Người tiêu dùng Mỹ đang có rất nhiều lựa chọn khi tìm mua một chiếc xe điện mới, với hàng chục mẫu mã và hàng trăm cấu hình khác nhau, và thị trường này ngày càng mở rộng. Để đưa ra quyết định, họ thường so sánh phong cách thiết kế, giá cả, danh tiếng thương hiệu, và các chỉ số đánh giá chất lượng xe.

Tuy nhiên, xe điện hiện chỉ chiếm chưa đến 10% tổng doanh số bán xe mới tại Mỹ, nghĩa là phần lớn người mua vẫn đang hình thành ấn tượng ban đầu và tìm cách đánh giá chúng. Câu hỏi đặt ra: Yếu tố nào sẽ quan trọng nhất đối với họ? Tầm hoạt động, công suất động cơ, hay điều gì khác?

Câu trả lời sẽ định hình tương lai thị trường xe điện. Trong ngắn hạn, sự hài lòng của khách hàng sẽ cao hơn nếu các chỉ số hướng dẫn quyết định mua hàng phản ánh chính xác những yếu tố thực sự quan trọng đối với người dùng. Đồng thời, những chỉ số này sẽ tác động mạnh đến các khoản đầu tư nghiên cứu và phát triển (R&D) của các nhà sản xuất ô tô trong cuộc cạnh tranh cải tiến sản phẩm.

Tuy nhiên, một số chuyên gia cho rằng các nhà sản xuất đang tập trung vào những chỉ số không đúng trọng tâm, có nguy cơ dẫn đến sự thất vọng của khách hàng, lãng phí tài nguyên và gia tăng rủi ro giao thông.

Các nhà sản xuất đang quảng bá điều gì?

Từ lâu, ngành công nghiệp ô tô đã sử dụng các chỉ số cụ thể để định hình nhận thức của khách hàng. Trong những năm 1950-1960, công suất động cơ (horsepower) là một tiêu chí phổ biến.

Sau cuộc khủng hoảng dầu mỏ thập niên 1970, hiệu suất nhiên liệu (miles-per-gallon, MPG) trở thành một yếu tố quan trọng. Ngày nay, các chỉ số như thời gian tăng tốc từ 0-60 mph, mô-men xoắn (torque), và số lượng xi-lanh vẫn được ưa chuộng.

Đối với xe điện, những chỉ số truyền thống này đôi khi không còn phù hợp. Xe điện có khả năng tăng tốc nhanh nhờ thiết kế động cơ, nhưng cũng gây lo ngại về “nỗi sợ hết pin” (range anxiety) do sự hạn chế của mạng lưới sạc công cộng. Trên các trang web của 10 mẫu xe điện bán chạy nhất tại Mỹ năm 2023, tầm hoạt động luôn được đưa lên hàng đầu.

Giáo sư Kate Whitefoot tại Đại học Carnegie Mellon giải thích rằng việc quảng bá tầm hoạt động dài có thể giúp khách hàng cảm thấy xe điện đáng tin cậy như xe chạy xăng. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, hầu hết người Mỹ chỉ lái xe khoảng 40 dặm mỗi ngày, và phần lớn các chuyến đi dưới 30 dặm.

Vì vậy, việc đặt quá nhiều trọng tâm vào tầm hoạt động không chỉ làm tăng chi phí sản xuất mà còn gây tác động tiêu cực đến môi trường do cần pin lớn hơn và nặng hơn.

Những rủi ro tiềm tàng

Ngoài chi phí cao, pin lớn hơn còn dẫn đến trọng lượng xe tăng, gây nguy hiểm hơn khi va chạm. Thêm vào đó, việc nhấn mạnh vào khả năng tăng tốc nhanh, như nhiều quảng cáo xe điện hiện nay, cũng làm tăng nguy cơ tai nạn giao thông.

Theo một nghiên cứu của tổ chức Road to Zero, tốc độ nhanh là một trong những yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến mức độ nghiêm trọng của tai nạn.

Ngược lại, một số chỉ số quan trọng như hiệu suất năng lượng (miles-per-kilowatt-hour) lại ít được chú ý. Chỉ số này không chỉ giúp người dùng hiểu rõ hơn về chi phí sử dụng xe mà còn khuyến khích ngành công nghiệp sản xuất các mẫu xe nhẹ hơn và bền vững hơn.

Hướng đi nào cho tương lai?

Thay vì tiếp tục quảng bá các chỉ số như tầm hoạt động hay tốc độ tăng tốc, các chuyên gia khuyến nghị các nhà sản xuất nên tập trung vào việc cải thiện và quảng bá hiệu suất sạc pin, cũng như xây dựng mạng lưới trạm sạc đáng tin cậy trên toàn quốc. Điều này sẽ giúp giảm bớt nỗi lo lắng của khách hàng và tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc sử dụng xe điện.

Chính phủ Mỹ đã có một số nỗ lực để nâng cao nhận thức về hiệu suất năng lượng, chẳng hạn như đưa chỉ số MPGe vào nhãn thông tin xe. Tuy nhiên, vai trò của các nhà sản xuất vẫn rất quan trọng trong việc giáo dục khách hàng và thúc đẩy những tiêu chí đánh giá phù hợp.

Nếu các công ty xe điện chuyển trọng tâm sang những chỉ số thực sự mang lại giá trị, họ không chỉ cải thiện trải nghiệm khách hàng mà còn góp phần xây dựng một thị trường xe điện bền vững và an toàn hơn.

Hải Hà (Theo Fast Company)