Trưởng Ban dân tộc tỉnh Yên Bái Trần Xuân Thủy cho biết, thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2025 (Chương trình), tỉnh đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ nhằm xóa đói, giảm nghèo, nâng mức sống của đồng bào.

"Trong đó, thực hiện dự án 1 về giải quyết tình trạng thiếu đất ở, nhà ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt” theo chương trình, nhiều hộ gia đình người dân tộc thiểu số có hoàn cảnh khó khăn trên địa bàn tỉnh Yên Bái đã được hỗ trợ xây dựng nhà mới, hỗ trợ nước sinh hoạt, góp phần giúp bà con giảm nghèo, là điểm tựa để người dân có thêm động lực, yên tâm phát triển kinh tế" - ông Thủy nhấn mạnh.

Là xã đặc biệt khó khăn của huyện vùng cao Mù Cang Chải, nhờ các nguồn lực hỗ trợ của Nhà nước, trong đó có chương trình phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số, diện mạo của xã Nậm Khắt đã có nhiều đổi thay. Ở đây, nhiều hộ dân được Nhà nước hỗ trợ làm nhà, cây, con giống..., tạo động lực để phát triển kinh tế gia đình, từng bước ổn định cuộc sống, vươn lên thoát nghèo.

Gia đình anh Lý A Lâu (bản Nậm Khắt, xã Nậm Khắt) là một hộ nghèo của xã. Trước đây, gia đình anh sống trong căn nhà cũ kỹ, dột nát, không đảm bảo an toàn.

Năm 2023, được Nhà nước hỗ trợ 50 triệu đồng để làm nhà, bằng các nguồn lực khác, gia đình anh đã dựng được một ngôi nhà mới kiên cố. Đây là động lực lớn để gia đình anh ổn định cuộc sống, tăng gia sản xuất, phát triển kinh tế.

Anh Lý A Lâu phấn khởi nói: "Ngày trước, nhà mình nghèo lắm. Nay được tỉnh, huyện hỗ trợ làm nhà, cùng với nguồn vốn vay ưu đãi mình đã mạnh dạn đầu tư chăn nuôi, sản xuất. Từ đó, giúp gia đình ổn định cuộc sống, yên tâm làm việc và chăm lo cho con cái; vươn lên phát triển thoát nghèo, làm giàu”.

Ông Thào A Phềnh - Chủ tịch UBND xã Nậm Khắt nhấn mạnh, đối với những hộ đang thiếu hụt con giống, nhà ở, chương trình phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đã mang lại ý nghĩa quan trọng cho người dân, thúc đẩy các gia đình có chí hướng phấn đấu phát triển kinh tế cũng như sản xuất, góp phần quan trọng vào việc xóa đói giảm nghèo trên địa bàn.

Chính sách hỗ trợ kinh phí xây nhà ở cho các hộ nghèo, hộ cận nghèo giúp họ giảm bớt khó khăn, ổn định và nâng cao đời sống, giải quyết các thiếu hụt về nhà ở, đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn tỉnh, góp phần giảm nghèo nhanh, nâng cao tính bền vững của hoạt động giảm nghèo.

Thực hiện dự án 1 về giải quyết tình trạng thiếu đất ở, nhà ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt, đối với nguồn vốn đầu tư, tỉnh Yên Bái được giao kinh phí thực hiện 66 tỷ 541 triệu đồng. Trong đó, vốn giao năm 2022 là 21.533 triệu đồng, năm 2023 là hơn 45 tỷ đồng. Tỉnh Yên Bái đã thực hiện hỗ trợ và hoàn thành 788/829 nhà cho hộ nghèo; hoàn thành và đưa vào sử dụng 15/23 công trình nước sinh hoạt tập trung, giải ngân 58 tỷ 690 triệu đồng đạt 88,2% kế hoạch.

