Cánh cửa đàm phán Mỹ - Nga rộng mở

Theo Yury Borovsky, Trưởng Khoa Quan hệ quốc tế và Chính sách đối ngoại, Học viện Quan hệ quốc tế Moscow/Bộ Ngoại giao Nga cho rằng, chiến thắng của ứng cử viên tổng thống Đảng Cộng hòa Donald Trump trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2024 là “cửa sổ cơ hội” cho mối quan hệ Mỹ - Nga, vốn đang trong giai đoạn khó khăn nhất trong lịch sử.

Trong chiến dịch tranh cử, ông Trump đã hơn một lần thể hiện bằng lời nói về chủ nghĩa thực dụng của mình đối với Nga, không giống như Tổng thống đương nhiệm Joe Biden và các đảng viên Dân chủ khác, ông Trump sẵn sàng đàm phán với Nga, và đây là cơ sở tốt để xây dựng các mối quan hệ Mỹ - Nga hiệu quả, được các bên chấp nhận.

Bên cạnh đó, Đảng Cộng hòa cũng giành được quyền kiểm soát đa số tại Thượng viện và gần như sẽ cả Hạ viện tại Quốc hội Mỹ, nên những kỳ vọng về việc Chính quyền Tổng thống Donald Trump sẽ hạ nhiệt căng thẳng với Nga sẽ còn lớn hơn, thậm chí là việc nới lỏng, tiến đến dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt chống Nga.

Nhiều khả năng đường lối chung của Mỹ trong cạnh tranh địa chiến lược với Nga sẽ không thay đổi, nhưng có khả năng cuộc đối đầu sẽ có những thay đổi lớn và có thể dự đoán được. Cũng có nhiều ý kiến cho rằng, Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump phiên bản 2.0 sẽ từ bỏ việc xây dựng quyền bá chủ tự do và bắt đầu xây dựng chính sách đối ngoại của mình chủ yếu trên cơ sở chủ nghĩa hiện thực.

Nói cách khác, Washington có thể nhận ra sự xuất hiện của một trật tự thế giới đa cực, điều này có thể mang lại cho chính sách đối ngoại của Mỹ với Nga, Trung Quốc và các trung tâm quyền lực khác một cách thực dụng, kiềm chế và mang tính xây dựng hơn.

Song cũng có ý kiến cho rằng, không loại trừ khả năng có sự kế thừa trong chính sách đối ngoại bất chấp ứng viên tổng thống đảng Cộng hòa giành chiến thắng; bởi lẽ, toàn bộ hệ thống quyền lực của Mỹ không thể được tái cơ cấu chỉ trong một đêm, và với tính cách mạnh mẽ, khó đoán định của Tổng thống Donald Trump, như những gì đã diễn ra trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông, có thể khiến Nga và phần còn lại của thế giới phải gánh chịu một đợt leo thang căng thẳng mới.

Vấn đề cốt lõi - Cuộc xung đột tại Ukraine

Cuộc xung đột quân sự ở Ukraine sẽ vẫn là một khía cạnh quan trọng trong quan hệ Mỹ - Nga, ít nhất là ở giai đoạn đầu trong nhiệm kỳ. Ông Trump trước đó đã tuyên bố vai trò của mình là “người hòa giải vĩ đại” trong cuộc xung đột Ukraine nếu ông thắng cử tổng thống. Điều này có nghĩa là ngay cả trước khi nhậm chức vào tháng 1 năm 2025, ông Trump và các thành viên trong ê-kíp của mình sẽ tìm cách liên hệ chặt chẽ với giới lãnh đạo Nga và Ukraine.

Bản chất của mối quan hệ Mỹ - Nga trong tương lai sẽ phần lớn phụ thuộc vào việc giải quyết xung đột ở Ukraine. Sau khi ông Trump đắc cử Tổng thống, vai trò của Mỹ trong cuộc khủng hoảng Ukraine được dự báo là có thể sẽ thay đổi. Không giống như Đảng Dân chủ, ông Trump sẽ không tìm kiếm “thất bại chiến lược” của Nga và sẽ cố gắng giảm leo thang tình hình xung quanh mà không xâm phạm lợi ích của Mỹ cũng như tổ hợp công nghiệp - quân sự của nước này.

Theo chuyên gia người Nga Yury Borovsky, ông Trump có thể sẽ cố gắng hòa giải Moscow và Kiev càng sớm càng tốt và qua đó thể hiện mình với cử tri Mỹ và toàn thế giới như một nhà hòa giải xuất sắc.

Tổng thống đắc cử Trump cần hòa bình ở Ukraine vì nhiều lý do. Đầu tiên, ông Trump không hài lòng với thực tế là kể từ năm 2022, Mỹ đã chi những khoản tiền khổng lồ cho Ukraine mà lẽ ra có thể được sử dụng cho các mục đích khác. Thứ hai, ông Trump có thêm lý do để đổ lỗi cho Tổng thống đương nhiệm Joe Biden và Đảng Dân chủ vì đã bắt đầu cuộc xung đột đẫm máu. Thứ ba, ông Trump muốn đi vào lịch sử với tư cách là chính trị gia đã cứu nhân loại khỏi chiến tranh toàn cầu. Không giống như ông Biden, người “thừa kế” chính sách Ukraine trong những năm làm việc trong chính quyền cựu Tổng thống Barack Obama, ông Trump hoàn toàn không có mối liên hệ nào với chính quyền Kiev hiện tại và cá nhân không quan tâm đến sự hỗ trợ không giới hạn cho Chính quyền Tổng thống Volodymyr Zelenskyy. Hơn nữa, Đảng Dân chủ, cáo buộc ông Trump gây áp lực lên ông Zelenskyy, đã tiến hành các thủ tục luận tội chống lại ông vào năm 2019, điều mà chắc chắn ông sẽ không thể quên.

Trong thời gian tới, nhiều khả năng cộng đồng quốc tế sẽ thấy những đề xuất cụ thể từ chính quyền sắp tới của Trump nhằm giải quyết xung đột ở Ukraine. Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng, sự không chấp nhận nhượng bộ của Moscow và Kiev, ngay cả khi đối mặt với tối hậu thư của Washington, mà ông Donald Trump và các thành viên trong nhóm của ông đã đề cập đến, có thể dẫn đến sự leo thang xung đột thậm chí còn lớn hơn và mối quan hệ Nga - Mỹ thậm chí còn xuống cấp hơn nữa.

Bài học lịch sử đã chứng minh rằng, cái gọi là thỏa thuận thế kỷ do ông Trump đề xuất vào năm 2020 nhằm giải quyết cuộc xung đột Palestine - Israel đã không thành công, dù rằng những cuộc chiến hiện giữa Israel ở Trung Đông diễn ra trong thời gian Đảng Dân chủ nắm quyền.

Bởi vậy, nếu nỗ lực “kiến tạo hòa bình” của chính quyền Trump thất bại, cuộc xung đột ở Ukraine sẽ càng trở nên bế tắc và có thể chuyển sang giai đoạn nguy hiểm hơn. Đồng thời, có thể có một kịch bản khác trong đó tình trạng hiện tại trong cuộc xung đột Ukraine sẽ bị "đóng băng", vẫn âm ỉ tồn tại trong nhiều tháng, nhiều năm.

Hà Anh