Thách thức với vai trò của G20

Hội nghị thượng đỉnh Riyadh 2020 do Ả-rập Xê-út chủ trì, được tổ chức vào ngày 21–22 tháng 11 sẽ là cuộc họp thứ 15 của G20. Ba chủ đề lớn sẽ được thảo luận tại cuộc họp năm nay là 'Trao quyền cho mọi người', 'Bảo vệ hành tinh' và 'Chia sẻ biên giới mới' - tất cả các chủ đề này đều là những vấn đề nổi cộm không thể phản đối.  

Kể từ khi thành lập vào năm 1999 trong bối cảnh khủng hoảng tài chính châu Á, nhóm 20 nền kinh tế hàng đầu, hay G20, đã được coi là diễn đàn toàn cầu hàng đầu để thảo luận về các vấn đề kinh tế. Vai trò của nó đã được nâng cao sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008, khi sự tham gia được nâng lên thành nguyên thủ quốc gia của 19 nền kinh tế và Liên minh châu Âu.

G20 đã tập trung vào việc cố gắng điều phối chính sách toàn cầu về tài chính, thương mại, y tế và khí hậu, cũng như giải quyết các vấn đề an ninh quốc gia như chương trình hạt nhân Iran và cuộc nội chiến Syria.

Một số người ủng hộ đã tiếp tục quảng bá G20 như một diễn đàn tự nhiên để thảo luận về các vấn đề lớn mà thế giới đang đối đầu. Nhưng G20 phải đối mặt với ba thách thức lớn: tính hợp pháp, hiệu quả và tư cách thành viên.

Tính hợp pháp của G20 đã bị nghi ngờ bởi các nước như Na Uy, quốc gia không đại diện trực tiếp hoặc gián tiếp vì họ không phải là thành viên của Liên minh châu Âu.

Việc loại trừ các quốc gia như Tây Ban Nha và Ba Lan cũng đã được đặt ra câu hỏi, cũng như việc các quốc gia châu Phi không có đại diện. Về phần mình, G20 có thể tuyên bố rằng họ hiện đại diện cho 85% tổng sản phẩm quốc dân toàn cầu, 75% thương mại toàn cầu và 2/3 dân số thế giới.

Một số nghi ngờ về tính hiệu quả của G20, đặc biệt là với số lượng lớn các thành viên và các ưu tiên chính trị và kinh tế khác nhau của họ. Thay vì tạo ra các kết quả quyết định và các khuyến nghị rõ ràng có thể hành động, diễn đàn thường bị sa lầy vào những tuyên bố ngoại giao mơ hồ được đúc kết bằng biệt ngữ.

Thông thường, cách tiếp cận dựa trên sự đồng thuận của G20 nhường chỗ cho mẫu số chung thấp nhất. Điều này đặc biệt đáng chú ý trong những năm gần đây, khi Hoa Kỳ dưới thời Tổng thống Donald Trump đã giữ vững các lập trường khác biệt với những thành viên còn lại về các chính sách liên quan đến biến đổi khí hậu, thương mại, người tị nạn và nhập cư.

Liên quan đến cả tính hợp pháp và hiệu quả là vấn đề tư cách thành viên. Với các định hướng chính trị khác nhau của các nước thành viên G20 và sự hội tụ ngày càng nhiều của các chính sách và an ninh quốc gia, lợi ích chính trị và kinh tế, người ta đã bày tỏ nghi ngờ về thành phần hiện tại của thể chế.

Dấu hỏi cho tương lai của G20

Việc cựu Phó tổng thống Joe Biden được dự báo làm Tổng thống thứ 46 sau cuộc bầu cử ngày 3 tháng 11, đã được nhiều đồng minh của Hoa Kỳ chào đón với sự nhẹ nhõm. Nhiều đối tác của Hoa Kỳ đã bị mất tinh thần và lo lắng trước việc Tổng thống Trump thúc đẩy triết lý 'Nước Mỹ trên hết' và việc đề cao chủ nghĩa đơn phương và phủ nhận chủ nghĩa đa phương.

Với bề dày kinh nghiệm của ông Joe Biden với tư cách là thượng nghị sĩ trong 36 năm, bao gồm cả chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Thượng viện, và là phó Tổng thống trong tám năm, nhiều người kỳ vọng rằng ông sẽ khôi phục cam kết của Hoa Kỳ đối với chủ nghĩa đa phương và các tổ chức quốc tế.

Những kỳ vọng này được nâng lên bởi ông Joe Biden tuyên bố muốn đưa Hoa Kỳ trở lại Hiệp định Khí hậu Paris và Tổ chức Y tế Thế giới, cả hai cam kết quốc tế mà Tổng thống Trump đã rút khỏi.

Ông Biden nhiều lần cho biết, khi nhậm chức tổng thống, ông sẽ triệu tập 'Hội nghị thượng đỉnh các nền dân chủ' ở Washington để gặp gỡ các quốc gia cùng chí hướng mà Hoa Kỳ sẽ hợp tác để giải quyết các vấn đề toàn cầu.

Một mô hình từng được nêu ra là D-10, được tạo ra vào năm 2014 bởi Hội đồng Đại Tây Dương. Những quốc gia có thể tham dự bao gồm Úc, Canada, Pháp, Đức, Ý, Nhật Bản, Hàn Quốc, Vương quốc Anh, Hoa Kỳ và Liên minh Châu Âu, với Ấn Độ, Indonesia, Ba Lan và Tây Ban Nha là quan sát viên.

Với căng thẳng gia tăng và sự cạnh tranh giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc và giữa Hoa Kỳ và Nga, tính hữu ích của G20 có thể bị suy giảm. Hoặc có lẽ G20 sẽ ngày càng tập trung hợp tác toàn cầu vào các vấn đề ít mang tính chất chính trị công khai hơn, chẳng hạn như chống đại dịch hoặc biến đổi khí hậu, hoặc đối phó với phòng ngừa và cứu trợ thiên tai.

Với ba thách thức nêu trên - tính hợp pháp, tính hiệu quả và tư cách thành viên - G20 sẽ đòi hỏi sự hồi sinh đáng kể nếu muốn thực hiện lời hứa mà nhóm đã thực hiện kể từ khi thành lập.

Với việc Hoa Kỳ vẫn đang chia rẽ mạnh mẽ sau cuộc bầu cử Tổng thống và Ả Rập Xê-út đang phải đối mặt với những chỉ trích đáng kể về chính sách nhân quyền của mình, không nhiều người kỳ vọng Hội nghị thượng đỉnh Riyadh năm nay sẽ tạo ra tiến bộ đáng kể đối với các cuộc khủng hoảng lớn mà thế giới đang đối đầu, bao gồm đại dịch COVID-19, suy thoái kinh tế hoặc biến đổi khí hậu.

Hội nghị thượng đỉnh G20 tại Rome vào năm tới sẽ do Ý đăng cai. Đây có thể là một bài kiểm tra để xem liệu - với một chính quyền mới của Hoa Kỳ được chuẩn bị để can dự đa phương và với thế giới hy vọng phục hồi sau đại dịch và suy thoái kinh tế - G20 cuối cùng sẽ có thể thực hiện những kỳ vọng cao đặt vào nó hai thập kỷ qua.