Sự hợp tác này xuất phát từ một lời mời. Nhóm phi công Mỹ sẽ sống và làm việc tại Trung Quốc trong hợp đồng có thời hạn 1 năm, với nhiệm vụ chiến đấu, sửa chữa và chế tạo máy bay. Họ sẽ nhận được số tiền lương khoảng 13.700 đô la mỗi tháng, với 30 ngày nghỉ một năm; được cấp chỗ ở và nhận thêm 500 đô la một tháng mua nhu yếu phẩm. Trên hết, họ được trả thêm 9.000 đô la cho mỗi máy bay Nhật Bản bị phá hủy và con số là không giới hạn.

Đó là thỏa thuận được quy đổi bằng đô la theo tỷ giá năm 2020 mà vài trăm người Mỹ đã nhận vào năm 1941 để trở thành anh hùng, thậm chí một số người nói rằng họ là những vị cứu tinh của Trung Quốc.

Những phi công, thợ máy và nhân viên hỗ trợ người Mỹ đó đã trở thành thành viên của Nhóm Tình nguyện viên Hoa Kỳ (AVG), sau này được gọi là Hổ bay.

Các máy bay chiến đấu do người Mỹ sản xuất có hình con cá mập há miệng đầy răng ở mũi, một biểu tượng đáng sợ vẫn được sử dụng trên các máy bay tấn công mặt đất A-10 của Không quân Mỹ cho đến ngày nay.

Những phi công Mỹ này chiến đấu quyết liệt trên những phi cơ vẽ hình cá mập há miêng đầy hung dữ ở mũi. Kết quả, những con Hổ bay được cho là đã tiêu diệt tới 497 máy bay Nhật Bản trong khi chỉ mất 73 chiếc.

Ngày nay, ngay cả khi căng thẳng Mỹ-Trung gia tăng, những lính đánh thuê người Mỹ vẫn được tôn kính ở Trung Quốc, với các công viên tưởng niệm dành riêng cho họ với sự hy sinh của họ.

"Trung Quốc luôn ghi nhớ sự đóng góp và hy sinh của nước Mỹ và nhân dân Mỹ trong Thế chiến II", một mục trên trang tưởng niệm đội Hổ bay của tờ nhật báo People Daily Online của Trung Quốc.

Sự hình thành của đội Hổ bay

Vào cuối những năm 1930, Trung Quốc đã bị quân đội của Đế quốc Nhật Bản xâm chiếm và phải vật lộn để chống lại kẻ thù được trang bị tốt hơn và thống nhất. Nhật Bản hầu như không bị vấp phải sự kháng cự nào trên không khi có thể đánh bom các thành phố của Trung Quốc theo ý muốn.

Đối mặt với tình hình thảm khốc đó, chính quyền Tưởng Giới Thạch đã thuê Claire Chennault, một đội trưởng quân đội Mỹ đã nghỉ hưu để thành lập một lực lượng không quân.

Theo trang web chính thức của Flying Tigerers (Phi đội Hổ bay), ông đã dành vài năm đầu tiên của mình để xây dựng một mạng lưới cảnh báo không kích và xây dựng các căn cứ không quân trên khắp Trung Quốc.

Sau đó vào năm 1940, ông được phái đến Hoa Kỳ - vẫn là một bên trung lập trong Thế chiến II - để tìm phi công và máy bay có thể bảo vệ Trung Quốc chống lại không quân Nhật Bản.

Với những liên hệ tốt trong chính quyền của Tổng thống Hoa Kỳ Franklin Delano Roosevelt và một ngân sách có thể trả cho phi công người Mỹ nhiều gấp ba lần số tiền họ có thể kiếm được trong quân đội Hoa Kỳ, Chennault đã có thể có được những gì mình cần.

Các máy bay đặt ra một chút vấn đề. Hoa Kỳ đã chế tạo máy bay với số lượng lớn, nhưng chúng được định sẵn cho Anh sử dụng để chống lại phát xít Đức hoặc cho các lực lượng Hoa Kỳ, trong bối cảnh lo ngại rằng cuộc chiến ở châu Âu sẽ sớm hút vào Mỹ.

