1. Nước dữ ập về, lực lượng vũ trang đã vượt lũ, băng rừng tiếp cận hiện trường sạt lở, các vùng dân cư bị cô lập, lên tuyến đầu chỉ huy cứu hộ, cứu nạn, đưa người dân đến nơi an toàn… Có những chiến sĩ mở đường cứu hộ đã đi mãi không về.

Và trong khoảnh khắc miền Trung đang “ngàn cân treo sợi tóc”, lực lượng chức năng mỏng, dàn trải, đã xuất hiện những cá nhân, những nhóm người có kỹ năng bất chấp nguy hiểm lao ra giữa dòng nước dữ để cứu giúp đồng bào.

Ngay từ 18 - 19/10, biết tin nhiều người dân hai huyện Quảng Ninh và Lệ Thủy (tỉnh Quảng Bình) đang mắc kẹt trong lũ cần cứu giúp mà lực lượng cứu hộ của chính quyền quá mỏng, người dân xã Hải Ninh (huyện Quảng Ninh) đã huy động 15 thuyền bơ nan (loại thuyền đánh bắt gần bờ của người dân miền biển), thuê, mượn xe ô tô chở hơn 10km để vào vùng lũ, tiếp cận những mái nhà đã ngập lên tới nóc.

Ông Nguyễn Văn Truyền - chủ tàu kiêm thợ máy là một trong những người lao vào dòng nước lũ đầu tiên. Thuyền của ông còn có thêm cụ Phạm Vi cầm lái, Nguyễn Chương cầm chầm, đứa cháu là Nguyễn Nhất đứng mũi và cụ Hoàng Văn Thiện dò đường con nước. Người dân vùng ngập sâu được ngư dân Hải Ninh tiếp cận, giúp dỡ mái thoát ra, được cung cấp bánh, áo ấm, nước lọc và đưa về nơi an toàn. Đưa được một đoàn người về, nhóm nghỉ 30 phút ăn rồi đi. Cứ thế, những thuyền bơ nan ngược xuôi vượt lũ, cứu giúp hàng ngàn đồng bào đang cận kề nguy hiểm.

“Mình lặn nước biển mặn quen rồi, lặn gặp nước ngọt không quen, sốc lên mũi rất khó chịu. Nhưng không sao, vì việc nghĩa thì sá gì”, lời hồn hậu của một ngư dân.

Và đây không phải lần đầu chúng ta được thấy những “hiệp sĩ” làng biển. Bởi ở ngoài đại dương kia, cũng chính họ là những người hợp sức cùng lực lượng chính quy gìn giữ, bảo vệ cương thổ quốc gia, tham gia cứu hộ, cứu nạn trên biển.

2. Miền Trung tang thương vì bão lũ, hàng trăm ngàn hộ dân tại các tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế chịu cảnh ngập lụt, bị cô lập giữa mênh mông nước dữ. Và rồi trên cả nước, ngàn vạn bếp lửa cũng đang cháy rực.

Ở Đăk Nông, người dân địa phương đã cùng nhau làm 3.000 hũ muối mè, muối xả, muối đậu phộng để gửi về miền Trung. Nhưng khi biết bà con vùng lũ không có lửa, nước sạch và điện để nấu cơm, họ lại bàn nhau làm bánh tày (giống bánh tét thu nhỏ) để có thể bảo quản lâu, gửi về cho đồng bào ruột thịt.

Không chỉ Đăk Nông, mà hầu khắp các tỉnh Tây Nguyên, chị em phụ nữ còn huy động cả chồng con cùng tham gia gói bánh. Xúc động nhất là những người già, đã vào rừng hái từng chiếc lá, tìm từng cọng dây. “Bà con được giúp đỡ mì tôm, sữa... rất nhiều, nên tôi nghĩ bánh chưng sẽ thuận tiện và có thể thay đổi món…”, một tình nguyện viên tại Đăk Lăk nói.

Ở Nghệ An, nghe tin dữ, người dân ở khắp các xã, huyện đã hè nhau góp tiền, góp gạo, góp lá, góp công,… để làm bánh chưng gửi vô cho đồng bào vùng Hà Tĩnh, Quảng Bình bị nước lũ cô lập. Xứ Nghệ như đang vào ngày giáp Tết. Đàn ông thì người chẻ lạt, người rửa lá dong, phụ nữ thì đãi gạo, thái thịt, gói bánh… Những bếp lửa cũng rực đỏ thâu đêm, ấm cho ngày mưa bão, ấm cả lòng người.

