Mùa hè đau khổ của châu Âu

Hàng trăm người đã thiệt mạng, cháy rừng diện rộng… nhưng chừng ấy chưa phải là tất cả những khốn khó mà châu Âu đang phải trải qua. Cận kề châu Âu còn là một cuộc khủng hoảng khí đốt đầy khốc liệt.

“Đây không còn là mùa hè. Nó giống như địa ngục”

“Đây không còn là mùa hè. Nó giống như địa ngục và sẽ sớm đặt dấu chấm hết cho sự sống của con người” - lời than thở ấy là của nữ nghị sĩ Melanie Vogel thuộc Đảng Xanh (Pháp).

Bà nghị sĩ đã không hề quá lời. Hơn một tuần qua, nhiều quốc gia châu Âu, đặc biệt là các nước như Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Ý, Pháp, Anh... đã phải trải qua đợt nắng nóng hết sức khắc nghiệt. Văn phòng khí tượng quốc gia Anh (Met Office) cho biết trưa 19/7 (giờ địa phương), nhiệt độ tại sân bay quốc tế London Heathrow lên tới 40,2 độ C, nhiều nơi lên tới 42 độ C khiến Anh trở thành quốc gia nóng hơn Jamaica và Maldives. Tây Ban Nha cũng đã trải qua gần một tuần nắng nóng với nhiệt độ có lúc lên tới 45,7 độ C.

Theo Cơ quan khí tượng Pháp, nhiệt độ tại các thành phố phía Nam, nhất là Nimes và Béziers, có thời điểm đã đạt mức cao kỷ lục của tháng 7 trong lịch sử với nền nhiệt lên đến 40,4 độ C. Thậm chí nhiệt độ khu vực rừng Landes, thuộc vùng Aquitaine, Tây Nam nước Pháp, được ghi nhận lên tới 42 độ C. Tại Bồ Đào Nha, Viện nghiên cứu Biển và khí quyển (IPMA) của nước này thống kê, 13 vùng đã đạt đến mức nhiệt độ cao chưa từng thấy, với kỷ lục nhiệt độ 46,3 độ C được ghi nhận ở thị trấn miền trung Lousã.

Nắng nóng đỉnh điểm đã ảnh hưởng tiêu cực tới mọi hoạt động kinh tế - xã hội của các nước châu Âu. Tại Anh, Hệ thống đường sắt (Network Rail) đã đưa ra cảnh báo hạn chế đi lại do các tuyến đường sắt bị chậm, hủy chuyến hoặc thay đổi thời gian do đường ray bị cong vênh và hệ thống đường dây điện của các tuyến đường sắt trên cao bị hỏng vì nắng nóng. Hệ thống tàu điện ngầm ở London cũng giảm 30% dịch vụ. Sân bay Luton ngày 18/7 đã phải dừng hoạt động trong vài giờ để sửa chữa một đoạn đường băng bị chảy nhựa. Thời tiết khô nóng cũng ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất nông nghiệp, an ninh lương thực và giá cả thị trường.

Nhiệt độ cao, gió mạnh và hạn hán đã góp thổi bùng các đám cháy rừng trên khắp châu Âu. Chỉ tính đến ngày 16/7, đã có ít nhất 250 nghìn ha rừng đã bị thiêu rụi ở Tây Ban Nha, Pháp, Bồ Đào Nha, Italy và Hy Lạp, gấp 2,5 lần so với cùng thời điểm năm ngoái.

Nhưng tổn thất về sinh mạng mới là nhức nhối nhất. Cơ quan y tế Bồ Đào Nha cho biết, từ ngày 7/7 đến 13/7, nước này đã ghi nhận 238 trường hợp tử vong do nắng nóng. Tại Tây Ban Nha, tới ngày 15/7, ít nhất 360 người được cho là đã chết khi nhiệt độ vượt qua ngưỡng 40 độ C.

Cận kề cuộc khủng hoảng năng lượng

Nhưng nắng nóng mới chỉ là một phần trong những thảm họa mà châu Âu đang phải gồng mình đương đầu. Cuộc khủng hoảng năng lượng vốn đã lơ lửng từ cách đây 3, 4 tháng khi cuộc xung đột Nga - Ukraine nổ ra nhưng đến thời điểm này, khi sự vụ đường ống dẫn khí đốt Nord Stream 1 hay còn gọi là “Vụ tuabin khí Dòng chảy phương Bắc 1” xảy đến đúng thời điểm nắng nóng khiến nhu cầu sử dụng khí đốt của châu Âu lên cao chưa từng có, đã đẩy bóng ma của một cuộc khủng hoảng năng lượng càng cận kề đe dọa lục địa già.

Trở lại câu chuyện Nord Stream 1. Dòng chảy phương Bắc 1 cung cấp 55 tỷ mét khối khí đốt mỗi năm cho châu Âu, chiếm khoảng 40% tổng lượng nhập khẩu của khối từ Nga. Theo kế hoạch, con đường huyết mạch quan trọng đưa khí đốt từ Nga đến châu Âu sẽ được mở lại vào ngày 21/7 sau khoảng thời gian bảo trì kéo dài 10 ngày.

Tuy nhiên, từ lâu đã có những xôn xao rằng, việc Nga đáp trả các lệnh trừng phạt của Liên minh châu Âu (EU) bằng cách kéo dài thời gian bảo trì hoặc dừng hoạt động của đường ống dẫn khí, cắt đứt hoàn toàn nguồn cung khí đốt tới châu Âu được cho là hoàn toàn có thể xảy ra. Thậm chí, Cao ủy Liên minh châu Âu phụ trách ngân sách Johannes Hahn khi trả lời báo giới còn cho rằng: “Chúng tôi không kỳ vọng đường ống sẽ hoạt động trở lại”.

Theo các chuyên gia, trường hợp xấu nhất là Nord Stream 1 ngừng xuất khẩu hoàn toàn sau đợt bảo trì vào ngày 21/7, mức dự trữ của EU sẽ chỉ đạt khoảng 65% trước mùa đông. Như vậy, việc châu lục này có thể hết khí đốt trong mùa đông tới là hoàn toàn có thể. Theo Euronews, việc cắt giảm toàn bộ năng lượng của Nga gần như chắc chắn sẽ kích hoạt một cuộc suy thoái sâu trên toàn châu lục.

Ủy ban châu Âu (EC) được cho là đang chuẩn bị cho kịch bản xấu nhất, trong đó có việc kêu gọi các nước thành viên giảm nhu cầu tiêu thụ khí đốt nhằm tránh kịch bản tồi tệ vào mùa đông. EU cũng đang gấp rút tìm kiếm nguồn cung từ những quốc gia khác, đơn cử như việc ký một bản ghi nhớ với Azerbaijan nhằm tăng gấp đôi công suất của tuyến đường vận chuyển khí đốt. Đức - nước tiêu thụ khí đốt của Nga nhiều nhất, có thể nhập khẩu khí đốt từ Anh, Đan Mạch, Na Uy và Hà Lan thông qua các đường ống.

Nam Âu có thể tiếp nhận khí đốt của Azeri qua đường ống xuyên biển Adriatic tới Italy và Trans-Anatolian qua Thổ Nhĩ Kỳ. Mỹ có thể cung cấp 15 tỷ m³ khí đốt tự nhiên hóa lỏng cho EU trong năm nay. Tuy nhiên, những giải pháp này cũng mới chỉ là “muối bỏ biển” so với nhu cầu của châu Âu. Thảm họa thiếu hụt năng lượng vẫn đang là mối đe dọa lớn nhất của châu Âu.

Hà Trang