Một thỏa thuận đã được bảo đảm để có 100 máy bay chiến đấu P-40B của Curtiss được chế tạo cho Anh được gửi đến Trung Quốc thay thế. Đối với khó khăn của mình, Anh đã được hứa hẹn một mẫu máy bay mới và tốt hơn sắp đi vào dây chuyền lắp ráp.

Trong hồi ký của mình, Chennault đã viết rằng những chiếc P-40 do Trung Quốc mua đang thiếu một số tính năng quan trọng, bao gồm cả tầm nhìn của súng hiện đại.

"Kỷ lục chiến đấu của Nhóm Tình nguyện viên Mỹ đầu tiên ở Trung Quốc thậm chí còn đáng chú ý hơn, bởi vì các phi công của họ đã nhắm súng của họ thông qua thước ngắm thô sơ, tự chế, thay vì tầm nhìn quang học chính xác hơn được sử dụng bởi Quân đoàn Không quân và Không quân Hoàng gia", ông viết.

Những gì P-40 thiếu về khả năng, Chennault đã bù đắp bằng chiến thuật, khi các phi công AVG điều khiển máy bay lên vị trí cao để nã đạn từ súng máy hạng nặng xuống các máy bay Nhật Bản có cấu trúc yếu hơn nhưng cơ động hơn.

Nếu hai bên xảy ra một cuộc đấu súng ở tầm thấp, thực hiện những kỹ thuật xoắn, xoay, P-40 sẽ thua.

Phi đội Hổ bay non nớt

99 phi công, cùng với các nhân viên hỗ trợ, đã thực hiện chuyến đi đến Trung Quốc vào mùa thu năm 1941, theo ghi chép của Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ.

Những phi công được Chennault huấn luyện không phải là những phi công giỏi nhất. Một số người mới tốt nghiệp trường bay, những người khác chỉ có kinh nghiệm điều khiển thủy phi cơ hoặc là phi công chuyên đưa máy bay ném bom cỡ lớn về căn cứ hay bàn giao cho khách hàng, chưa tham gia thực chiến.

Nổi tiếng nhất trong số những con Hổ bay có lẽ là phi công hàng hải Hoa Kỳ Greg Boyington - người mà chương trình truyền hình "Black Sheep Squadron" năm 1970 bình luận quyết định tới Trung Quốc được cho là vì tiền.

"Trải qua một cuộc ly hôn đau khổ và chịu trách nhiệm về một người vợ cũ và một vài đứa con nhỏ, anh ta rơi vào nợ nần, và Thủy quân lục chiến đã yêu cầu anh ta nộp báo cáo hàng tháng cho chỉ huy của mình về cách hạch toán trả tiền để giải quyết các khoản nợ đó", theo lịch sử của Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ. 

Với một nhóm các phi công có trình độ khác nhau như vậy, Chennault phải dạy họ từ đầu cách trở thành phi công chiến đấu và chiến đấu như một đội.

Việc đào tạo rất nghiêm ngặt và gây chết người khi ba phi công đã thiệt mạng sớm trong các vụ tai nạn.

Sau một thời gian đào tạo, phi đội Hổ bay cũng đã tham gia chiến đấu trận đấu tiên chống chống lại máy bay ném bom Nhật Bản tấn công căn cứ AVG (nhóm tình nguyện) ở Côn Minh, Trung Quốc, vào ngày 20 tháng 12 năm 1941. Nhưng Chennault tỏ ra thất vọng khi sự phấn khích đã khiến các phi công đánh mất kỷ luật.

"Họ đã thử những phát bắn gần như không thể và sau đó đã đồng ý rằng chỉ có may mắn mới giữ họ khỏi va chạm với nhau hoặc bắn hạ nhau", tài liệu lịch sử của Bộ Quốc phòng ghi chép.

Tuy nhiên, họ đã bắn hạ ít nhất ba máy bay ném bom của Nhật Bản, chỉ mất một máy bay chiến đấu hết nhiên liệu.

