Nghệ nhân 8X 'hồi sinh' đồ chơi Trung thu truyền thống tại Hà Thành
(CLO) Nằm ở một góc nhỏ trên phố Hàng Mã, quận Hoàn Kiếm là không gian bày bán đồ chơi Trung thu truyền thống con giống bột của nghệ nhân Đặng Văn Hậu. Đây là món đồ chơi từng bị thất truyền một thời gian dài, nhưng với tâm huyết của nghệ nhân 8X món đồ chơi này đang dần được khôi phục lại.
Gian hàng nhỏ của nghệ nhân Đặng Văn Hậu (huyện Phú Xuyên, Hà Nội) nằm trong khu phố Hàng Mã (hay phố đồ chơi Trung thu truyền thống). Không gian bày bán rộng khoảng 10m2 nhưng tại đây là nơi đã tạo ra hàng trăm hình mẫu con giống bột - theo cách gọi của dân gian, hoặc tên gọi khác là Tò He.
Theo PV ghi nhận, gian hàng của nghệ nhân trẻ Đặng Văn Hậu là gian hàng duy nhất tại khu phố "tấc đất tấc vàng" trưng bày và bán những con giống bột đồ chơi Trung thu xưa, do chính đôi tay tài hoa và con mắt tinh tường của nghệ nhân 8X nhào nặn ra.
Video nghệ nhân Đặng Văn Hậu nhào nặn con giống bột
X
Cùng phóng viên Báo Nhà báo và Công luận ghé thăm không gian bày bán món đồ chơi con giống bột của nghệ nhân Đặng Văn Hậu dưới đây:
Gian hàng nhỏ của nghệ nhân Đặng Văn Hậu bày bán rất nhiều đồ chơi Trung thu truyền thống như Trống, bộ phỗng, cá, mâm ngũ quả... Đáng chú ý nhất là hình con giống bột (hay gọi là con Tò He) - đây là món đồ chơi tuy từng bị mai một - Ảnh: Đình Trung
Theo nghệ nhân Đặng Văn Hậu, những mẫu giống bột được làm từ bột gạo được bày bên mâm ngũ quả trong ngày Tết Trung Thu. Đặc biệt, làng Phú Xuyên cũng chính là làng nghề có nhiều nghệ nhân tạo ra những mẫu Tò he ấn tượng mang nhiều màu sắc này. Ngoài ra còn nhiều làng nghề, phố nghề làm con giống bột khác nhau nữa không chỉ ở làng Xuân Lam mới có, song các làng nghề kia cứ mai một dần, bị lãng quên và gần như bị thất truyền - Ảnh: Đình Trung
Chính sự mai một dần và gần như thất truyền một số con giống như mâm ngũ quả, con cá vàng, đôi hài, bộ lục súc tranh công.... nên nghệ nhân Đặng Văn Hậu mới quyết định khôi phục lại và bày bán tại Phố Hàng Mã ngày nay - Ảnh: Đình Trung
Nghệ nhân Đặng Văn Hậu cho biết thêm, chính khái niệm con Tò he mà mọi người biết nhiều là cách gọi sai con giống bột. Giải thích cho khái niệm này, nghệ nhân Hậu cho biết: "Ở một buổi triển lãm năm 1990, cụ Đặng Văn Tố đang nhào nặn những con giống bột đầy màu sắc sặc sỡ thì bỗng nhiên có một nhà báo đang tác nghiệp ở đó tiến gần lại hỏi: Đây có phải con Tò he không? Do quá đông người nên cụ Tố ậm ừ cho xong và khái niệm con Tò he ra đời và bắt đầu gắn với con giống bột từ đó - Ảnh: Đình Trung
Trên thực tế, con Tò he được làm bằng nguyên liệu đất nung, hình con gà, con chim, người sử dụng có thể thổi được. Lia bên phải là hình ảnh con Tò te - một loại đồ chơi được nghệ nhân Đặng Văn Hậu nặn từ bột gạo và cắm thêm lưỡi gà và trẻ em có thể thổi kêu thành tiếng tò te - Ảnh: Đình Trung
