Tăng thuế thuốc lá: 'Vì sinh mạng nhân dân xin đừng chần chừ và nương nhẹ'

Tiếp theo chương trình kỳ họp thứ 9, ngày 9/5, Quốc hội thảo luận về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi). Trong đó, nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm đến vấn đề tăng thuế thuốc lá.

Cần tăng ngay, tăng mạnh và tăng thường xuyên thuế thuốc lá

Góp ý tại thảo luận, đại biểu Nguyễn Anh Trí - Đoàn đại biểu Quốc hội Hà Nội cho biết: Theo Tổ chức Y tế thế giới thì thuế thuốc lá là biện pháp nhanh nhất và tiết kiệm chi phí nhất để giảm tiêu dùng thuốc lá, từ đó góp phần giảm đáng kể gánh nặng bệnh tật và tử vong sớm do các bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá.

"WHO cũng khuyến cáo thuế thuốc lá nên chiếm ít nhất 75% giá bán lẻ để đạt hiệu quả tối ưu trong việc giảm tiêu thụ các sản phẩm này", ông Trí nói.

Cũng theo Đại biểu đoàn Hà Nội, so với các nước ASEAN thì Việt Nam đang ở mức thuế rất thấp, thuế tính trên giá bán lẻ thuốc lá là khoảng 36%, thấp hơn nhiều quốc gia như Thái Lan là 78,6%, Philippines là 71,3%, Singapore là 67,5%. Điều này khiến giá thuốc lá tại Việt Nam vẫn thuộc loại hàng rẻ nhất Đông Nam Á.

"Vì vậy, căn cứ vào thực tiễn tại Việt Nam và kinh nghiệm của các nước, đặc biệt là theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới, tôi đề nghị Quốc hội xem xét để tăng ngay, tăng mạnh và tăng thường xuyên thuế thuốc lá và cụ thể thì theo biểu thuế tiêu thụ đặc biệt ở Điều 8 trong dự thảo", ông Trí đề nghị và cho biết, ông cơ bản đồng ý với cách phân chia này nhưng cần rõ ràng và điều chỉnh một số ý sau:

Thứ nhất, ở cột thuế suất phần trăm để là 75%, phải khẳng định 75% là giá bán lẻ, ở Việt Nam đưa khái niệm về giá xuất xưởng - Ông Trí cho là không hợp lý vì Tổ chức Y tế thế giới cũng đề nghị là 75% của nhà bán lẻ.

Thứ hai là ở cột mức thuế tuyệt đối, đại biểu Nguyễn Anh Trí đồng ý với lộ trình từ ngày 01/01/2027 đến ngày 01/01/2031nhưng ông đề nghị về mức thì có báo cáo khác nhau, cụ thể khởi đầu là 5.000 đồng cho một bao loại 20 điếu. Năm 2027 là 3.000 đồng, mỗi năm tăng lên 3.000 đồng, đến năm 2028 là 6.000 đồng, năm 2029 là 9.000 đồng, năm 2030 là 12.000 đồng và đến năm 2031 là 15.000 đồng cho bao loại 20 điếu.

Đại biểu Nguyễn Anh Trí cũng dẫn số liệu từ Bộ Y tế cho thấy, Việt Nam hiện có hơn 15 triệu người hút thuốc, nằm trong con số 15 quốc gia có số người hút thuốc cao nhất thế giới, ước tính mỗi năm có hơn 100.000 ca tử vong do các bệnh gây ra do hút thuốc chủ động và tiếp xúc với khói thuốc lá thụ động.

Còn theo báo cáo nghiên cứu của Hội Kinh tế Y tế năm 2022, chi phí y tế cho điều trị và mất sức lao động do bệnh tật và tử vong sớm liên quan đến sử dụng thuốc lá hằng năm ở Việt Nam ước tính lên đến 108.000 tỷ đồng, tức là khoảng 4,5 tỷ USD, tương đương 1,14% GDP. "Vì sinh mạng nhân dân xin đừng chần chừ và nương nhẹ, rất mong Ban soạn thảo quan tâm và tiếp thu", ông Trí đề nghị.

