Cần luật hóa hành vi trục lợi bảo hiểm

(CLO) - Trục lợi bảo hiểm hiện nay ở Việt Nam đang ngày càng gia tăng về số lượng, tinh vi về mánh khóe và mức độ vi phạm. Vấn nạn này đang là một thách thức đối với các nhà quản lý. Để giải quyết triệt vấn đề này các chuyên gia cho rằng  cần phải luật hóa tội danh trục lợi bảo hiểm.

Thực trạng đáng báo động

Đại diện Bảo hiểm Bảo Việt (BHBV) cho biết, "Hàng năm BHBV đã phát hiện và từ chối khoảng 150 vụ có giá trị trên 30 triệu đồng/vụ. Số lượng các vụ trục lợi có giá trị nhỏ, bị phát hiện và từ chối ngay từ khi thực hiện công tác giám định thì lớn hơn rất nhiều (hiện chưa có thống kê đầy đủ) nhưng có thể lên tới hàng trăm vụ. Riêng số vụ phát hiện gian lận bảo hiểm xe cơ giới có giá trị lớn trên 200 triệu đồng/vụ. Cụ thể, năm 2012 là 5 vụ; năm 2013 là 6 vụ và năm 2014 là 4 vụ".

"Một điều đáng lo ngại hơn không phải là sự gia tăng về số lượng các vụ vi phạm mà chính là một số vụ gian lận bị phát hiện cho thấy tính phức tạp, khó khăn và tinh vi hơn" đại diện BHBV cho biết thêm.

Nói về vấn đề này, ông Phùng Đắc Lộc – Tổng thư ký Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam (HHBHVN) nhận xét, Trục lợi bảo hiểm phải xem như một vấn nạn, trục lợi bảo hiểm không chỉ diễn ra tại một đơn vị mà diễn ra ở mọi doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này. "Trục lợi bảo hiểm diễn ra trong tất cả các nghiệp vụ bảo hiểm, tại tất cả các doanh nghiệp bảo hiểm đang được phép hoạt động tại Việt Nam và ngày càng phổ biến, lây lan nhanh, tuyên truyền học tập lẫn nhau để trục lợi bảo hiểm, "được" đông đảo lực lượng tham gia" ông Lộc nhấn mạnh.

Hướng giải quyết phải bắt đầu từ luật pháp ...

Ông Phùng Đắc Lộc thẳng thắn chia sẻ ."Để thực hiện tốt việc răn đe và ngăn chặn trục lợi bảo hiểm không có gì tốt hơn là đưa hành vi trục lợi bảo hiểm vào tội phạm hình sự",

Cụ thể, ông Lộc kiến nghị rằng, trong bộ Luật hình sự sửa đổi bổ sung nên có điều về tội danh trục lợi bảo hiểm cho các tổ chức, cá nhân thu lợi bất chính từ hoạt động giao kết và thực hiện hợp đồng bảo hiểm với các hành vi: cung cấp thông tin không trung thực hoặc tạo dựng hiện trường, chứng cứ, tài liệu, chứng từ giả tạo để đưa thiệt hại xảy ra thuộc phạm vi bảo hiểm nhằm nhận tiền bồi thường hoặc tiền bảo hiểm; giao kết hợp đồng bảo hiểm trong khi biết chắc rủi ro sự kiện bảo hiểm đã xảy ra, khi đối tượng bảo hiểm không còn tồn tại hoặc khi đối tượng bảo hiểm không thuộc quyền lợi của người tham gia bảo hiểm; cố ý gây ra thiệt hại để thu lợi bất chính.

Điều này đáng được suy nghĩ và nhìn nhận nghiêm túc bởi nếu được đưa vào "lưới luật pháp", các dấu hiệu nghi vấn trục lợi bảo hiểm mới có thể được cơ quan chức năng tiếp nhận điều tra; dựa vào mức độ vi phạm cụ thể để đưa ra xét xử tại tòa án. Điều này không chỉ có tác dụng răn đe ngăn chặn kẻ đã, đang và sẽ có ý định trục lợi bảo hiểm mà còn mang đến sự "công bằng" và "minh bạch" cho toàn xã hội.

... đến ý thức phê phán, lên án, tố cáo của mọi công dân

Các doanh nghiệp bảo hiểm (DNBH) không cần phải kêu gọi thì họ cũng đã chắc chắn là những đối tượng đi đầu trong công cuộc phòng và chống hành vi trục lợi bảo hiểm nhưng xét cho cùng, DNBH chỉ là người bị hại mà người bị hại dù muốn hay không cũng không thể ngăn chặn được các hành vi vi phạm. Mấu chốt của vấn đề chính là ở ý thức của khách hàng, của toàn xã hội.

