Huy động thêm nguồn lực xã hội để hồi hương những cổ vật giá trị

Chiều 17/12, một trong những nội dung được đề cập tại cuộc trao đổi bàn tròn của Hội thảo Văn hoá 2022, đó là vấn đề hồi hương cổ vật giá trị.

Ông Phan Thanh Hải, Giám đốc Sở Văn hóa - Thể thao tỉnh Thừa Thiên Huế cho rằng, việc Quốc hội ban hành Nghị quyết về cơ chế đặc thù cho Thừa Thiên Huế với những chính sách cụ thể, trong đó có lĩnh vực văn hoá, đã tạo điều kiện thuận lợi cho địa phương phát triển văn hóa. Chẳng hạn như cho phép giữ lại toàn bộ nguồn thu từ phí tham quan để trung tu di sản; cho lập quỹ bảo tồn di sản để tiếp nhận các nguồn hỗ trợ…

Theo chia sẻ của Giám đốc Sở Văn hóa - Thể thao Thừa Thiên Huế, trước đây có địa phương hứa hỗ trợ hàng chục tỷ đồng cho Thừa Thiên Huế nhưng cuối cùng không thực hiện được. Câu chuyện này hiện nay đã được giải quyết khi tỉnh được thí điểm cơ chế đặc thù, các nguồn hỗ trợ được phép tiếp nhận. Vừa qua tỉnh cũng mạnh dạn có văn bản đề xuất với Chính phủ cho phép sử dụng khoản tiền trên để hồi hương cổ vật và trong tương lai quỹ này có thể được sử dụng linh hoạt cho trùng tu di tích đặc biệt.

Ông Phan Thanh Hải nhấn mạnh: “Huế còn nghèo, thu ngân sách còn thấp nhưng luôn xem văn hoá di sản là thế mạnh, là động lực; ứng xử với văn hoá di sản luôn được ưu tiên đặc biệt”.

Cụ thể, Hội đồng nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế đã ban hành một Nghị quyết riêng về hỗ trợ việc thành lập các Bảo tàng tư nhân và tỉnh tự bỏ tiền đi đấu giá quốc tế để đưa cổ vật về nước. Sau hơn một năm đã có 5 bảo tàng ngoài công lập được thành lập và hoạt động hiệu quả, có bảo tàng tư nhân được đầu tư lớn và trưng bày số cổ vật rất giá trị.

Bên cạnh đó, chiếc xe kéo do vua Thành Thái mua tặng mẹ sau hơn 100 năm thất lạc ở Pháp đã được Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế đấu giá thành công với giá 1,5 tỷ đồng để đưa về nước, trong đó ngân sách của tỉnh chi 1 tỷ đồng và huy động được 500 triệu đồng. “Đây là lần đầu đấu giá cổ vật ở nước ngoài thành công. Ngân sách không nhiều nhưng dám làm thì có thể thành công, đó là bài học”, ông Phan Thanh Hải nhấn mạnh.

Cũng tại cuộc trao đổi bàn tròn của Hội thảo Văn hoá 2022, câu hỏi dành cho Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Tạ Quang Đông là: “Vấn đề đưa cổ vật về nước đang được dư luận rất quan tâm. Từ những vụ việc vừa qua thì tới đây lãnh đạo Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch sẽ có những định hướng như thế nào đối với việc hồi hương cổ vật?”.

Trả lời câu hỏi này, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Tạ Quang Đông cho biết, việc quản lý cổ vật được quy định tương đối rõ trong các quy ước quốc tế. Luật Di sản văn hóa của chúng ta, với sự tham gia triển khai tích cực của các bộ, ban, ngành, đã tạo nhiều điều kiện thuận lợi trong việc quản lý cổ vật theo đúng các quy định quốc tế.

Theo Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Tạ Quang Đông, Việt Nam qua thời gian dài chiến tranh nên lượng cổ vật tán ra nước ngoài khá nhiều. Năm 2005, Việt Nam tham gia Công ước của UNESCO về các biện pháp ngăn cấm xuất nhập khẩu và chuyển giao trái phép quyền sở hữu tài sản văn hóa.

Thời gian qua, có nhiều tin tức về các cổ vật của nước ta ở nhiều địa điểm trên thế giới. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã có định hướng thống kê các cổ vật này, có lộ trình cụ thể để thống nhất với các ban, bộ, ngành, trình Thủ tướng Chính phủ, từng bước tiến hành đưa cổ vật hồi hương.

Thứ trưởng Tạ Quang Đông cho biết, việc đưa cổ vật hồi hương là rất phức tạp, chịu ảnh hưởng những quy định quốc tế, mối quan hệ với nước bạn, hình thức phối hợp tư nhân với Nhà nước. Tiếp đến, trong việc tiến hành sửa đổi Luật Di sản văn hóa, sẽ có những thay đổi về ưu đãi thuế để huy động được nguồn lực thực hiện tốt việc đưa cổ vật hồi hương.

Thiên An