Trước khi bắt đầu đi bộ ba km hàng ngày đến phòng y tế của chính phủ nơi cô làm việc như một bà đỡ, Stella Marie Alipoon gói một chai nước cho mình, thuốc tránh thai, bao cao su và thuốc tiêm cho bệnh nhân mà cô sắp gặp.

Alipoon đã tiếp tục hành trình lặp lại của mình kể từ giữa tháng 3 khi chính phủ Philippines tuyên bố phong tỏa nghiêm ngặt để hạn chế sự lây lan của virus Corona. Các doanh nghiệp, cơ sở thương mại ngừng hoạt động, tất cả các hệ thống giao thông công cộng bị đình chỉ và các cửa ngõ ra vào thủ đô Malina bị rào chắn bởi các trạm kiểm soát do cảnh sát điều hành.

Các biện pháp ngăn chặn sự lây lan của virus Corona được thực hiện, nhưng nó cũng cắt đứt cơ hội tiếp cận của bà mụ với các bệnh nhân tại thành phố Caloocan, khoảng 8 km (5 dặm) về phía bắc Manila, từ dịch vụ ngừa thai miễn phí đến các sản phẩm sức khỏe khác.

"Bệnh nhân tìm tôi trên Facebook và nhắn tin cho tôi hỏi làm thế nào họ có thể kiểm soát sinh đẻ", Alipoon nói. "Nhiều người không thể đến phòng khám vì không có phương tiện giao thông công cộng, hoặc họ không có tiền để đi xe đò. Một số người không chắc chắn liệu phòng khám có đóng cửa trong thời gian phong tỏa và không muốn mạo hiểm đi ra ngoài và nguy cơ bị nhiễm bệnh".

Vì nhiều phụ nữ không thể đến phòng khám, Alipoon mang dịch vụ kế hoạch hóa gia đình đến gặp họ, hoặc gặp họ dọc theo đường cao tốc để cung cấp bao cao su và đủ thuốc tránh thai để họ uống trong hai đến ba tháng.

Với một số trường hợp, Alipoon đã tìm thấy một cơ sở kín đáo đằng sau một cửa hàng tiện lợi 7-11 để thực hiện tiêm thuốc tránh thai.

"Phụ nữ đang tuyệt vọng trong việc kiểm soát sinh đẻ. Đối tác của họ ở nhà hàng ngày vì lệnh phong tỏa và sung sức. Họ không muốn sự thân mật gia tăng dẫn đến mang thai ngoài ý muốn", Alipoon nói.

Bùng nổ mang thai ngoài ý muốn

Trên toàn cầu, Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc (UNFPA) ước tính rằng hơn 47 triệu phụ nữ có thể mất khả năng tránh thai do hệ thống y tế quá tải bởi đại dịch Covid-19 và làm gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu, có thể dẫn đến khoảng 7 triệu ca mang thai ngoài ý muốn.

Tại Philippines, các chuyên gia cho biết việc phong tỏa khiến hơn 5 triệu phụ nữ ở Philippines không thể tiếp cận các dịch vụ sức khỏe sinh sản.

Hơn 1,8 triệu ca mang thai ngoài ý muốn đã được dự kiến ​​trong năm nay, và Viện Dân số Đại học Philippines (UPPI) cùng với UNFPA đang dự đoán virus Corona kéo theo sự bùng nổ ca mang thai ngoài ý muốn với khoảng 751.000 trường hợp nếu các biện pháp cách ly cộng đồng tiếp tục kéo dài cho đến cuối năm.

"Đây sẽ là số ca sinh cao nhất trong cả nước kể từ năm 2012", Juan Antonio Perez III, giám đốc điều hành của Ủy ban Dân số và Phát triển (POPCOM) cho biết.

Theo dữ liệu của POPCOM, số ca sinh năm 2012 là 1,79 triệu và đang giảm dần khi các dịch vụ kế hoạch hóa gia đình trở nên phổ biến rộng rãi hơn. Nhưng việc phong tỏa lại khiến tình thế đảo ngược.

POPCOM cho biết các trung tâm y tế của chính phủ đã chứng kiến ​​sự sụt giảm 50% số người sử dụng dịch vụ của họ kể từ tháng 3, chủ yếu là do thiếu phương tiện giao thông công cộng, nhân viên lâm sàng hạn chế và giảm giờ làm việc tại phòng khám.

Một nền kinh tế bị tàn phá buộc chính phủ phải giảm bớt các biện pháp phong tỏa trên toàn quốc vào ngày 1/6, ngoại trừ một số khu vực có rủi ro cao, nhưng mặc dù được nới lỏng giãn cách, nhiều người vẫn ngại rời khỏi nhà.

Trong vài tuần qua, Philippines đã ghi nhận hàng ngàn trường hợp nhiễm Covid-19 mới mỗi ngày. Tính đến ngày 12 tháng 7, Philippines đã có 56.259 tổng số trường hợp, cao thứ hai ở Đông Nam Á.

Sáng kiến ​​mới

Trong nỗ lực làm cho các dịch vụ sức khỏe sinh sản dễ dàng tiếp cận hơn, Bộ Y tế Philippines vào tháng 4 đã phát động chương trình “Family Planning on Wheels”, một chương trình mà nhân viên y tế đến thăm các khu vực dân sinh khác nhau để cung cấp biện pháp tránh thai ưu tiên trong ba tháng.

"Đại dịch Covid-19 đã làm rung chuyển hệ thống y tế của chúng tôi, làm gián đoạn việc tiếp cận kế hoạch hóa gia đình. Thông qua chương “Vận hành kế hoạch hóa gia đình”, chúng tôi đưa kế hoạch hóa gia đình đến tận cửa của khách hàng", thư ký y tế Francisco Duque nói trong cuộc họp báo vào thứ Sáu tuần trước.

