Nguyên nhân phát tán dịch bệnh ra diện rộng tại Phú Thọ trong thời gian qua được cho là do có nhiều hộ chăn nuôi nhỏ lẻ, việc áp dụng các biện pháp an toàn sinh học chưa đồng bộ. Khi có lợn ốm, người chăn nuôi mời cán bộ thú y đến điều trị trước, không báo ngay chính quyền địa phương và cơ quan chuyên môn để phong tỏa nên dịch bệnh rất khó kiểm soát triệt để.

Mặt khác, công tác quản lý buôn bán lợn giống, quản lý lợn đực giống phối trực tiếp, quản lý các cơ sở giết mổ nhỏ lẻ, kinh doanh sản phẩm thịt tại các chợ và đội ngũ hành nghề thú y tại cơ sở còn hạn chế, bất cập. Nắng nóng khiến số lợn chết nhanh bị phân hủy, gây ảnh hưởng đến môi trường.

Hiện nay, công tác tiêu hủy lợn mắc bệnh dịch hiện đang gặp rất nhiều khó khăn. Chính quyền nhiều địa phương còn lúng túng trong công tác xử lý bởi lần đầu tiên phải đối mặt với dịch lớn như vậy. Khó khăn lớn nhất hiện nay trong việc tiêu hủy lợn mắc dịch bệnh là việc tìm kiếm, lựa chọn địa điểm tiêu hủy. Nhiều hộ chăn nuôi lớn đã phải đào hố chôn ngay trong vườn, trang trại của gia đình, dù đảm bảo quy định cách tối thiểu với khu chăn nuôi và nhà ở từ 30m trở lên nhưng sẽ ảnh hưởng rất lớn đến sản xuất, đặc biệt là tái đàn về sau. Lợn bị bệnh không chết đồng loạt mà rải rác từng ngày.

Bên cạnh việc thiếu địa điểm chôn, tiêu hủy lợn bị dịch bệnh thì việc thiếu lực lượng hỗ trợ từ cấp huyện đến cấp xã cũng khiến việc tiêu hủy bị chậm chễ, ảnh hưởng đến môi trường và tăng nguy cơ lây lan dịch bệnh. Theo quy định, để tiêu hủy phải có cán bộ Trạm Chăn nuôi và Thú y, phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, cán bộ các đoàn thể xã… để tiến hành kiểm đếm, hướng dẫn kỹ thuật và hỗ trợ tiêu hủy. Tuy nhiên, hiện nay biên chế của mỗi Trạm Chăn nuôi và Thú y trung bình chỉ có từ 3 đến 4 cán bộ, 1 người chịu trách nhiệm trực tiếp nhận thông tin, lo việc báo cáo và giải quyết các thủ tục hành chính; còn lại từ 2 đến 3 người xuống các điểm thông báo có dịch để phối hợp cùng chính quyền địa phương.

Những huyện có đầu mối giao thông trọng điểm còn phải cử cán bộ trực các chốt kiểm dịch động vật tạm thời nên càng thiếu lực lượng. Dù Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng UBND các huyện đã cử thêm cán bộ hỗ trợ nhưng vẫn quá tải với tình trạng lây lan hiện nay. Bên cạnh đó, do đang là thời điểm tập trung sản xuất vụ mùa nên người dân phải tập trung gieo cấy để đảm bảo tiến độ. Trong khi đó, lực lượng lao động ở nông thôn vốn đã thiếu thì nay phải đảm thêm công tác chống dịch, tiêu hủy nên ảnh hưởng lớn đến sản xuất. Nguồn kinh phí để thực hiện công tác tiêu hủy và hỗ trợ chống dịch ở các địa phương hiện nay cũng là vấn đề nan giải.

Hầu hết kinh phí trong chống dịch ở các xã, phường, thị trấn hiện nay đều dựa vào nguồn ngân sách dự phòng trong khi nguồn ngân sách này, đặc biệt là ở các xã nông thôn miền núi khá thấp. Hiện cũng là thời điểm mùa mưa lũ bắt đầu, ngân sách dự phòng còn phải phục vụ công tác phòng chống thiên tai nên việc hỗ trợ chống dịch, tiêu hủy lợn bệnh bị ảnh hưởng không nhỏ. Một số xã đã sử dụng kinh phí vào việc tu bổ, sửa chữa, ao, hồ, đập do bị ảnh hưởng thiên tai từ trước nên càng gặp nhiều khó khăn.

Theo báo cáo của chi cục chăn nuôi và thú y Phú Thọ, đến nay số lợn tiêu hủy tại các xã công bố dịch là khoảng 25.000 con với tổng trọng lượng lên đến trên 1.500 tấn.

Đức Thọ