Mỹ và Ukraine sẽ ký thỏa thuận khoáng sản vào tuần tới

Ngày 17/4, phát biểu trong cuộc gặp Thủ tướng Ý Giorgia Meloni tại Phòng Bầu dục, ông Trump nói: “Chúng tôi có một thỏa thuận khoáng sản mà tôi đoán là sẽ được ký vào thứ Năm. Và tôi cho rằng họ sẽ thực hiện đúng thỏa thuận”.

Ngay sau tuyên bố, Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Kinh tế Ukraine Yulia Svyrydenko đã xác nhận trên mạng xã hội rằng hai nước đã ký một biên bản ghi nhớ trực tuyến như bước khởi đầu cho thỏa thuận lớn này.

“Chúng tôi vui mừng thông báo về việc ký kết biên bản ghi nhớ với các đối tác Mỹ, mở đường cho một thỏa thuận hợp tác kinh tế và thành lập quỹ đầu tư phục vụ tái thiết Ukraine”, bà viết.

Thỏa thuận sắp ký sẽ cho phép các công ty Mỹ tiếp cận khoáng sản quý hiếm tại Ukraine, đồng thời đóng vai trò trong quá trình tái thiết hạ tầng của nước này.

Động thái diễn ra khi ông Trump tìm cách đổi viện trợ quân sự lấy lợi ích kinh tế, khác biệt hoàn toàn với chính sách viện trợ thời cựu Tổng thống Joe Biden.

Theo Viện Kiel (Đức), Mỹ đã chi 119,7 tỷ USD cho Ukraine từ tháng 1/2022 đến tháng 12/2024. Nhưng ông Trump lại khẳng định con số thực tế là hơn 300 tỷ USD. Ông lập luận rằng Kiev cần “trả lại” điều gì đó.

Bối cảnh ký thỏa thuận còn gắn chặt với cuộc cạnh tranh khoáng sản ngày càng khốc liệt giữa Mỹ và Trung Quốc. Khi Bắc Kinh vừa siết chặt xuất khẩu 6 loại khoáng sản quan trọng từ ngày 4/4, ông Trump lập tức yêu cầu đánh giá các mức thuế mới với khoáng sản nhập khẩu vào Mỹ.

Đây là hành động phòng thủ khi Trung Quốc hiện đang sản xuất 61% và tinh chế đến 92% lượng đất hiếm toàn cầu – thứ kim loại không thể thiếu cho vũ khí, tuabin gió và thiết bị điện tử.

Dù chi tiết về thỏa thuận chưa rõ ràng, theo Diễn đàn Kinh tế Thế giới, Ukraine đang nắm giữ khoảng 5% trữ lượng khoáng sản quan trọng của toàn cầu, bao gồm than chì, titan, berili, urani và kim loại đất hiếm.

Thỏa thuận Mỹ - Ukraine lần này là bản mở rộng từ một đề xuất mà Kiev từng từ chối hồi tháng 2, sau khi ông Trump và Tổng thống Ukraine Zelenskyy tranh cãi dữ dội.

Thỏa thuận khoáng sản này cũng được ký trong thời điểm chính quyền ông Trump đang tăng tốc các nỗ lực làm trung gian cho một lệnh ngừng bắn với Nga. Khi được hỏi về kế hoạch hòa bình cho Ukraine và khả năng đưa lệnh trừng phạt chống Nga vào đó, ông Trump nói “chúng ta sẽ nghe từ họ trong tuần này… Mọi thứ đang tiến triển, và chúng ta sẽ xem xét”.

Một tuần trước, đặc phái viên của ông Trump tại Trung Đông Steve Witkoff đã có cuộc gặp kéo dài 5 tiếng với Tổng thống Nga Vladimir Putin. Trả lời Fox News hôm 14/4, ông Witkoff mô tả cuộc gặp là “hấp dẫn” và cho biết ông tin rằng một thỏa thuận hòa bình đang “ló dạng”.