Duque nói thêm rằng dữ liệu ban đầu cho thấy sáng kiến ​​này dẫn đến sự gia tăng sử dụng bao cao su và thuốc tránh thai.

Nhưng bản chất của kiểm soát sinh đẻ, mang thai và sinh nở rất phức tạp và thường không thể đoán trước. Trong cộng đồng ổ chuột đô thị dày đặc ở Baseco, Manila, nơi Mildred Jamandron sống, cô gái 24 tuổi nói rằng các biện pháp phong tỏa khiến cô choáng ngợp.

"Tôi không biết nơi nào tôi có thể sinh con một cách an toàn. Tôi đã có phiếu giảm giá hai bệnh viện, nhưng nơi đó họ điều trị các trường hợp nhiễm Covid-19. Tôi sợ sinh con ở đó. Một phòng khám sinh nở nhỏ muốn tính phí cho tôi 11.000 peso (khoảng 220 đô la) mà tôi không có 'đủ khả năng", Jamandron, một người nội trợ có chồng là người đi biển nói.

Vào ngày 4 tháng 6, khi Jamandron bắt đầu chuyển dạ vào đầu giờ sáng, cô đã liên lạc với Trung tâm Sức khỏe Phụ nữ Likhaan, một tổ chức cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe bà mẹ miễn phí. Nhân viên y tế cộng đồng Likhaan đã điều động xe cấp cứu đến đón để cô có thể sinh con an toàn trong cơ sở của họ.

Mak Calsona, một nhân viên y tế cộng đồng với Likhaan, đã đến thăm Jamandron tuần trước tại nhà cô để kiểm tra sức khỏe của trẻ sơ sinh và cho cô lời khuyên về các lựa chọn kiểm soát sinh sản. Ngồi trên chiếc xe máy, Mak Calsona đi qua những con đường hẹp nước ngập đến mắt cá chân do nước thải bẩn thỉu và thủy triều dâng cao.

Người lái chiếc xe ba bánh đã tính giá 40 peso Philippines (0,80 đô la) vì khoảng cách và vì giờ đây họ có ít hành khách hơn do phải tuân thủ các biện pháp giãn cách xã hội. Thông thường, giá cước vận chuyển chỉ bằng 1/4 số ấy.

'Gánh nặng gấp đôi'

Calsona cho biết phụ nữ đang phải chịu một "gánh nặng gấp đôi" do đại dịch gây ra.

"Một mặt, họ sợ đi ra các phòng khám để lấy dụng cụ kiểm tra sinh đẻ và khám bệnh. Mặt khác, họ sợ mang thai trong một đại dịch khiến an ninh sức khỏe và thu nhập không ổn định", cô ấy nói.

Sau khi tới thăm Jamandron, Calsona gặp hai phụ nữ mang thai khác, rồi đưa họ đến phòng khám Likhaan để kiểm tra và trao đổi về kế hoạch sinh của họ. Trung tâm Likhaan sẽ chịu chi phí vận chuyển của họ.

"Phí vận chuyển 40 peso (0,80 đô la) chỉ là một khoản tiền nhỏ. Nhưng đó là một cách. Khi bạn nghĩ phải trả tiền cho chuyến trở về và chi phí định kỳ để tiếp tục thăm khám tại phòng khám, nó sẽ tăng thêm. Đó là một rào cản thực sự để tiếp cận dịch vụ".

Jeanger Parane là một trong những người Calsona được đưa đến phòng khám ngày hôm đó.

Cô bé 14 tuổi đang ở tháng thứ bảy của thai kỳ và chưa có bất kỳ hình thức kiểm tra trước khi sinh nào. Một nghiên cứu chung giữa UPPI và UNFPA chỉ ra rằng, khoảng 18.000 cô gái tuổi teen có thể mang thai vào cuối năm nay do các biện pháp phong tỏa Covid-19.

Parane mô tả là "ngạc nhiên và sợ hãi" về những gì gia đình cô sẽ nói khi lần đầu tiên cô phát hiện ra mình có thai. Bây giờ, cô cũng bối rối. Cô đã cố gắng gặp bác sĩ hai lần.

Một lần, phòng khám đã đóng cửa, và lần khác, không có bác sĩ. Sau đó, cô nghe nói rằng một số phòng khám đang yêu cầu kiểm tra sức khỏe và xét nghiệm Covid-19 âm tính trước khi cho bệnh nhân vào, vì vậy cô đã quyết định không tiếp tục thăm khám.

"Tôi muốn sinh con trong bệnh viện, nhưng cuối cùng tôi có thể sẽ sinh con tại nhà. Tôi đoán tôi sẽ quyết định khi nào em bé ra đời", Parane nói.

Bệnh viện Memorial Jose Fabella ở Manila là bệnh viện phụ sản hàng đầu ở Philippines. Khoảng một thập kỷ trước, bệnh viện này chứng kiến và ​​chăm sóc cho 40.000 ca sinh hàng năm.

Giám đốc bệnh viện, bác sĩ Esmeraldo Ilem nói rằng sự kết hợp giữa những lợi ích nhỏ trong việc sử dụng biện pháp tránh thai và trang bị thêm trung tâm y tế để xử lý việc sinh nở một cách an toàn đã làm giảm một nửa số ca sinh hàng năm ở Fabella.

Nhưng bây giờ, bệnh viện đang chuẩn bị cho sự bùng nổ các ca mang thai trong đại dịch Covid-19. "Chúng tôi sẽ xử lý nhiều ca sinh nở đó. Ngay bây giờ, đó là giai mang thai", Ilem nói.