Đối với nguồn vốn sự nghiệp, có tổng kinh phí thực hiện 34 tỷ 174 triệu. Trong đó, vốn năm 2022 là 7 tỷ 272 triệu đồng, năm 2023 là 26 tỷ 902 triệu đồng). Tỉnh Yên Bái tập trung hỗ trợ đất sản xuất, chuyển đổi nghề các huyện, thị xã với tổng kinh phí đã giao 19 tỷ 023 triệu đồng; thực hiện hỗ trợ 267 hộ dân, giải ngân gần 6 tỷ đồng (đạt 31,3% kế hoạch).

Bên cạnh đó, hỗ trợ nước phân tán, các huyện, thị xã, với tổng kinh phí đã giao 15 tỷ 151 triệu đồng. Tỉnh Yên Bái đã thực hiện hỗ trợ cho 1.834 hộ, giải ngân 8 tỷ 670 triệu đồng đạt 57,2% kế hoạch.

Trưởng Ban dân tộc tỉnh Yên Bái Trần Xuân Thủy cho biết thêm, trong quá trình triển khai thực hiện dự án 1, tỉnh Yên Bái gặp phải một số khó khăn, vướng mắc như quỹ đất sạch để thực hiện giao đất ở, đất sản xuất cho đồng bào dân tộc thiểu số còn thiếu, không tập trung, manh mún, nhỏ lẻ, cách xa nơi ở của người dân do đó không phù hợp với phong tục tập quán sinh sống; việc thực hiện chuyển đổi, chuyển nhượng đất đai giữa các hộ rất khó thực hiện;

Đối với các trường hợp chia tách thửa đất từ việc nhận tặng, cho đất, nhận thừa kế gặp rất nhiều khó khăn do chia tách thửa đất có diện tích nhỏ lẻ (dưới hạn mức giao đất ở mới, đất nông nghiệp được phép tách thửa); diện tích đất trả ra từ các nông, lâm trường về cho địa phương quản lý chủ yếu có nguồn gốc từ đất rừng tự nhiên, diện tích nhỏ lẻ không tập trung.

Để tháo gỡ khó khăn, tỉnh Yên Bái đề xuất Chính phủ phân cấp cho địa phương trong việc quyết định bố trí nguồn vốn ngân sách trung ương cho các nội dung, tiểu dự án, dự án thành phần, để có thể linh hoạt theo nhu cầu thực tế của địa phương, khả năng giải ngân để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của Chương trình. Phân cấp mạnh về cho địa phương, hoặc bổ sung thêm quy định về định mức mà HĐND cấp tỉnh được phép chuyển đổi rừng tự nhiên hoặc liên quan đến rừng đặc dụng, rừng phòng hộ, chuyển đổi đất lúa, từ đó sẽ linh hoạt cho địa phương trong quá trình triển khai thực hiện dự án, bảo đảm đời sống cho bà con ở vùng sâu, vùng xa.

Tỉnh Yên Bái kiến nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét, bổ sung kế hoạch vốn ngân sách trung ương là 165 tỷ đồng cho tỉnh Yên Bái để tiếp tục thực hiện Đề án tăng cường quản lý đất đai có nguồn gốc từ các nông lâm trường quốc doanh trên địa bàn tỉnh Yên Bái là cơ sở để các địa phương trong tỉnh xây dựng phương án sử dụng đất trong đó ưu tiên việc giao đất sản xuất cho các hộ gia đình thiếu đất sản xuất đặc biệt là các hộ gia đình là đồng bào dân tộc thiểu số tại địa phương.

Tỉnh Yên Bái đề nghị Ủy ban Dân tộc sớm hướng dẫn triển khai thực hiện và xem xét sửa đổi quy định thực hiện tiểu dự án 1 về đầu tư phát triển nhóm dân tộc thiểu số rất ít người và nhóm dân tộc còn gặp nhiều khó khăn theo hướng "hỗ trợ đầu tư có thu hồi vốn” thành "hỗ trợ trực tiếp không thu hồi vốn”.