“Ong chúa” Zimbabwe né lệnh trừng phạt

Chính phủ Zimbabwe đang thúc đẩy kế hoạch kết hợp các tài sản khai thác của mình qua một doanh nghiệp công-tư khổng lồ, ngay cả khi có bằng chứng cho thấy dự án này có thể liên quan đến một ông trùm bị Mỹ và Anh trừng phạt.

Các tài liệu chưa từng được báo cáo trước đây, bao gồm thư từ giữa các giám đốc điều hành và cổ đông, cho thấy vài tuần sau khi ông Kudakwashe Tagwirei bị Mỹ trừng phạt, công ty Sotic International Ltd. có trụ sở tại Mauritius của ông đã bắt đầu lên kế hoạch chuyển tài sản của mình sang một công ty mẹ tại Zimbabwe mới thành lập tên là Ziwa Resources Ltd. Đáng nói, Ziwa là cổ đông tư nhân duy nhất trong quan hệ đối tác nêu trên với Chính phủ, được gọi là Kuvimba Mining House Ltd.

Các quan chức Chính phủ Zimbabwe đã nhiều lần phủ nhận rằng ông Tagwirei có bất kỳ mối liên hệ nào với doanh nghiệp công - tư Kuvimba. Nhưng vào tháng 5 vừa qua, Bloomberg đã đưa tin rằng, Kuvimba nắm giữ tài sản ít nhất là từ cuối năm ngoái thuộc sở hữu của ông Tagwirei, trích dẫn các tài liệu công ty, email và bản ghi các cuộc trò chuyện Whatsapp giữa các giám đốc điều hành.

Gần đây, Chính phủ Zimbabwe từ chối cho biết Kuvimba đã sở hữu tài sản như thế nào, bao gồm các mỏ khoáng sản được lựa chọn mà họ cho rằng trị giá 2 tỷ USD.

Ông Tagwirei, cố vấn của Tổng thống Zimbabwe Emmerson Mnangagwa, đã bị Hoa Kỳ trừng phạt vào ngày 5/8 năm ngoái với cáo buộc rằng ông sử dụng ảnh hưởng chính trị để tiếp cận nguồn ngoại tệ khan hiếm và giành được các giao dịch béo bở. Hoa Kỳ cho rằng ông Tagwirei có liên quan đến vụ 3 tỷ USD từ chương trình trợ cấp nông nghiệp và Vương quốc Anh đã “không cánh mà bay” và trừng phạt ông vào tháng trước vì những lý do tương tự.

Theo các lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ, ông Tagwirei ngay lập tức bị tách khỏi thị trường tài chính quốc tế. Phán quyết cũng cấm công dân Hoa Kỳ làm ăn với ông và tài sản của ông ở Hoa Kỳ bị đóng băng và phải được báo cáo cho Bộ Tài chính Hoa Kỳ.

Ông Tagwirei đã không trả lời các cuộc gọi đến điện thoại di động của mình vì câu chuyện này.

Được người dân địa phương gọi là “Ong chúa”, ảnh hưởng của ông Tagwirei đối với nền kinh tế Zimbabwe sâu sắc đến mức các quan chức Hoa Kỳ và Vương quốc Anh cho biết các khoản thanh toán của ông đã góp phần gây ra sự sụp đổ đồng tiền của Zimbabwe và góp phần gây ra lạm phát, bao gồm cả việc tăng mạnh giá thực phẩm. Zimbabwe năm ngoái gọi các lệnh trừng phạt của Mỹ là phân biệt chủng tộc và có ý định phá hoại chính phủ.

Hai doanh nghiệp không liên quan nhưng chung CEO?

Một tháng trước khi Ziwa được thành lập, David Brown, giám đốc điều hành của cả Sotic và Kuvimba, đã viết thư cho các cổ đông của Sotic để nói rằng nước Cộng hoà Mauritius ngày càng bị nhắc đến là thiên đường thuế và việc chuyển tài sản của công ty sang một công ty con ở Zimbabwe sẽ khuyến khích “đồng nghiệp địa phương đầu tư vào các mỏ cần đầu tư vốn đáng kể, theo tài liệu của Bloomberg.

Brown nói với họ rằng việc tái cấu trúc công ty là cần thiết để giải quyết “báo chí tiêu cực mà công ty đã phải chịu trong những tuần qua.” Ông nói rằng Mauritius đã được đưa vào danh sách xám của Lực lượng Đặc nhiệm Hành động Tài chính của các nước G7, lực lượng này buộc phải giám sát chặt chẽ để chống rửa tiền và cũng đã bị Liên minh châu Âu đưa vào danh sách đen.

“Ban lãnh đạo đang đề xuất với các cổ đông rằng họ thành lập một công ty con ở Zimbabwe và tiến hành cơ cấu lại quyền sở hữu tài sản của công ty sao cho tài sản ở Zimbabwe do một công ty mẹ của Zimbabwe nắm giữ”, Brown nói. Điều này sẽ “tạo niềm tin cho các công ty trong nước của Zimbabwe, những người muốn đầu tư vào nhóm khai thác”, ông nói.

Brown cho biết vào tháng 6 rằng ông sẽ từ chức Giám đốc điều hành của Kuvimba, mà không đưa ra ngày rời đi.

Trong cuộc trò chuyện với Bloomberg vào tháng trước, Brown cho biết ông cũng là giám đốc của Ziwa, nhưng không biết cổ đông của nó là ai. Ông cũng xác nhận rằng tài sản do Sotic có trụ sở tại Mauritius nắm giữ hiện là một phần của Kuvimba. Ông từ chối bình luận thêm.