Đây là thông tin được các nhà khoa học đưa ra trong khuôn khổ hội thảo "Thông báo Khảo cổ học toàn quốc lần thứ 58" diễn ra tại Tam Chúc, Kim Bảng, tỉnh Hà Nam ngày 2/11.

Theo đó, trong cuộc khai quật lần thứ nhất Hang đội 4, vùng lõi quần thể danh thắng Tam Chúc, tại hố khai quật H1 đã phát hiện 3 mộ táng của trẻ em và người trưởng thành. Đây là dạng mộ cải táng và mộ song táng được chôn theo tư thế nằm co bó gối, có niên đại cách ngày nay khoảng 10.000 năm.

Các nhà khoa học đánh giá, đây là một phương thức mai táng điển hình của cư dân Văn hóa Hòa Bình, táng thức này đã từng được phát hiện trong nhiều di tích hang động thuộc Văn hóa Hoà Bình ở Việt Nam.

Qua khai quật khảo cổ cũng phát hiện di tích động vật bao gồm vỏ nhuyễn thể cùng với xương răng động vật được phát hiện với số lượng đáng kể qua diễn biến của các lớp đào. Các di cốt động vật phát hiện trong hố khai quật đều là các loài thú nhỏ. Đây được xem là nguồn thức ăn quan trọng của cư dân cổ.

Ngoài ra, vào tháng 3/2023, Viện Khảo cổ học, Bảo tàng tỉnh Hà Nam đã phối hợp khảo sát tại Thung Na, thuộc tổ 8, thị trấn Ba Sao, huyện Kim Bảng.

Tại hang Thung Na 1 và mái đá Thung Na 3 phát hiện các dấu tích cổ sinh thời tiền sử và văn hóa vật chất của giai đoạn sơ sử. Đó là những hóa thạch động vật và hiện vật như nhiều mảnh gốm vặn thừng, màu nâu đỏ thuộc nền văn hóa Đông Sơn.

Nhóm khảo sát cũng tìm thấy một di tích giai đoạn tiền sơ sử trên đỉnh núi Lò Vôi gần khu vực Tam Quan ngoại chùa Tam Chúc. Trên đỉnh núi phát hiện nhiều vỏ nhuyễn thể biển cùng với ốc suối chặt vỏ.

Đáng chú ý, tại vị trí đỉnh núi với diện tích rộng khoảng 60m2 đã phát hiện các mảnh miệng, mảnh thân của đồ gốm nằm cùng với nhuyễn thể biển và nước ngọt.

Kết quả khảo sát cho thấy, khu vực này tồn tại nhiều di tích có niên đại cuối thế Pleistonece tới Holocene muộn. Điều đó chứng minh rằng, Kim Bảng trong quá khứ là một địa vực khá thuận lợi, được cư dân cổ sử dụng và cư trú qua nhiều thời kỳ.

Cũng tại hội thảo, các nhà khoa học công bố các hoạt động điều tra, thăm dò, khai quật nghiên cứu hệ thống di tích thời đại đá ở tỉnh Bắc Kạn, Hòa Bình, Đắk Nông; khai quật các di tích giai đoạn Tiền Đông Sơn ở Hà Nội và các tỉnh Phú Thọ, Tuyên Quang.

Cùng với đó khảo cổ học Lịch sử tiếp tục có nhiều cuộc khai quật quy mô lớn ở Hà Nội, Thanh Hóa, Ninh Bình, Thừa Thiên Huế... Khảo cổ học Chămpa - Óc Eo có một số cuộc khai quật đáng chú ý ở Quảng Nam, Bình Định, Bà Rịa - Vũng Tàu, Hậu Giang, Cần Thơ, An Giang… Khảo cổ học dưới nước cũng có một số hoạt động khảo sát đáng chú ý ở các tỉnh Quảng Ninh, Hải Phòng, Quảng Nam, Khánh Hòa…

Tại Hội thảo, các đại biểu đi sâu thảo luận những vấn đề liên quan đến từng di tích như địa tầng, niên đại, chủ nhân, các quan quan hệ văn hóa, nhận diện giá trị lịch sử văn hóa; đặc biệt là những đóng góp của khảo cổ học với bảo vệ, bảo tồn, phát huy các giá trị lịch sử - văn hóa Việt Nam trong thời kỳ mới.

Hội thảo "Thông báo Khảo cổ học toàn quốc lần thứ 58" đã nhận được 456 bài báo cáo, thông báo đề cập đến nhiều lĩnh vực nghiên cứu khảo cổ học. Với số lượng các bài thông báo, báo cáo lớn nhất từ trước tới nay, cho thấy hoạt động Khảo cổ học Việt Nam các năm 2022 - 2023 diễn ra sôi nổi, đều khắp trên cả nước và đạt hiệu quả cao. Nhiều cuộc khai quật lớn được thực hiện công phu, nghiêm túc, có nội dung phong phú. Đó là những tư liệu vật thật mới nhằm đi sâu nghiên cứu những vấn đề cơ bản của Khảo cổ học Việt Nam, góp phần nhận thức rõ hơn diễn trình lịch sử dân tộc Việt Nam, quá trình phát triển con người Việt Nam.

T.Toàn