Khi áp đặt một loạt biện pháp trừng phạt lên Nga vào năm ngoái, Mỹ đã cho rằng nền kinh tế Nga sẽ bị siết chặt đến mức tối đa. Tuy nhiên, các biện pháp được coi là "vũ khí hóa" đồng đô la, lại dẫn đến sự trỗi dậy của các cơ sở hạ tầng tài chính thay thế do Trung Quốc và Nga thúc đẩy.

Để đáp trả các biện pháp trừng phạt, một số quốc gia đã tìm cách xây dựng hệ thống tài chính riêng, hướng đến khả năng làm suy yếu sự thống trị của đồng đô la Mỹ trong hệ thống tài chính thế giới. Phi đô la hóa dần trở thành xu hướng quốc tế, với các quốc gia và khu vực từ Ấn Độ đến Argentina, Brazil đến Nam Phi, Trung Đông đến Đông Nam Á, đều đẩy mạnh nỗ lực giảm bớt sự phụ thuộc vào đồng đô la.

Nhiều khu vực lo ngại rằng Hoa Kỳ có thể sử dụng toàn bộ sức nặng đồng tiền quốc gia để gây áp lực bằng các biện pháp trừng phạt tương tự như với Nga. Đó có thể là bắt nguồn của sự gia tăng các sáng kiến ​​phi đô la hóa trong thời điểm gần đây, khi các quốc gia tìm cách bảo vệ lợi ích kinh tế nước nhà cũng như đối phó với các mối đe dọa tiềm tàng trong tương lai.

Việc các ngân hàng trung ương thế giới giảm dự trữ ngoại hối của bằng đồng đô la cho thấy xu hướng phi đô la hóa đang ngày càng mở rộng. Ngược lại, đồng Nhân dân tệ của Trung Quốc, mặc dù chiếm chưa đến 3% lượng tiền tệ dự trữ của thế giới, nhưng đã cho thấy tốc độ tăng trưởng rất nhanh kể từ năm 2016.

Giá trị của đồng đô la đã thay đổi đáng kể trong những năm gần đây: cao hơn gần 10% so với thời điểm bắt đầu chiến sự Ukraine vào tháng 2 năm 2022 và cao hơn 30% so với một thập kỷ trước.

Đối với các quốc gia trên khắp thế giới, sự tăng giá nhanh chóng của đồng đô la gần đây đã có những tác động đáng kể. Đáng chú ý nhất là việc các khoản nợ bằng đô la trở nên khó trả hơn.

Nhiều nền kinh tế nhỏ hơn đã ngày càng cảnh giác với việc phải đối mặt với các khoản nợ bằng đồng đô la. Điều này, cùng với nỗ lực tăng cường quan hệ thương mại khu vực, đã thúc đẩy nhiều quốc gia tìm kiếm các giải pháp thay thế. Sự gia tăng giá trị của đồng đô la cũng dẫn đến sự gia tăng mạnh mẽ trong các hóa đơn nhập khẩu đối với các mặt hàng thiết yếu như nhiên liệu và thực phẩm. Đây là mối quan tâm đặc biệt đối với các quốc gia phụ thuộc nhiều vào hàng nhập khẩu, vì chi phí của những hàng hóa này có thể nhanh chóng trở nên đắt đỏ. Do đó, động thái phi đô la hóa có thể được coi là một cách để các quốc gia này giảm thiểu hậu quả tiềm ẩn của biến động tiền tệ và chi phí nhập khẩu gia tăng.

Ai Cập có thể là minh chứng thuyết phục cho những tác động trên. Trong những năm gần đây, quốc gia này đã buộc phải vay mượn liên tục để ổn định nền kinh tế và hỗ trợ giá trị nội tệ. Tuy nhiên, chiến lược này đã khiến số nợ chính phủ tăng lên gấp 4 lần trong thập kỷ qua. Phần lớn khoản nợ này được tính bằng đô la, khiến việc duy trì mức sống của người dân Ai Cập ngày càng khó khăn. Đất nước đang chật vật để quản lý khoản nợ bằng đô la cũng như chi phí đi vay không ngừng tăng lên.

Khi các quốc gia bị áp lực bởi các biện pháp trừng phạt, thay đổi mô hình thương mại và biến động thị trường tiền tệ, việc hướng tới phi đô la hóa chính là động thái cấp thiết. Đây là bước đi nhằm giảm thiểu những rủi ro của nền kinh tế toàn cầu và vạch ra một lộ trình cho sự ổn định và thịnh vượng hơn.

Anh Tuấn (Theo China Economic Net)