Đây là dịp để các chuyên gia trong ngành cùng với các doanh nghiệp, nhà đầu tư trao đổi, thảo luận, định hướng hiện thực hoá phát triển điện khí LNG tại Việt Nam; đồng thời, đưa ra các khuyến nghị nhằm giải quyết những khó khăn, vướng mắc phát sinh trong quá trình thực hiện mục tiêu này.

Theo Quy hoạch điện VIII vào năm 2030 sẽ chuyển đổi 18 GW điện than bằng 14 GW điện khí LNG và 12-15 GW nguồn năng lượng tái tạo. Như vậy lúc đó sẽ phát triển 23.900 MW điện khí, tương đương tỷ trọng hơn 14,9% cơ cấu nguồn điện.

Nhiệt điện khí LNG là nguồn dự phòng quang trọng, không gặp tình trạng gián đoạn, phụ thuộc vào thiên nhiên như: thủy điện, điện gió, điện mặt trời. Đây cũng là giải pháp hạn chế phụ thuộc vào các nhà máy nhiệt điện than vốn chiếm tỉ lệ khá cao trong hệ thống hiện nay. Đặc biệt, giúp ngành điện phát triển xanh hơn, góp phần thực hiện cam kết mạnh mẽ tại hội nghị COP26.

Phát biểu tại diễn đàn, ông Hoàng Quang Phòng – Phó Chủ tịch VCCI, cho biết, Việt Nam có nhiều cơ hội, thuận lợi điện khí LNG. Đây là lĩnh vực thu hút sự quan tâm của doanh nghiệp và nhà đầu tư, góp phần thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh, hứa hẹn sự phát triển mạnh mẽ thị trường điện khí LNG.

Bên cạnh cơ hội, phát triển điện khí LNG tại Việt Nam, Phó Chủ tịch VCCI Hoàng Quang Phòng cũng nhấn mạnh tới những khó khăn, vướng mắc đang gặp phải. Tiêu biểu như Việt Nam phải nhập khẩu hoàn toàn loại nhiên liệu này, giá nhiên liệu khí hóa lỏng chiếm từ 70-80% giá thành điện năng sản xuất nhưng lại biến động thất thường. Thách thức đặt ra là cần xây dựng cơ chế giá phù hợp vừa thích nghi với những thay đổi giá nhiên liệu vừa đảm bảo không tác động quá lớn tới giá bán lẻ điện…

Chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long nhận định, khuôn khổ pháp lý hiện hành cho các dự án LNG cho điện ở Việt Nam vẫn chưa được xây dựng hoàn chỉnh. Việc nhập khẩu LNG phải theo các thông lệ mua bán LNG quốc tế. Trong khi Việt Nam hiện chưa có bộ tiêu chuẩn kỹ thuật liên quan đến thiết kế, xây dựng và vận hành các cơ sở hạ tầng phục vụ nhập khẩu. Cơ chế giá điện sử dụng nhiên liệu LNG chưa có quy định đầy đủ. Vấn đề kho chứa cũng là thách thức lớn. Hiện nước ta mới chỉ có duy nhất 1 kho được xây dựng đưa vào vận hành tại Bà Rịa - Vũng Tàu. Ngoài ra, còn nhiều kho chứa LNG đang trong giai đoạn lập kế hoạch trên toàn quốc….

Việc phát triển thêm một nguồn cung cấp điện trong điều kiện nước ta hiện nay là điều cần thiết, nhưng để thực hiện mục tiêu này, chúng ta còn phải đối mặt và giải quyết nhiều thách thức không nhỏ.

Một chuyên gia kinh tế khác cũng bày tỏ quan ngại - ông Vũ Đình Ánh phát biểu: Tôi lo ngại và băn khoăn một câu hỏi “liệu chúng ta có cho phép các nhà máy, chủ đầu tư điện khí LNG được tự nhập khẩu hay phải thông qua một công ty độc quyền? Tôi hoàn toàn đồng ý với quan điểm giá điện LNG phải là giá thị trường. Nhưng chúng ta có hoạt động theo đúng quy luật thị trường hay không? Tôi được biết buổi họp lần trước, công ty PVGas đòi hỏi các nhà sản xuất điện LNG phải cam kết mua thì họ mới nhập! Đó là thị trường hay sao?!”.

“Thêm vào đó, do chiến tranh giữa Nga và Ukraina, nhiều quốc gia châu Âu đã phải mua khí LNG của Mỹ với giá đắt hơn 50 – 70% so với mua của Nga. Việc đặt ra mục tiêu điện khí LNG chiếm 14,9% sẽ khiến chúng ta phần nào phụ thuộc vào những nguồn cung cấp đầy biến động. Các nước châu Âu giàu có họ có thể trợ giá cho tiêu thụ, còn Việt Nam có tiền để làm điều đó không?”, chuyên gia kinh tế Vũ Đình Ánh đặt câu hỏi.

Ông Vũ Đình Ánh nói thêm: “Chúng ta đã phải trả những bài học đắt giá như việc phá vỡ quy hoạch đối với điện mặt trời. Và gần đây nhất là dự án điện gió ở Bình Thuận đã phải đem bán ngân hàng để trả nợ với số tiền 1206 tỷ đồng. Nếu chúng ta không thận trọng rút kinh nghiệm thì cái giá phải trả sẽ đắt hơn, bởi giá trị đầu tư vào điện khí LNG sẽ cao hơn nhiều so với điện gió và điện mặt trời”.

Để giảm giá tiêu dùng và khuyến khích phát triển điện khí LNG, ông Nguyễn Văn Phụng, nguyên Vụ trưởng quản lý thuế doanh nghiệp lớn, đưa ra giải pháp về thuế và phí như: miễn thuế nhập khẩu; miễn thuế tiêu thụ đặc biệt; miễn thuế môi trường; ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp; thuế giá trị gia tăng 10%. Ông Phụng nói thêm rằng chỉ nên ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp cho các doanh nghiệp điện sạch.

TS Nguyễn Quốc Thập, Chủ tịch Hội Dầu khí Việt Nam cho rằng, để hiện thực hóa mục tiêu phát triển nhiệt điện khí theo quy hoạch điện VIII, cần thúc đẩy sự phát triển thị trường khí LNG cạnh tranh, hiệu quả.

Theo đó, cần mở rộng và phát triển thị trường tiêu thụ điện khí LNG theo sát với mục tiêu cung cấp khí điện LNG trong Quy hoạch điện VIII. Đó là, xây dựng tập trung, đồng bộ các khu công nghiệp/nhà máy có quy mô tiêu thụ điện đủ lớn cùng với việc triển khai các dự án kho cảng và nhà máy điện khí LNG.

“Trước tiên và quan trọng nhất đó là cần phải chấp nhận chuỗi kinh doanh khí điện LNG hoạt động theo cơ chế thị trường và các cơ quan quản lý nhà nước sẽ thực hiện việc giám sát và hậu kiểm mọi quá trình hoạt động của chuỗi”, TS Nguyễn Quốc Thập nói: “Tiếp đó, cho phép các chủ thể các nhà máy điện khí được quyền đàm phán bán điện một cách cạnh tranh giữa EVN và các hộ tiêu thụ điện”.

Bài và ảnh: Lê Cường