Cho đến nay, Trung Quốc là thị trường lớn nhất của Australia khi chiếm gần 50% kim ngạch xuất khẩu của nước này và những cơ hội mới ở đây sẽ mang lại triển vọng tốt nhất để kéo nền kinh tế Australia thoát khỏi cuộc khủng hoảng COVID.

Tất cả điều này hiện đang bị đe dọa bởi sự tham dự của Canberra vào những hoạt động mà Trung Quốc coi là ảnh hưởng tới quan hệ song phương. Trong tuần này, Thủ tướng Australia Scott Morrison sẽ đến thăm Tokyo bất chấp đại dịch, để giúp ký kết một thỏa thuận quốc phòng. Điều này khiến Bắc Kinh không hài lòng.

Trong vài tuần qua, một loạt các biện pháp hành chính ở Trung Quốc đã ngăn chặn quyền tiếp cận đối với một loạt hàng hóa của Australia bao gồm lúa mạch, rượu vang, tôm hùm, gỗ, đồng và len.

Mặc dù Bắc Kinh tuyên bố các biện pháp này được thực hiện vì lý do kỹ thuật, nhưng các chỉ trích cứng rắn nhằm vào Australia trên báo chí Trung Quốc đã làm rõ mục đích thực sự của họ. 

Những vấn đề nảy sinh trong quan hệ Australia - Trung Quốc bắt đầu cách đây 3 năm, khi cực Thủ tướng Australia Malcolm Turnbull bắt đầu chỉ trích tham vọng chiến lược khu vực của Trung Quốc và cáo buộc Bắc Kinh tìm kiếm ảnh hưởng không phù hợp đối với các vấn đề đối nội của Australia.

Ông Turnbull nhanh chóng thông qua các luật để hạn chế sự can thiệp bí mật của Trung Quốc vào Australia, và phát động một chiến dịch ngoại giao để khuyến khích các nước trong khu vực chống lại sức mạnh ngày càng tăng của Trung Quốc. Chính phủ của ông cũng bắt đầu loại các công ty Trung Quốc khỏi các dự án cơ sở hạ tầng lớn với lý do họ có thể được sử dụng để gây áp lực trong một cuộc khủng hoảng.

Nhưng Canberra có vẻ ngạc nhiên khi Bắc Kinh đáp trả bằng cách áp đặt lệnh đóng băng ngoại giao, cắt đứt liên lạc giữa Australia và các đối tác Trung Quốc. Ông Turnbull sau đó đã thực hiện một nỗ lực nửa vời để sửa chữa mối quan hệ, mà người kế nhiệm Scott Morrison lúc đầu cố gắng duy trì, cố gắng tránh làm mất lòng Bắc Kinh trong 18 tháng đầu nắm quyền.

Nhưng tất cả đã thay đổi vào tháng 4, khi Thủ tướng Morrison kêu gọi một cuộc điều tra quốc tế công bằng về nguồn gốc của virus Corona theo các điều khoản mà rõ ràng là Trung Quốc phải chịu trách nhiệm. Bắc Kinh đã đáp trả bằng cách đe dọa tiếp cận thương mại và Morrison, dẫn đầu một làn sóng phẫn nộ yêu nước ở quê nhà, đã nâng cao mức phản đối. Từ đó, tranh chấp hai bên ngày càng leo thang.

Vấn đề đối với Canberra là Trung Quốc nắm giữ hầu hết các 'quân bài'. Quyền lực trong quan hệ quốc tế nằm ở chỗ quốc gia có thể áp đặt chi phí cao cho quốc gia khác với chi phí thấp cho chính mình. Đây là những gì Trung Quốc có thể làm với Australia, nhưng ông Scott Morrison và thành viên nội các của ông dường như bỏ qua điều đó.

Họ dường như đã cho rằng sớm muộn gì Trung Quốc cũng sẽ đổi ý và lùi bước. Ít nhất đó là những gì Thủ tướng Morrison đề xuất trước công chúng, khi ông nói với người dân trong nước rằng họ chỉ cần kiên nhẫn và các vấn đề với Trung Quốc sẽ trôi qua.

Ông Morrison không hề có dấu hiệu lùi bước trước sự thẳng thắn của mình khi hầu như tuần nào cũng cho thấy những lo ngại mới về Trung Quốc và các biện pháp mới được công bố để đáp trả. Vẫn chưa rõ rằng chính phủ ở Canberra hiểu mối đe dọa hiện tại đã trở nên nghiêm trọng như thế nào đối với sự thịnh vượng trong tương lai của quốc gia hay chưa. 

Dường như ông Morrison đang đánh giá thấp sự phức tạp của các lợi ích và giá trị cạnh tranh mà Australia phải cân bằng khi nước này thích nghi với thực lực quyền lực mới ở châu Á.

Người Australia đã tránh bất kỳ cuộc tranh luận nghiêm túc nào về chủ đề quan trọng này trong nhiều năm. Trong khi họ đã giàu lên nhờ sự trỗi dậy của Trung Quốc, họ vẫn tin rằng Mỹ sẽ vẫn thống trị châu Á và duy trì trật tự dựa trên luật lệ sẽ giúp họ an toàn trước Trung Quốc.

Ông Morrison dường như vẫn thuyết phục rằng Washington sẽ giải quyết vấn đề Trung Quốc của Australia cho ông. Đó là bởi vì, giống như nhiều người Australia khác, ông không bao giờ tưởng tượng rằng vị trí thống trị của Mỹ ở châu Á sẽ kết thúc.

Các đối tác châu Á của ông Morrison biết rõ hơn. Họ cũng rất sợ sự trỗi dậy của Trung Quốc và hiểu rằng họ sẽ phải nỗ lực như thế nào để duy trì lợi ích của mình trước ảnh hưởng và áp lực của Trung Quốc. Nhưng họ cũng biết rằng họ không có lựa chọn nào khác ngoài việc điều chỉnh theo sức mạnh của Trung Quốc như một thực tế hoàn toàn mới.

Có lẽ nếu ông Scott Morrison lắng nghe cẩn thận những người chủ trì sự kiện tại Tokyo tuần này, ông có thể rút ra được bài học và có hướng đi phù hợp.