Với chiều dài 3.260km bờ biển, diện tích mặt biển khoảng 1 triệu km², theo đại diện Bộ NN-PTNT, nếu làm tốt công tác bảo tồn như Nghị quyết 36 đề ra thì ngành thủy sản sẽ đạt mục tiêu phát triển bền vững. Tuy nhiên đến nay mới chỉ đạt 1,78% kế hoạch đề ra. Do đó, trong thời gian tới, trong chiến lược thủy sản, khi làm quy hoạch về khu bảo tồn sẽ phải nhấn mạnh các giải pháp để khắc phục hạn chế, yếu kém như: tổ chức bộ máy, hoàn thiện thể chế… 

Được biết, đến thời điểm hiện tại ngành Thủy sản đã hoàn thành mục tiêu quy hoạch chi tiết hệ thống khu bảo tồn biển Việt Nam đến năm 2020 theo Quyết định số 742/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ và đạt 100% về số lượng (16/16 khu). Dù vậy, tỷ lệ các khu bảo tồn biển được thành lập và đi vào hoạt động chỉ khoảng 75% (12/16 khu).

Nghị quyết 36-NQ/TW về Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đặt mục tiêu tăng diện tích các khu bảo tồn biển, ven biển đạt tối thiểu 6% diện tích tự nhiên vùng biển quốc gia, nhưng hiện nay mới chỉ đạt 1,8%.

Chia sẻ tại hội nghị tổng kết Chương trình Bảo vệ và Phát triển nguồn lợi thủy sản đến năm 2020 và Quy hoạch hệ thống khu bảo tồn biển Việt Nam đến năm 2020 theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ, ông Phùng Phùng Đức Tiến -Thứ trưởng bộ NN & PTNT nhấn mạnh: “Bài học kinh nghiệm đối với các nước phát triển là ngay từ đầu, nếu không làm tốt công tác bảo tồn trong bối cảnh công nghiệp hóa – hiện đại hóa, đô thị hóa, ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu thì sẽ phải bỏ rất nhiều tiền để khắc phục nếu sau này mới làm". 

Để góp phần phục hồi và phát triển thủy sản bền vững, theo Thứ trưởng Phùng Đức Tiến, thời gian tới cần giảm khai thác thủy sản từ 3,9 triệu tấn/năm xuống còn 2,8 triệu tấn/năm.

Hiện nay, cường lực khai thác quá lớn với trên 96.000 tàu cá thì rất khó khăn trong việc phục hồi nguồn lợi thủy sản. Ngành thủy sản phải cơ cấu lại ngành nghề khai thác; trong đó cần có quy định về hạn ngạch khai thác. Việc hạn chế hạn ngạch, đội tàu cùng một số nghề thì mới đạt được mục tiêu đề ra

Trao đổi thông tin tại hội nghị, ông Lê Trần Nguyên Hùng, Phó Vụ trưởng Vụ Bảo tồn và Phát triển nguồn lợi thủy sản, Tổng cục Thủy sản cho biết: "Tính đến thời điểm tháng 9/2020, tổng diện tích vùng biển, đảo đã được quy hoạch vào khu bảo tồn đạt 213.400 ha, chưa đạt so với mục tiêu đến năm 2015 có 270.271 ha vùng biển, đảo được bảo tồn".

Tỷ lệ diện tích vùng biển được bảo tồn đạt 0,185% diện tích vùng biển tự nhiên của Việt Nam và cũng chưa đạt được mục tiêu 0,24% được đề ra tại Quyết định số 742/QĐ-TTg.

Bên cạnh đó, lực lượng chuyên trách bảo tồn biển rất mỏng. Hầu hết các Ban quản lý khu bảo tồn biển, Vườn quốc gia thiếu nhân sự về sinh học biển và quản lý bảo tồn biển để thực hiện các nhiệm vụ, nội dung nghiên cứu chuyên sâu, quan trắc về chất lượng nước, đa dạng sinh học…

Đồng thời, thiếu trang thiết bị để triển khai các hoạt động bảo tồn, ảnh hưởng không nhỏ đến công tác kiểm tra, giám sát, thực thi luật pháp trong phạm vi quản lý của khu bảo tồn biển.Trong khi đó, tình trạng vi phạm pháp luật liên quan đến khai thác, bảo vệ, bảo tồn nguồn lợi thủy sản vẫn diễn ra thường xuyên, ngày càng tinh vi; việc sử dụng các nghề, ngư cụ có tính hủy diệt, tận diệt hoặc xâm hại nguồn lợi thủy sản còn tiếp diễn.

Về điều chỉnh, cơ cấu lại nghề khai thác thủy sản, cơ cấu tàu cá đã được điều chỉnh theo hướng giảm tàu công suất nhỏ khai thác ven bờ, tăng tàu công suất lớn khai thác xa bờ theo định hướng tại Đề án tổ chức lại sản xuất trong khai thác hải sản. 

Dương Lâm