Lợi nhuận kỷ lục của Big Oil là một cú hích lớn ở Phố Wall nhưng nó lại đang phải đối mặt với áp lực từ Washington đến London khi các chính trị gia công kích các giám đốc điều hành vì mang lại lợi nhuận cho các nhà đầu tư trong khi các hộ gia đình phải chịu quá nhiều thiệt hại bởi giá khí đốt tăng cao.

Cuộc tranh luận trong tuần này chủ yếu là về việc các công ty năng lượng lớn nhất thế giới sẽ làm gì với số lợi nhuận khổng lồ của họ. Theo dữ liệu do Bloomberg tổng hợp, Exxon Mobil Corp., Chevron Corp., Shell Plc và TotalEnergies SE đang trao gần 100 tỷ USD cho các cổ đông hàng năm dưới hình thức mua lại và chia cổ tức trong khi chỉ tái đầu tư 80 tỷ USD vào các hoạt động kinh doanh cốt lõi của họ trong năm nay.

Tổng thống Joe Biden đã phát biểu vào thứ 6 đối với việc tăng cổ tức của Exxon rằng: “Không thể tin được là tôi phải nói điều này, nhưng việc mang lại lợi nhuận cho các cổ đông không giống như việc giảm giá hoá đơn điện cho các gia đình Mỹ”.

Tổng thống Biden sau đó lại công kích Exxon vào tối thứ 6 tại một buổi gây quỹ của đảng Dân chủ ở Philadelphia, nói rằng thu nhập năm nay của công ty là “ con số nhiều nhất mà công ty kiếm được trong lịch sử 152 năm, trong khi phần còn lại của nước Mỹ đang gặp khó khăn”.

Ông nói thêm: “Những khoản lợi nhuận vượt mức đó sẽ được trả lại cho các cổ đông và giám đốc điều hành của họ thay vì giảm giá và cứu trợ người dân Mỹ, những người xứng đáng và cần nó sao ?”

Đại diện Ro Khanna, một đảng viên Đảng Dân chủ California, gọi lợi nhuận từ năng lượng là “điều tối kỵ” và đưa ra luật cấm xuất khẩu nhiên liệu, một động thái mà ông cho rằng sẽ giúp hạ giá năng lượng.

Sau cuộc xung đột giữa Nga - Ukraine, việc ngừng vận chuyển khí đốt tự nhiên đến phần lớn châu Âu và các lệnh trừng phạt đối với xuất khẩu dầu của nước Nga đã gây ra một cuộc tranh giành toàn cầu về nguồn cung cấp năng lượng, khiến giá cả trong quá trình này tăng lên. Với việc giá xăng dầu và các hóa đơn điện của các hộ gia đình đang bóp nghẹt người tiêu dùng và đẩy lạm phát lên cao, các chính trị gia đang yêu cầu các công ty dầu mỏ lớn tái đầu tư nhiều hơn lợi nhuận của họ vào việc khoan và lọc dầu để giảm bớt căng thẳng về giá dầu.

Về phần mình, các nhà điều hành dầu mỏ, chịu áp lực về lượng khí thải và nhiều năm thu nhập kém, không có tâm trạng để lùi bước.

Giám đốc điều hành của Chevron, Mike Wirth cho biết trên Bloomberg TV: “Có những thời điểm khó khăn, như chúng tôi đã thấy chỉ hai năm trước khi mà chúng tôi đã thua lỗ rất lớn. Bạn chuyển sang một phần khác của chu kỳ và bạn có thu nhập cao. Thời gian tốt đẹp không kéo dài cũng giống như thời kỳ khó khăn không kéo dài. Chúng tôi phải đầu tư thông qua các chu kỳ đó”.

Wirth bác bỏ ý kiến cho rằng lợi nhuận hiện tại là một cơn gió nhẹ và cảnh báo các chính trị gia không nên ban hành bất kỳ chính sách “thiển cận” nào có thể hạn chế đầu tư.

Đầu năm nay, nước Anh đã thông qua thuế lợi nhuận đánh vào các nhà sản xuất dầu khí trong nước bao gồm BP Plc và Shell để thu hồi một số khoản thu nhập bất thường của họ và có thể sẽ có nhiều biện pháp hơn trong quá trình thực hiện. Thủ tướng Rishi Sunak cho biết tất cả các lựa chọn đều đang được xem xét khi ông cố gắng lấp đầy khoản thiếu hụt ngân sách 35 tỷ bảng Anh (40,7 triệu USD).

Liên minh châu Âu cũng đã bật đèn xanh vào đầu năm nay cho các quốc gia thực hiện thu thuế được từ việc kinh doanh năng lượng gió của các công ty. Một phân tích từ Boston Consulting Group cho thấy biện pháp này có thể huy động tới 150 tỷ EUR (149 triệu USD) trong năm tới.

Thuế thu được từ kinh doanh năng lượng gió có thể phổ biến nhưng liệu chúng có hiệu quả hay không lại là một vấn đề khác. Shell cho đến nay vẫn chưa phải trả bất kỳ khoản thuế thu nhập nào ở Anh, mặc dù đạt lợi nhuận kỷ lục trong năm nay do đầu tư vào Biển Bắc tăng lên. Quan trọng hơn, ngành công nghiệp năng lượng cho biết những loại thuế như vậy có nguy cơ làm giảm giá trị đầu tư của các chuyên gia dầu mỏ vào thời điểm họ cần nhất.

Exxon và Chevron đang tăng nhanh sản lượng dầu và khí đốt ở lưu vực Permian và cả hai đều báo cáo sản lượng lọc dầu tăng mạnh trong quý thứ ba, nhưng có giới hạn về mức độ họ có thể làm để giảm giá năng lượng trong ngắn hạn. Các dự án lớn mất nhiều năm lập kế hoạch và phát triển. Theo Giám đốc điều hành Darren Woods của Exxon, chính sách tồi là một nhân tố đằng sau cuộc khủng hoảng năng lượng ngày nay.

Ông nói: “Thật không may, các thị trường mà chúng ta đang phải đối mặt ngày nay là một hệ quả của nhiều chính sách và một số câu chuyện nổi cộm trong quá khứ. Trọng tâm của chúng tôi là thực sự đảm bảo mọi người hiểu hậu quả tiềm ẩn của một số chính sách này là gì.”

Huy Hoàng (Theo Bloomberg)