Ở Hà Nội, nhiều hộ dân tại làng La Phù (huyện Hoài Đức) cũng cùng nhau gói bánh chưng cấp tốc để gửi về miền Trung, cùng nhiều đồ đạc, vật dụng thiết yếu khác. Trong các ngôi chùa nội đô, người dân cũng tập trung nấu bánh. “Bánh chưng dinh dưỡng gấp nhiều lần lương thực khác, bảo quản được lâu hơn”, ấy là lý do để họ quần quật sáng đêm.

Không biết bao nhiêu bánh chưng, bánh tét từ khắp các tỉnh thành đã theo xe, theo các đoàn cứu trợ về miền Trung. Nhưng những bếp lửa ấm tình chắc chắn sẽ giúp bà con miền Trung ấm bụng, vơi bớt đi lạnh lẽo, khổ đau do nước lũ.

3. Bên cạnh các cơ quan, đoàn thể, thì sự tang thương ở miền Trung cũng thôi thức bao người dân lao vào chung tay. Họ là thường dân, doanh nhân, nhà báo, luật sư, nghệ sĩ, đã đã đứng ra quyên góp tiền, thực phẩm, thuốc men, mua thuyền cứu hộ, áo phao,… phân phát cho đồng bào vùng lũ. Như ca sĩ Thủy Tiên đã quyên góp được 100 tỷ đồng ủng hộ đồng bào miền Trung. Cô đã sớm ra miền Trung, vào vùng lũ, tận tay đưa tới cho đồng bào tiền, hàng cứu trợ.

Những cuộc phá rừng, những thủy điện “cóc” chằng chịt khắp các sông suối miền Trung - Tây Nguyên đã được chỉ mặt gọi tên, là một trong những căn nguyên làm lũ lụt, sạt lở thêm trầm trọng. Và lối ra cho nghịch cảnh miền Trung cũng đang được nhắc tới.

Báo chí, mạng xã hội đang hướng về xã Tân Hóa, huyện Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình, dù nước lũ ngập sâu nhưng ngôi nhà phao (1 trong 9 mô hình nhà an toàn của dự án Nhà Chống Lũ) hoàn toàn bình yên. Người dân khi nghe tin bão, sẽ chủ động mua lương thực dự trữ, chuyển đồ đạc quan trọng và gia súc, gia cầm đến gác tránh lũ (nếu là nhà kê nền, nhà gác), sửa chữa gia cố nhà phao. Khi lũ về và rút đi, họ thong thả “vẫy tay chào lũ”, là điều kiện sống “trong mơ” đối với hàng vạn hộ dân vùng lũ.

“Nhà Chống Lũ” rất tiếc chưa được cơ quan hữu trách nào tính toán, phát động rộng rãi, khi mà nạn phá rừng chưa được ngăn chặn hiệu quả, việc phục sinh những rừng mưa nhiệt đới miền Trung - Tây Nguyên không thể ngày một ngày hai. Và tình trạng lũ lụt, sạt lở miền Trung cứ đến hẹn lại lên, ngày một nghiêm trọng hơn, bào mòn tài nguyên và nguồn lực của quốc gia, của các cơ quan, doanh nghiệp và từng hộ gia đình tới kiệt quệ.

Trên dải đất Việt lúc này, triệu triệu người đương điêu đứng vì dịch Covid-19. Qua những thước phim, chùm ảnh bà con đi cứu trợ, làm bánh, đốt lửa, toàn là những mặt người hằn sâu những khắc khổ, lo toan. Tất cả đều đã phải tự vá thân mình để thành chiếc lá lành, đùm bọc, che chở cho đồng bào mình trong nghịch cảnh.

Nếu tất cả chúng ta không dùng lý trí và hành động mạnh mẽ để ngăn chặn lũ lụt từ gốc, có giải pháp tương trợ đồng bào một cách căn cơ, lâu dài, thì khi bão lũ đi qua, tai ương vẫn chờ tới, bởi những bếp lửa chỉ có thể xoa dịu phần nào cái lạnh lẽo của nước lũ vô tình.

Kiên Giang