Nguyên nhân gây say tàu xe và cách phòng tránh: Chuyên gia Nhật Bản chia sẻ mẹo khi đi du lịch
(CLO) Mùa du lịch sôi động cũng là lúc triệu người vật vã vì say xe - hậu quả từ xung đột cảm giác trong não bộ.
Mùa du lịch đã đến, mang theo nhiều cơ hội để mọi người tận hưởng những chuyến đi bằng ô tô, xe buýt, tàu hỏa hay tàu thủy. Tuy nhiên, không ít người lại phải đối mặt với một vấn đề phổ biến trong những hành trình này: tình trạng say tàu xe. Liệu rằng mẹo quen thuộc “nhìn ra xa” có thực sự giúp ích như lời đồn?
Theo ông Izumi Koizuka, nguyên trưởng khoa Tai Mũi Họng tại Đại học Y St. Marianna (Nhật Bản), say tàu xe là một tín hiệu cảnh báo từ cơ thể, cho thấy có điều gì đó bất ổn đang diễn ra.
Về mặt khoa học, tình trạng này, còn được gọi là kinetosis, thuộc nhóm rối loạn tiền đình. Dù vậy, khác với các dạng chóng mặt thông thường, say tàu xe không gây ra hiện tượng rung giật nhãn cầu, một đặc điểm thường thấy ở những rối loạn khác.
Cơ chế khoa học phía sau say tàu xe
Say tàu xe có mối liên hệ chặt chẽ với khả năng giữ thăng bằng của cơ thể. Để duy trì sự cân bằng, não bộ cần kết hợp ba nguồn thông tin cảm giác chính.
Đầu tiên là dữ liệu từ tai trong, nơi các ống bán khuyên phát hiện gia tốc quay khi đầu xoay, còn các cơ quan otolithic cảm nhận gia tốc tuyến tính, chẳng hạn như khi xe tăng tốc hoặc giảm tốc.
Thứ hai là thông tin thị giác từ mắt, giúp quan sát môi trường xung quanh. Cuối cùng là cảm giác từ da và cơ, ví dụ như áp lực từ lòng bàn chân, đóng vai trò bổ trợ cho sự ổn định.
Khi di chuyển trên các phương tiện như ô tô, xe buýt hay tàu hỏa, tai trong phải đối mặt với những gia tốc không quen thuộc. Đồng thời, cảnh vật bên ngoài di chuyển với tốc độ và góc độ bất thường.
Sự khác biệt này làm rối loạn trạng thái thăng bằng mà cơ thể đã quen thuộc, khiến não bộ rơi vào trạng thái hoang mang, nhận định tình huống là “lạ lẫm và nguy hiểm”.
Kết quả là hệ thần kinh tự chủ bị kích thích, dẫn đến các triệu chứng khó chịu như buồn nôn, đau đầu hay đổ mồ hôi lạnh. Những trò chơi cảm giác mạnh tại công viên giải trí cũng thường gây ra phản ứng tương tự.
Giải pháp phòng tránh hiệu quả
Vậy làm thế nào để giảm thiểu tình trạng này? Ông Koizuka khẳng định rằng việc “nhìn ra xa” thực sự mang lại hiệu quả. Khi tập trung vào các vật thể ở khoảng cách xa, chuyển động của chúng dường như chậm hơn so với những gì ở gần, giúp ổn định thông tin thị giác truyền đến não bộ.
Ngoài ra, nhắm mắt cũng là một cách đơn giản để giảm bớt cảm giác khó chịu, đặc biệt khi không thể quan sát cảnh vật bên ngoài.
Ngược lại, các hoạt động như đọc sách hay sử dụng điện thoại thông minh trong lúc di chuyển có thể khiến tình trạng say xe trở nên nghiêm trọng hơn.
Nguyên nhân nằm ở sự không đồng bộ giữa chuyển động của mắt và cảm nhận chuyển động của cơ thể, làm gia tăng sự rối loạn trong hệ thống thăng bằng.
Ông Koizuka cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của giấc ngủ. Việc nghỉ ngơi đầy đủ giúp hệ thần kinh tự chủ hoạt động ổn định, từ đó giảm nguy cơ say xe.
Bên cạnh đó, sử dụng thuốc chống say xe là một lựa chọn hiệu quả được nhiều người tin dùng. Đa số các loại thuốc này chứa antihistamine, một hoạt chất có khả năng ức chế histamine - chất truyền dẫn tín hiệu say xe đến não bộ.
Để có những chuyến đi trọn vẹn, mọi người có thể áp dụng kết hợp các biện pháp như nhìn ra xa, dùng thuốc chống say xe và duy trì trạng thái thư giãn nhờ nghỉ ngơi hợp lý.
Những mẹo này không chỉ giúp hạn chế cảm giác khó chịu mà còn mang lại sự tự tin khi trải nghiệm hành trình bằng ô tô hay bất kỳ phương tiện nào khác.