Nguồn gốc từ một lễ hội ngoại giáo La Mã

Một số dấu vết cho thấy nguồn gốc của Lễ tình nhân là nỗ lực của nhà thờ Cơ đốc giáo La Mã nhằm thay thế Lupercalia - lễ hội sinh sản của người ngoại giáo đã có từ thế kỷ thứ 6 trước Công nguyên. Trong lễ hội Lupercalia kéo dài tới 3 ngày, bắt đầu từ ngày 15/2, người La Mã sẽ hiến tế dê và chó và sử dụng da đẫm máu của chúng để tát phụ nữ trên đường phố, như một cách ban phước lành sinh sản. Những người phụ nữ này sẽ được viết tên của mình bỏ vào một cái bình để từ đó, cánh mày râu bốc thăm và chọn ra người bạn tình ngẫu nhiên trong lễ hội.

Vào cuối thế kỷ thứ 5, Giáo hoàng Gelasius đã quyết định cấm lễ hội Lupercalia trong một nỗ lực nhằm xóa bỏ ảnh hưởng của những tôn giáo ngoại đạo. Thế nên, thay vì tổ chức Lupercalia, người ta tổ chức những lễ hội khác thay thế và một trong số đó là Lễ Valentine, ngày lễ của tình yêu và sự lãng mạn. Ở một khía cạnh nào đó thì Lễ Valentine cũng khá tương đồng với ý nghĩa vinh danh khả năng… sinh sản của Lễ hội Lupercalia.

Không ai chắc chắn Thánh Valentine là ai

Thánh Valentine là tên của một hoặc hai nhân vật tử vì đạo Cơ đốc giáo mà cuộc đời của họ dường như dựa trên truyền thuyết. Giáo hội Công giáo La Mã từng công nhận Thánh Valentine là một vị thánh trong nhiều thế kỷ, nhưng đến năm 1960 thì tên ông bị xóa khỏi Lịch La Mã với lý do thiếu thông tin đáng tin cậy.

Theo một số truyền thuyết thì Thánh Valentine là một linh mục kiêm thầy thuốc người La Mã đã bị hoàng đế Claudius II giết vì tội bí mật tổ chức đám cưới cho các cặp đôi nhằm giúp người chồng không phải đi lính. Lý do vì thời điểm ấy, Claudius II đang tổng động viên cho các chiến dịch chinh phạt nên đã cấm thanh niên trong tuổi tòng quân được lấy vợ. Valentine cùng những cặp đôi làm lễ cưới bị hành hình vào ngày 14 tháng 2 năm 269 nên sau này, 14/2 được chọn làm Ngày Thánh Valentine.

Trong khi đó, một truyền thuyết nữa lại cho rằng Valentine là giám mục của Terni (gần thủ đô Rome, Italia ngày nay) và tử vì đạo trong cuộc đàn áp những người theo Cơ đốc giáo của hoàng đế Claudius II vào khoảng năm 270. Trong thời gian bị giam cầm, Valentine đã chữa lành đôi mắt cho Julia, con gái viên cai ngục. Cặp đôi cảm mến nhau và trước khi ra pháp trường vào ngày 14/2, Valentine đã gửi cho Julia một bức thư ký tên "dal vostro Valentino" (từ Valentine của em). Bởi thế, ngày 14/2 được chọn làm ngày vinh danh tình yêu và các cặp đôi cũng hay viết cho nhau những tấm thiệp với dòng chữ “từ Valentine của em”.

Rất có thể đây là hai phiên bản khác nhau của cùng một câu chuyện và đều đề cập đến một nhân vật huyền thoại tử vì đạo của Cơ đốc giáo thế kỷ thứ 3 sau Công nguyên. Và dù Giáo hội Công giáo La Mã đến thế kỷ 21 đã loại bỏ Thánh Valentine khỏi Lịch La Mã chung thì cho đến nay, Valentine vẫn được người dân khắp thế giới tiếp tục công nhận ông (bất kể ông là ai) như một vị thánh bảo trợ cho tình yêu đôi lứa.

Tại sao lại là trao trái tim và tặng chocolate?

Vào Lễ tình nhân, các cặp đôi thường tặng những nhau những tấm thiệp hình trái tim và những hộp chocolate. Vậy làm thế nào mà hình trái tim trở thành biểu tượng của tình yêu và vì sao lại là chocolate chứ không phải loại bánh kẹo nào khác?

Một số học giả lập luận rằng biểu tượng trái tim hiện đại bắt nguồn từ các tác phẩm của nhà triết học Aristotle. Ông rằng trái tim chứa đựng mọi đam mê của con người nhưng đã vẽ không chính xác quả tim thực tế có ba ngăn với một vết lõm nhỏ ở giữa. Mô tả này có thể đã truyền cảm hứng cho các nghệ sĩ cố gắng vẽ hình trái tim từ các văn bản y học cổ đại để tạo ra biểu tượng trái tim vẫn được sử dụng cho đến ngày nay.

Hình minh họa trái tim như thế đầu tiên ở châu Âu xuất hiện vào khoảng năm 1255 và là một bức vẽ đi kèm với “Le Roman De La Poire”, một bài thơ tình Pháp thời trung cổ của Thibaut. Bài thơ kể về những người đang yêu trao nhau một quả lê và đây được coi là nguồn gốc của ý tưởng “trao” trái tim cho người mình yêu.

Khi Lễ Valentine trở nên phổ biến trong thế kỷ 17 ở Anh, người ta đã làm những tấm thiệp cầu kỳ, với nhiều biểu tượng trái tim, ruy băng và nơ kết vào nhau. Kiểu trang trí ấy sau này trở thành mô-típ kinh điển cho Ngày Lễ tình nhân và hình tượng trái tim cũng từ đó ngày càng gắn chặt với tình cảm đôi lứa.

Trong khi đó, truyền thống tặng một hộp kẹo trong Ngày lễ tình nhân cũng được khởi xướng bởi người Anh. Đến thế kỷ 19, Richard Cadbury, một gia tộc sản xuất kẹo danh tiếng ở xứ sương mù đã sáng tạo ra kỹ thuật mới để sản xuất chocolate năng suất hơn. Họ chọn Lễ tình nhân làm dịp đẩy mạnh quảng bá và bán những sản phẩm chocolate ấy. Từ đó, truyền thống tặng nhau những hộp chocolate vào Ngày Valentine ra đời.

Quang Anh (Tổng hợp)