Vai trò quan trọng nhất của Nghị viện châu Âu là xem xét và phê duyệt luật mới, sau đó thường đưa ra những sửa đổi để các thành viên EU thống nhất những quy định hoặc chỉ thị có hiệu lực.

Hội đồng EU cũng sẽ cần phê chuẩn Chủ tịch tiếp theo của Ủy ban châu Âu - rất có thể là đương nhiệm Ursula von der Leyen cho nhiệm kỳ thứ hai - và 26 ủy viên khác của họ. 

Sự chuyển dịch tại cuộc bầu cử EU có thể tác động đến một loạt lĩnh vực chính sách quan trọng trong nhiệm kỳ 5 năm tới.

Khí hậu

5 năm tới sẽ rất quan trọng để xác định liệu Liên minh châu Âu có đạt được các mục tiêu về biến đổi khí hậu vào năm 2030 hay không. EU đã dành 5 năm qua để thông qua gói năng lượng sạch và luật cắt giảm CO2 nhằm đạt được mục tiêu năm 2030. Những chính sách đó sẽ khó bị hủy bỏ.

Tuy nhiên, một Nghị viện EU hoài nghi về khí hậu có thể cố gắng tạo ra những kẽ hở để làm suy yếu các luật đó, vì nhiều luật đang vấp phải chỉ trích trong chiến dịch bầu cử ở EU, ví dụ như ngừng bán ô tô động cơ đốt mới vào năm 2035. Những luật này sẽ được xem xét trong vài năm tới.

Nghị viện châu Âu cũng sẽ đàm phán với các nước EU về một mục tiêu mới, có tính ràng buộc pháp lý nhằm cắt giảm khí thải vào năm 2040. Mục tiêu đó sẽ tạo tiền đề cho một loạt chính sách trong tương lai nhằm hạn chế khí thải vào những năm 2030 ở mọi lĩnh vực, từ nông nghiệp, sản xuất đến chuyên chở.

Quốc phòng, Ukraine

Chính sách đối ngoại và quốc phòng chủ yếu là lĩnh vực của các nước thành viên EU, không phải của Nghị viện châu Âu. Vì vậy, kết quả bầu cử sẽ không có bất kỳ tác động tức thời nào đến sự hỗ trợ của EU dành cho Ukraine hoặc các vấn đề quân sự. 

Tuy nhiên, Nghị viện vẫn đóng vai trò trong các kế hoạch hợp tác giữa các quốc gia EU và các doanh nghiệp về những dự án quốc phòng, đồng thời thuyết phục các nước mua thêm trang thiết bị quân sự của châu Âu. Chương trình Công nghiệp Quốc phòng của Ủy ban châu Âu, nhằm hiện thực hóa những mục tiêu đó, cần có sự đồng ý của cả chính phủ EU và Nghị viện Châu Âu.

Để các kế hoạch của Ủy ban có được bất kỳ ảnh hưởng thực sự nào, họ sẽ cần nguồn tiền lớn từ ngân sách dài hạn tiếp theo của EU, ngân sách này cũng phải được Nghị viện phê duyệt. 

Thương mại

Vai trò nguyên tắc của Nghị viện châu Âu trong chính sách thương mại của EU là phê duyệt các hiệp định thương mại tự do trước khi chúng có hiệu lực. 

Ủy ban châu Âu và một số nhà lãnh đạo EU cho rằng khối này cần nhiều hiệp định thương mại hơn với các đối tác đáng tin cậy để bù đắp những tổn thất trong hoạt động kinh doanh với Nga, cũng như để giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc.

Một số hiệp định thương mại vẫn đang chờ phê duyệt, chẳng hạn như các hiệp định với Mexico và khối Mercosur ở Nam Mỹ, trong khi Ủy ban châu Âu cũng đang tìm cách đạt được các thỏa thuận với những nước như Úc.

Tất cả những thỏa thuận đó, đặc biệt là thỏa thuận Mercosur, đã vấp phải sự phản đối và việc thông qua chúng ở quốc hội có thể còn khó khăn hơn với số lượng lớn hơn những người theo chủ nghĩa dân tộc bài trừ châu Âu.

Quan hệ với Mỹ và Trung Quốc

Ủy ban châu Âu cho rằng EU cần thể hiện lập trường thống nhất trước các cường quốc như Trung Quốc và Mỹ, đặc biệt nếu cựu Tổng thống Donald Trump trở lại Nhà Trắng.

Ủy ban cũng cho biết Liên minh châu Âu cần một chiến lược công nghiệp thống nhất rõ ràng hơn để duy trì cơ sở công nghiệp chính cho hàng hóa xanh và kỹ thuật số.

Theo các nhà phê bình, các đảng cánh hữu theo chủ nghĩa dân tộc ủng hộ một châu Âu lỏng lẻo hơn, chia cắt hơn và sẽ ít có khả năng đương đầu với những thách thức này.

Mở rộng, cải cách

EU cần cải cách chính sách nông nghiệp nội bộ và cách hỗ trợ các nước thành viên trước khi tiếp nhận các quốc gia mới, đặc biệt là các nước lớn như Ukraine vì hệ thống chuyển giao hiện tại đã được coi là quá tốn kém.

Để kết nạp các thành viên mới, Ukraine, Moldova và các nước Tây Balkan, EU cũng sẽ cần thay đổi cách đưa ra quyết định, điều được cho là ngày càng khó đạt được.

Nếu những cải cách được đề xuất trong 5 năm tới, quốc hội sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc định hình chúng và tiếng nói mạnh mẽ hơn của phe cực hữu, vốn phản đối sự hội nhập sâu hơn của EU, có thể có tác động quan trọng.

Ngọc Ánh (theo Reuters)