Nghệ nhân Đặng Văn Hậu cho biết thêm, con giống bột ở Phú Xuyên (hay gọi là con bánh chim cò) cũng gần như bị mai một và người dân nơi đây không nhào nặn từ năm 1989. Tuy nhiên, từ những thập niên 90 trở ra, người làng Xuân La bắt đầu nhào nặn những mẫu con giống bột được gắn trực tiếp trên các thanh tre với hình tượng bộ đội Cụ Hồ, người lính hành quân ra trận, siêu nhân… điều này góp phần hồi sinh con giống bột Làng Phú Xuyên trong những năm gần đây - Ảnh: Đình Trung
Để có được tay nghề như hôm nay, nghệ nhân Hậu may mắn được sự hướng dẫn của nhà nghiên cứu văn hoá Trịnh Bách và sự chỉ bảo tận tâm về cách nhào nặn, kỹ thuật nhào nặn của nghệ nhân Phạm Thị Nguyệt Ánh, tài năng 8X đang dần khôi phục lại mẫu đồ chơi Trung thu truyền thông mà trước đó từng bị thất truyền - Ảnh: Đình Trung
Nghệ nhân Đặng Văn Hậu tâm sự: "Thời điểm khi tôi bắt đầu khôi phục lại các con giống bột, người thân và gia đình tôi từng khuyên ngăn nhưng vì quá đam mê và mang tinh yêu với những con giống bột này nên tôi vẫn cương quyết khôi phục bằng được. Bởi vì, ngoài vẻ đẹp hình hài của một mẫu đồ chơi Trung thu mà nó còn chứa đựng cả những giá trị nhân văn, bài học và giá trị ẩn sau từng con giống màu sắc sặc sỡ kia" - Ảnh: Đình Trung
Chính tình yêu với những con giống bột là động lực giúp nghệ nhân 8X thành công với việc tạo ra hàng trăm, hàng nghìn mẫu giống bột khác nhau. Trong ảnh là bộ phỗng do chính nghệ nhân Hậu nhào nặn - Ảnh: Đình Trung
Sự tận tâm, tỉ mỉ và cởi mở là điểm thu hút du khách tới gian hàng của nghệ nhân Hậu - Ảnh: Đình Trung
Không chỉ những bạn trẻ ghé thăm, thậm chí người lớn, người già cũng phải bất ngờ trước những sản phẩm con giống bột độc đáo, ấn tượng của nghệ nhân Hậu - Ảnh: Đình Trung
Đặc biệt, bộ múa lân thu của nghệ nhân Hậu đã thu hút lượng lớn du khách trong nước và quốc tế quan tâm, bởi nó mang đậm nét văn hóa Tết Trung thu, và cũng là món ăn tinh thần không thể thiếu của trẻ em ở chốn làng quê Việt Nam - Ảnh: Đình Trung
Một số con giống bột khá độc đáo và hấp dẫn như cá vàng, ếch...
Bộ ba Lân dưới bàn tay nhào nặn của nghệ nhân Đặng Văn Hậu toát lên vẻ uy nghiêm, mang đậm nét văn hóa Tết Trung thu truyền thống - Ảnh: Đình Trung
Bộ ngũ Hổ nhiều màu sắc cũng gây ấn tượng mạnh
Ngoài việc hiểu rõ về kỹ năng nhào nặn các con giống bột, nghệ nhân 8X Hà Thành còn cải biến, sáng tạo ra để nâng tầm những con giống bột. Từ kinh nghiệm cá nhân, nghệ nhân Hậu kết hợp với kỹ thuật đặc trưng nhất của 3 phong cách con giống bột để tạo ra những mẫu đồ chơi mới. Trong ảnh là bộ ngũ hổ được nghệ nhân Hậu tạo ra trong năm Nhâm Dần dựa trên hình tượng ngũ hổ của tranh dân gian Việt Nam - Ảnh: Đình Trung
Dưới bàn tay tài hoa của nghệ nhân Hậu, lượng sản phẩm bán ra ngày một nhiều trong nước và quốc tế. Thậm chí, nghệ nhân 8X tiết lộ ở hiện tại anh còn đang nợ đơn hàng khoảng 200-300 mẫu nữa nhưng có lẽ chỉ đáp ứng được một nửa bởi để tạo ra một sản phẩm rất mất nhiều thời gian, có sản phẩm ngồi cả ngày chỉ nặn được vài ba mẫu - Ảnh: Đình Trung
