Nhà thờ đổ Hải Lý, Nam Định: Chứng tích chống biển xâm thực
(CLO) Nằm bên bờ biển Xương Điền, xã Hải Lý, huyện Hải Hậu, Nam Định có một nhà thờ dù hoang tàn nhưng vẫn thu hút nhiều du khách nhờ sự hội tụ của trời, biển, cát.
Không ít du khách đến với huyện Hải Hậu (Nam Định) muốn tìm đến nhà thờ đổ để chứng kiến chứng tích trực quan sinh động về hệ quả của tình trạng xâm lấn của biển và biến đổi khí hậu cũng như ghi nhớ công lao to lớn trong công cuộc quai đê lấn biển, chống biển xâm thực bảo vệ sản xuất của ông cha ta.
Nằm chênh vênh bên bờ biển nhà thờ đổ tựa như một tác phẩm độc nhất vô nhị mà thiên nhiên và con người nơi đây tạo nên. Không chỉ có vẻ đẹp hoang sơ cổ kính, ngôi nhà thờ còn mang nhiều giá trị về lịch sử, tôn giáo, văn hóa và cả môi trường.
Nhà thờ đổ Hải Lý có tên gọi chính là nhà thờ họ “Trái tim Chúa” xây dựng từ năm 1877 bởi kiến trúc sư người Pháp. Vùng đất này là tài sản mà công cuộc quai đê lấn biển mà nhân dân Hải Hậu tiến hành từ những năm đầu thế kỷ XVIII.
Nhà thờ được hoàn thành vào năm 1927 với khuôn viên rộng 9.330m2, dài 47m, rộng 15m, tháp chuông cao 27m, vòm thánh giá cao 15m với kiến trúc cửa vòm, nhiều hoa văn trang trí tỉ mỉ mang phong cách châu Âu, công phu, đẹp mắt.
Vào năm 1996, biển bắt đầu xâm lấn vào đất liền dài hơn 1km. Sự xâm lấn đó đã khiến ngôi làng trải dài theo bãi biển Xương Điền bị biến mất, trong đó có một số công trình kiến trúc lớn trên biển đã bị "nuốt chửng". Riêng chỉ có nhà thờ thánh Maria Madalena vẫn còn đó nhưng không còn nguyên vẹn.
Các họa tiết, kiến trúc mang đậm phong cách và dấu ấn kiến trúc Gothic. Tuy nhiên, bên trong nhà thờ đã bị phai mòn. Gạch xây đỏ bị lộ rõ sau khoảng thời gian dài vỡ vữa.
Nhà thờ đổ Hải Lý vẫn sừng sững hiên ngang bên bờ biển hoang sơ. Hiện người dân đã lập hàng rào để bảo vệ.
Nhà thờ là “chứng tích trực quan” sinh động về hệ quả của tình trạng xâm lấn của biển và biến đổi khí hậu. Bên cạnh đó, nhà thờ đổ còn là “chứng nhân lịch sử" ghi nhớ công lao to lớn trong công cuộc quai đê lấn biển, chống biển xâm thực bảo vệ sản xuất của ông cha ta.
Trong quá trình xây dựng với sự xâm lấn không ngừng của biển, sự khắc nghiệt của thời tiết, giáo dân phải trùng tu nhiều lần nhưng sau 78 năm (1927 -2005) cùng với một số nhà thờ khác trong khu vực, giáo xứ Xương Điền phải chuyển vào trong nội địa lần thứ 3, để lại nhà thờ đổ nằm chênh vênh trên bãi biển.
Năm 2005, cơn bão số 7 với sức tàn phá lớn, đã phá hủy toàn tuyến đê bao phía ngoài, “xóa sổ” nhà thờ đổ - Trái tim Chúa (dấu tích còn lại của nhà thờ được tái thiết, xây dựng lần thứ hai).
Nhà thờ đổ - Trái tim Chúa bị sóng đánh sập. Dấu tích giáo xứ Xương Điền xưa với nhà thờ đổ chỉ còn là cái khung và tháp chuông trên nền cát đổ nát nhưng vẫn giữ được vẻ đẹp trầm tư, cổ kính.
Mặc sự xâm lấn của biển cả, nhà thờ đổ Hải Lý vẫn sừng sững hiên ngang bên bờ biển hoang sơ.
Theo tìm hiểu của phóng viên, từ thập kỷ thứ 2 của thế kỷ XX, nơi đây đã rơi vào tình trạng bị biển lấn, bãi thoái nhanh, do đê biển được đào đắp bằng đất nên không chịu được với sóng lấn và sự xâm thực của biển.
Vì thế, sau 40 năm xây dựng, nhân dân nơi đây đã phải di chuyển nhà thờ lùi sâu vào phía trong khoảng 3.000m so với vị trí cũ.
Trong quá trình xây dựng với sự xâm lấn không ngừng của biển, sự khắc nghiệt của thời tiết, giáo dân phải trùng tu nhiều lần.
Sau 78 năm (1927 -2005), cùng với một số nhà thờ khác trong khu vực, giáo xứ Xương Điền phải chuyển vào trong nội địa lần thứ 3, để lại nhà thờ đổ nằm chênh vênh trên bãi biển.
Bài và ảnh: Đào Vinh