Gia tăng thủ tục hành chính...?

Theo đó, trong tổng số 17 hạng GPLX có tới 13 hạng có thời hạn và 4 hạng không thời hạn. Liên quan đến cấp GPLX của xe, theo quy định hiện hành, người có GPLX hạng A1 được điều khiển xe có dung tích xy lanh từ trên 50cc - dưới 175cc. Tuy nhiên, dự thảo Luật GTĐB sửa đổi lại chỉ cho phép người có GPLX hạng A1 được điều khiển xe có dung tích xy lanh từ 50cc - 125cc và động cơ điện có công suất từ 4-11kW.

Nếu muốn điều khiển xe có dung tích xy lanh trên 125cc hoặc có động cơ điện công suất trên 11kW phải thi GPLX hạng A. Điều này đồng nghĩa với việc, hàng ngàn hoặc thậm chí hàng triệu người đang sử dụng các loại xe trên 125cc như Honda SH 150, Airblade 150, Yamaha Exciter 135 hay 150 sẽ phải thi GPLX hạng A để có thể sử dụng.

Theo nhiều lái xe, trên thực tế xe máy từ 110cc trở xuống đến 150cc hiện nay gần như không có nhiều khác biệt ngoài tốc độ. Nhưng trên tất cả các cung đường đều đã có quy định cụ thể về tốc độ cho phép tối đa nên dự thảo quy định không cho GPLX A1 điều khiển xe trên 125cc là rất bất cập.

Đặc biệt dự thảo Luật GTĐB sửa đổi còn đưa ra quy định rất khó hiểu đối với xe ô tô khi người có GPLX hạng B1 không được điều khiển ô tô nữa và chỉ được lái xe mô tô 3 bánh hoặc các loại xe quy định cho GPLX hạng A0, A1. Điều này khiến nhiều lái xe hiểu rằng họ có bằng B1 lâu nay vẫn đang được lái ô tô mà giờ chỉ được lái xe 3 bánh hoặc nếu muốn lái ô tô lại phải thi lên bằng.

Bên cạnh đó, GPLX hạng B2 cũng được điều chỉnh chỉ cấp cho người điều khiển xe số tự động. Nếu muốn được điều khiển thêm xe số sàn cho cùng hạng B2 sẽ phải thi để cấp thêm GPLX hạng B, nhất là việc tất cả những GPLX có thời hạn đều là của ô tô. Việc thay đổi này sẽ tới khó khăn cho cả lực lượng chức năng xử lý vi phạm trong phân biệt GPLX cũ và mới. Hoặc có thể một thời gian nữa sẽ có thêm quy định yêu cầu tất cả các GPLX cũ đều phải đổi lại gây tốn kém kinh phí, mất thời gian.

Cơ quan soạn thảo lên tiếng

Giải thích việc thay đổi cách phân hạng bằng lái trong dự thảo Luật, ông Lương Duyên Thống, Vụ trưởng Vụ quản lý phương tiện và người lái (Tổng cục đường bộ Việt Nam) đại diện Ban soạn thảo cho biết, việc thay đổi các hạng GPLX để phù hợp chuẩn quốc tế, tạo điều kiện cho việc sử dụng GPLX của Việt Nam ở nước ngoài và GPLX nước ngoài tại Việt Nam, đảm bảo thực hiện các cam kết của Chính phủ Việt Nam đã ký kết khi tham gia Công ước Viên 1968 về giao thông đường bộ.

Ông Lương Duyên Thống cho hay, đối với GPLX hạng A1, cả luật hiện hành và tại dự thảo luật sửa đổi đều quy định không thời hạn. Do đó, cơ quan có thẩm quyền đã cấp GPLX thì người được cấp sẽ được sử dụng bình thường.

Bên cạnh đó, pháp luật Việt Nam không có quy định hồi tố, vì vậy không có chuyện những người có GPLX hạng A1 bây giờ nay mai không được lái xe môtô phân trên 125 đến dưới 175cc khi luật mới có hiệu lực.