Thiết lập một huyền thoại

Các phi công của phi đội Hổ bay nhanh chóng cải thiện kỹ năng và kinh nghiệm chiến đấu. Vài ngày sau trận chiến ở Côn Minh, họ được triển khai đến Rangoon, thủ đô của Miến Điện thuộc địa Anh và là cảng quan trọng cho tuyến tiếp tế của quân đội đồng minh cho quân đội Trung Quốc đối mặt với quân đội Nhật Bản.

Máy bay ném bom Nhật Bản lũ lượt kéo đến thành phố trong hơn 11 ngày vào kỳ nghỉ Giáng sinh và năm mới. Hổ bay đã nhanh chóng củng cố danh tiếng của họ khi ‘xé toạc’ đội hình của Nhật Bản.

"Trong 11 ngày chiến đấu, AVG đã tiêu diệt 75 máy bay địch khỏi bầu trời với số lượng giết chết không xác định được", trang web của nhóm cho biết. "Tổn thất của AVG là hai phi công và sáu máy bay”.

Hổ bay ở lại Rangoon 10 tuần. Trong hồi ký của mình, Chennault mô tả những thành tích mà phi đội Hổ bay lập được là rất ngoạn mục dù chưa bao giờ triển khai nhiều hơn 25 chiếc P-40 cùng lúc.

"Lực lượng nhỏ bé này đã gặp tổng cộng 1.000 máy bay Nhật lẻ ở miền Nam Miến Điện và Thái Lan. Trong 31 lần chạm trán, họ đã phá hủy 217 máy bay địch và có thể đã gây hư hỏng 43 chiếc khác. Mất mát của chúng tôi trong chiến đấu là bốn phi công thiệt mạng, một người thiệt mạng trong khi oanh tạc và một tù nhân bị bắt. Mười sáu chiếc P-40 đã bị phá hủy”, ông viết.

Bất chấp sự xuất sắc và gan dạ của những con Hổ bay trên bầu trời, lực lượng mặt đất đồng minh ở Miến Điện không thể kìm chân người Nhật. Rangoon thất thủ vào cuối tháng 2 năm 1942 và AVG rút lui về phía bắc vào bên trong Miến Điện.

Dù sao họ cũng đã ghìm chân quân Nhật Bản đáng lẽ đã có thể triển khai ở Ấn Độ, Trung Quốc hoặc các nơi khác ở Thái Bình Dương. Sau đó, Thủ tướng Anh Winston Churchill đã ca ngợi chiến công của những phi công Mỹ trên các cánh đồng Miến Điện với những chiến thắng của Không quân Hoàng gia Anh trên cánh đồng của Kent trong cuộc chiến của Anh.

Tham chiến cùng quân đội Mỹ

Khi Mỹ tham chiến sau trận Trân Châu Cảng và bắt đầu tìm mọi cách để chiến đấu với Nhật Bản, ý tưởng về một nhóm phi công chiến đấu Mỹ giàu kinh nghiệm hoạt động dưới sự chỉ huy của Washington đã lôi cuốn các nhà lãnh đạo quân sự Hoa Kỳ. Họ muốn những con Hổ bay đồng hóa vào Quân đoàn Không quân Hoa Kỳ.

Nhưng bản thân các phi công muốn quay trở lại các dịch vụ ban đầu của họ - nhiều người đến từ Hải quân hoặc Thủy quân lục chiến - hoặc muốn ở lại với tư cách là hợp đồng dân sự của chính phủ Trung Quốc, nơi mức lương cao hơn nhiều.

Sau khi giải quyết những rắc rối, Chennault, khi đó đã trở thành một thiếu tướng trong Quân đội Hoa Kỳ, đồng ý rằng phi đội Hổ bay sẽ mang quân phục của Hoa Kỳ vào ngày 4 tháng 7 năm 1942.