Nhìn vào các nước phát triển như Mỹ, Anh, Singapore, Hồng Kông... lượng người mua bảo hiểm đều ngày càng tăng và trở thành một trong những hoạt động bảo vệ bản thân tự nguyện của số đông thành phần dân số nhưng ở Việt Nam thì điều này có vẻ đang ngươc lại.

Một khảo sát nhỏ của phóng viên Congluan.vn  về việc mua các loại bảo hiểm như bảo hiểm sức khỏe, bảo hiểm tai nạn, bảo hiểm nhân thọ.... đều nhận được hầu hết câu trả lời với nội dung tương đối giống nhau rằng, "Tôi ít khi quan tâm tới việc mua mấy loại bảo hiểm này ngoài bảo hiểm y tế bắt buộc vì tôi thấy mấy loại bảo hiểm này không có hiệu quả nhiều lắm". Như vậy, quan điểm của người dân Việt Nam hiện nay về việc mua bảo hiểm vẫn còn khá hạn chế. Họ chưa hiểu được những ý nghĩa của việc mua bảo hiểm là bảo vệ tương lai nên việc phê phán, lên án, tố cáo các hành vi trục lợ bảo hiểm có lẽ cũng không nằm trong "sự quan tâm" của họ.

Theo số liệu thông kê từ  “Thị trường bảo hiểm Việt Nam” của Cục Quản lý, Giám sát bảo hiểm (Bộ Tài chính), " tổng đầu tư vào nền kinh tế xã hội của các DNBH năm 2010 là 79.069 tỷ đồng, năm 2011 là 83.439 tỷ đồng, năm 2012 là 89.567 tỷ đồng, năm 2013 là 113.682 tỷ đồng, năm 2014 sẽ là trên 130.000 tỷ đồng trong đó hầu hết là mua trái phiếu chính phủ và tiền gửi ngân hàng". Nếu đọc được những tổng kết này thì có lẽ ai trong chúng ta cũng sẽ thay đổi quan điểm và cách nhìn về ý nghĩa và giá trị của bảo hiểm đối với kinh tế đất nước.

Vậy, vấn đề đặt ra là: Nếu trục lợi bảo hiểm gia tăng, số tiền bồi thường cũng sẽ vì thế gia tăng, nguồn tài chính để đầu tư trong dài hạn để phát triển kinh tế xã hội cũng vì thế mà giảm sút. Nếu trục lợi bảo hiểm phát triển quá mức, các DNBH sẽ buộc phải rút tiền từ các khoản đã đầu tư vào nền kinh tế để chi trả tiền bảo hiểm. Vậy cuối cùng, khi đầu tư kinh tế dài hạn bất ổn thì người chịu thiệt cuối cùng sẽ là ai ?

Xét về vĩ mô, ngành bảo hiểm là quỹ bồi thường bảo hiểm cho nền kinh tế xã hội trước các rủi ro thiên tai, tai nạn bất ngờ. Xét về vi mô, bảo hiểm là tấm lá chắn hữu hiệu cho từng cá nhân trong cuộc sống. Khi hiểu được điều này, mỗi cá nhân sẽ ý thức đầy đủ hơn về trách nhiệm, nghĩa vụ và quyền hạn của bản thân trong công cuộc "đấu tranh" chống tiêu cực trục lợi bảo hiểm để bảo hiểm được phát huy đúng giá trị nhân sinh vốn có.

Khó khăn của các DNBH hiện nay là không có đủ đội ngũ và năng lực chuyên môn để điều tra các vụ việc trục lợi bảo hiểm. Trong thời gian tối đa 30 ngày theo Luật Kinh doanh Bảo hiểm quy định khó có thể đưa ra kết luận chính xác đồng thời khi nhờ cơ quan chức năng điều tra thì DNBH gặp khó khăn như: cơ qua chức năng cho đây là điều DNBH phải làm để tự bảo vệ mình; một số vụ việc giá trị không lớn hơn 50 triệu hoặc cho đây là tranh chấp dân sự; kết quả điều tra liên quan đến các tổ chức công quyền; DNBH không được tư vấn kiện tụng cụ thể về khả năng thắng kiện, khả năng được thi hành án ...

 Quỳnh Liên

quynhlien