"Hiện giờ vẫn đang tồn tại GPLX mà ngành công an cấp trước 1995; rồi GPLX bằng giấy bìa của ngành GTVT cấp từ năm 1995 đến 2012 vẫn đang tồn tại song song với GPLX nhựa như hiện nay. Tất cả vẫn còn nguyên giá trị pháp lý mà không có chuyện hồi tố" - ông Thống dẫn chứng.

Luật pháp phải có tính phổ cập, người dân dễ tiếp thu, nhà nước dễ quản lý

Xoay quanh vấn đề này, trao đổi với phóng viên Báo Nhà báo & Công luận, luật sư Nguyễn Quang Tâm (Công ty luật TNHH MTV Phúc Quang) cho biết, cái đích mà Luật giao thông đường bộ hướng tới là người dân chấp hành các quy định về bảo đảm trật tự an toàn giao thông, qua đó kéo giảm tai nạn giao thông gây thiệt hại lớn về người và tài sản. Điều quan trọng nhất là đào tạo lái xe có kỹ năng, trình độ, tính tự chấp hành các quy định của pháp luật, việc “vẽ ra” nhiều hạng lái xe chưa chắc sẽ đem lại hiệu quả tốt.

Bên cạnh đó, người lái xe cần được giáo dục, nâng cao nhận thức và hiểu biết hơn khi được đào tạo tại các trung tâm sát hạch cấp GPLX về mức xử phạt khi vi phạm các quy định của pháp luật trong lĩnh vực giao thông và những hậu quả mà họ phải gánh chịu nếu gây ra các vụ tai nạn.

Đặc biệt, theo luật sư Tâm, việc cơ quan soạn thảo đưa ra dẫn chứng là Công ước Viên 1968 về giao thông đường bộ làm cơ sở để xây dựng dự thảo luật Giao thông đường bộ sửa đổi là không hợp lý. Tại sao hơn 50 được ký kết cho đến nay chúng ta mới thực hiện theo Công ước...?

Còn theo chuyên gia giao thông TS.Nguyễn Xuân Thủy (Nguyên Giám đốc Nhà xuất bản Giao thông vận tải), sau những vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng có liên quan đến các phương tiện xe máy điện, xe đạp điện và loại hình phương tiện này sẽ càng phổ biến trong tương lai việc phải học luật là đúng. Ngoài ra các lái xe đặc thù như xe khách, xe tải hạng nặng, Container cũng cần phải có một quy trình đào tạo, cấp GPXL nghiêm ngặt.

Tuy nhiên việc chia nhỏ GPLX thành 17 hạng là quá nhiều. Hiện Chính phủ đang kêu gọi các ngành phải giảm thiểu các thủ tục hành chính, cách làm này sẽ khiến thủ tục hành chính phát sinh nhiều thêm và sẽ nảy sinh ra nhiều “giấy phép con” gây phiền hà, tốn kém cho người dân.

TS.Nguyễn Xuân Thủy nêu quan điểm, luật pháp phải mang tính phổ cập, đơn giản, phù hợp với thực tế để người dân dễ tiếp thu, thực hiện và các cơ quan hành chính nhà nước dễ quản lý. Đối với GPLX cũng vậy, nếu cái nào cần thiết, đặc thù thì giữ lại còn nên nhóm lại thành một nhóm.  

Theo ý kiến của nhiều chuyên gia, khi đưa ra đề xuất phân hạng GPLX thành 17 hạng như trong dự thảo Luật GTĐB sửa đổi, cơ quan soạn thảo phải đưa ra được lời giải thích thỏa đáng, khoa học và thuyết phục để người dân hiểu. Từ đó họ chấp nhận chứ không thể để việc thực hiện luật theo kiểu cưỡng bức thì sẽ sinh ra rất nhiều khó khăn, hệ lụy sau này.

Không khó để tìm kiếm những văn bản quy phạm pháp luật, những quy định “trên trời”, thiếu tính thực tiễn, gây hoang mang dư luận như: quy định xe chẵn đi ngày chẵn, xe lẻ đi ngày lẻ; “ngực lép không được lái xe máy”; “răng vẩu không được lái tàu”, phạt với người đội mũ không đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật,... không chỉ cho thấy sự thiếu trách nhiệm mà còn thể hiện năng lực của người ban hành pháp luật rất “có vấn đề”.