Mặc dù Hổ bay tiếp tục tàn phá Nhật Bản vào mùa xuân năm 1942 - các mục tiêu mặt đất và máy bay tấn công từ Trung Quốc đến Miến Điện đến Việt Nam - nhưng lực lượng này đang bước vào thời kỳ suy yếu, theo lịch sử quân sự Hoa Kỳ.

AVG đã thực hiện nhiệm vụ cuối cùng vào ngày 4 tháng 7.

Bốn chiếc P-40 của phi đội Hổ bay đã đối đầu với hàng tá máy bay chiến đấu của Nhật Bản tại Hengyang, Trung Quốc. Những phi công người Mỹ đã bắn hạ sáu máy bay Nhật mà không bị tổn thất gì, theo lịch sử Hoa Kỳ.

Một đóng góp không bao giờ quên

Chiến tranh thương mại và bất đồng về nhiều vấn đề khiến quan hệ Mỹ - Trung hai năm qua xấu đi nghiêm trọng. Tuy nhiên, sợi dây gắn kết các lính đánh thuê Mỹ đã tạo ra với Trung Quốc gần 80 năm trước vẫn còn nguyên vẹn.

Vào tháng 5, Lãnh sự quán Trung Quốc tại Houston đã quyên góp 11.000 đô la thực phẩm cho một bệnh viện ở Monroe, Louisiana, nơi có Bảo tàng Quân đội và Hàng không Chennault, khi trung tâm y tế vật lộn với đại dịch Covid-19.

"Mặc dù hiện tại có rất nhiều" cơn gió ngược "trong mối quan hệ Trung Quốc-Hoa Kỳ, Trung Quốc chưa bao giờ nghi ngờ rằng tình bạn giữa hai quốc gia vĩ đại của chúng ta sẽ bị thay đổi", tổng lãnh sự Trung Quốc tại Houston viết. 

Cũng trong tháng 5, Khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây của Trung Quốc đã gửi đồ y tế cho Tổ chức lịch sử Hổ Bay để phân phát cho các thành viên cũng như bạn bè và người thân của cựu chiến binh Hổ bay.

Tại Trung Quốc, người ta ghi nhận những cống hiến của phi đội Hổ bay là nổi bật.

Ở Tân Cương, một đội bóng rổ chuyên nghiệp đã dùng Hổ bay làm biệt danh. Ít nhất 6 bảo tàng đã được xây dựng để trưng bày các kỷ vật về Hổ bay ở Trung Quốc. Họ cũng là đề tài cho các bộ phim và hoạt hình.

Ma Kuanchi đã giúp thành lập Công viên Di sản Hổ bay trên địa điểm của một sân bay cũ ở Quế Lâm, nơi Chennault từng có sở chỉ huy của mình trong một hang động.

Ma đã cùng với hai người Mỹ thành lập Tổ chức lịch sử Hổ Bay, hợp tác với chính quyền Bắc Kinh để quyên tiền, xây dựng và quản lý công viên Quế Lâm, được khai trương vào năm 2015.

Năm ngoái, Ma nói với đài truyền hình Trung Quốc CGTN Hổ Bay là những gì anh thấy trong di sản của những người Mỹ đã đến Trung Quốc vào năm 1941.

"Hổ bay là một trong những nền tảng chung cho Vườn hồng ở Hoa Kỳ và Đại lễ đường Nhân dân ở Trung Quốc. Chúng tôi muốn trân trọng tinh thần của Hổ bay vì sự tôn trọng, hy sinh, cống hiến và hiểu biết lẫn nhau. Để tìm một điểm chung và hai quốc gia vĩ đại sẽ có một tương lai tươi sáng hơn", Ma nói.

Ở Mỹ, trang web của bảo tàng Louisiana mang tên Chennault đã tóm tắt những gì ông hy vọng di sản của mình: "Hy vọng yêu thích nhất của tôi là dấu hiệu của Hổ Bay sẽ vẫn tồn tại miễn là nó cần thiết và nó sẽ luôn được ghi nhớ trên cả hai bờ Thái Bình Dương như là biểu tượng của hai dân tộc vĩ đại hướng tới một mục tiêu chung trong chiến tranh và hòa bình”.