Đẩy mạnh hơn nữa việc thực thi các quy định cấm quảng cáo, khuyến mãi, tài trợ thuốc lá dưới mọi hình thức

Tham gia thảo luận, đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Việt Nga - Đoàn Hải Dương bày tỏ tán thành với chủ trương tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng thuốc lá. Theo bà Nga, tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe cộng đồng đã được nghiên cứu và công bố rất rõ ràng, nhiều đại biểu đề cập đến chi phí điều trị các bệnh do thuốc lá gây ra đang là gánh nặng lớn đối với hệ thống y tế và ngân sách nhà nước.

Đại biểu đoàn Hải Dương cho rằng, việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt là một công cụ can thiệp chính sách rất hiệu quả đã được nhiều quốc gia cũng như Tổ chức Y tế thế giới khuyến nghị.

Tuy nhiên, bà Nguyễn Thị Việt Nga để chính sách này phát huy hiệu quả toàn diện, tôi xin đề nghị Chính phủ tiếp tục quan tâm đến một số các giải pháp hỗ trợ như sau:

Thứ nhất, cần tiếp tục tăng cường công tác chống buôn lậu thuốc lá tại các khu vực biên giới, đặc biệt là khu vực phía Nam để ngăn chặn hiện tượng thuốc lá lậu tràn vào thị trường nội địa, vừa gây thất thu thuế và vừa mất kiểm soát chất lượng sản phẩm. Bởi vì, khi tăng thuế có nghĩa là tăng giá bán thì lợi nhuận từ việc buôn lậu thuốc lá càng lớn nên có thể sẽ gia tăng buôn lậu.

Thứ hai là sử dụng hiệu quả nguồn thu thuế từ thuốc lá, đặc biệt là nên dành một phần ổn định cho Quỹ phòng, chống tác hại của thuốc lá và tập trung vào các hoạt động truyền thông, thay đổi hành vi, hỗ trợ cai nghiện thuốc lá và tăng cường các dịch vụ y tế cộng đồng.

Thứ ba là tiếp tục đẩy mạnh hơn nữa việc thực thi các quy định cấm quảng cáo, khuyến mãi, tài trợ thuốc lá dưới mọi hình thức, đặc biệt là việc thực thi quy định cấm hút thuốc ở một số khu vực nhất định, bởi vì hiện nay những quy định của chúng ta đã khá rõ ràng, đầy đủ nhưng việc thực thi chưa được nghiêm túc, đặc biệt là những khu vực cấm hút thuốc lá, những khu vực công cộng.

Siết chặt tuyệt đối với hàng nhập lậu

Góp ý về việc áp thuế đối với mặt hàng rượu, bia, thuốc lá, đại biểu Phạm Văn Hoà - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Tháp cho biết, có một việc giữa người chịu thuế và người không chịu thuế đó là hàng nhập lậu, ví dụ như thuốc lá tăng, rượu bia tăng thì hàng nhập lậu qua biên giới sẽ qua nhiều hơn, mà qua được nhiều hơn và bán thấp hơn thì sẽ cạnh tranh với hàng chịu đóng thuế của các doanh nghiệp rất lớn.

Từ đó, đại biểu Phạm Văn Hoà đề nghị Chính phủ quan tâm nhiều hơn, siết chặt tuyệt đối với hàng nhập lậu để hỗ trợ cho các doanh nghiệp phục vụ ở lĩnh vực này.

"Hiện nay, theo tôi biết bia, rượu, thuốc lá nhập lậu qua biên giới rất nhiều, nếu chúng ta đánh thuế theo lộ trình thuốc lá tăng, rượu bia tăng thì hàng hàng nhập lậu sẽ ảnh hưởng đến doanh nghiệp rất lớn, cho nên đề nghị Chính phủ quan tâm", ông Hoà đề nghị.

Quốc Trần