Iran xóa bốn số 0 khỏi đồng rial nhằm cải cách tiền tệ giữa khủng hoảng
(CLO) Sau 12 năm chuẩn bị, Iran chính thức xóa bốn số 0 khỏi đồng rial nhằm cải cách tiền tệ giữa lạm phát 25%.
Ngân hàng Trung ương Iran (CBI) vừa công bố kế hoạch chi tiết nhằm loại bỏ bốn số 0 khỏi đồng tiền quốc gia, một động thái được kỳ vọng sẽ cải cách hệ thống tiền tệ giữa lúc nước này đối mặt với nhiều khó khăn kinh tế.
Theo hãng thông tấn IRNA đưa tin ngày 13/5, Tổng Giám đốc Chính sách Kinh tế Jafar Mehdizadeh cho biết việc đổi tên đồng rial sẽ được thực hiện theo một dự luật đang chờ quốc hội phê duyệt.
Ông Jafar Mehdizadeh tiết lộ rằng kế hoạch cải cách đồng tiền quốc gia đã được thai nghén suốt 12 năm, bắt đầu từ cuối những năm 2000. Viện Nghiên cứu Tiền tệ và Ngân hàng thuộc CBI đã dành nhiều năm để nghiên cứu chuyên sâu, đặt nền móng cho quá trình này.
Thách thức lớn trong cải cách tiền tệ
Phát biểu về kế hoạch, ông Mehdizadeh nhận định rằng dù ý tưởng loại bỏ bốn số 0 không quá phức tạp về mặt lý thuyết, thực tế triển khai lại đòi hỏi phải vượt qua nhiều thách thức hậu cần đáng kể.
Ông Mehdizadeh nhấn mạnh sự cần thiết của việc phối hợp chặt chẽ trên phạm vi toàn quốc, từ các cơ quan nhà nước đến mọi lĩnh vực kinh tế - xã hội.
Những khó khăn này không chỉ dừng lại ở việc in ấn tiền mới mà còn bao gồm thay đổi hệ thống kiểm toán, điều chỉnh kế toán, cải cách pháp lý, xử lý các khoản nợ, cập nhật phần mềm, hệ thống định giá, cũng như đảm bảo hoạt động ổn định của sàn giao dịch chứng khoán, thị trường vốn và các ngành sản xuất.
Để thực hiện cải cách, CBI đang cân nhắc hai phương án. Một là tiến hành qua giai đoạn chuyển tiếp với mã tiền tệ mới, hai là thực hiện chuyển đổi đột ngột. Tuy nhiên, ông Mehdizadeh lưu ý rằng phương án thứ hai sẽ gây áp lực lớn lên nguồn lực của ngân hàng trung ương.
Đáng chú ý, CBI đã bắt đầu in các tờ tiền mới không có bốn số 0, dù hiện tại biện pháp này chỉ áp dụng cho tiền mặt vật lý. Để giúp người dân làm quen với thay đổi lớn này, các chiến dịch nâng cao nhận thức cộng đồng được xem là yếu tố then chốt.
Tránh tình trạng hai đồng rial song song
Tổng Giám đốc Jafar Mehdizadeh khẳng định Iran không thể để tồn tại hai loại đồng rial cùng lúc.
Nếu không đổi tên đồng tiền trong giai đoạn chuyển đổi, quốc gia này sẽ phải vận hành song song hai loại tiền, dẫn đến việc in ấn đồng thời cả tiền cũ và tiền mới.
Ông Mehdizadeh dẫn kinh nghiệm của Thổ Nhĩ Kỳ, nơi đồng lira mới từng lưu hành cùng đồng lira cũ trước khi thay thế hoàn toàn, như một bài học tham khảo.
Tác động kinh tế và lạm phát
Về khía cạnh kinh tế, ông Mehdizadeh giải thích rằng mỗi số 0 thêm vào giá sản phẩm đồng nghĩa với mức tăng giá gấp mười lần.
Với tỷ lệ lạm phát trung bình dài hạn khoảng 25%, phải mất tới 40 năm để giá một mặt hàng tăng thêm một số 0. Dù nền kinh tế đang chịu áp lực từ lạm phát, ông vẫn bảo vệ quan điểm rằng kế hoạch cải cách là cần thiết và hợp lý.
Dù xu hướng sử dụng tiền mặt trong thanh toán giảm dần, nhu cầu tiền mặt của người dân vẫn ở mức cao, tạo gánh nặng không nhỏ cho CBI.
Để đối phó với các lệnh trừng phạt, Iran đã tự sản xuất trong nước các vật liệu làm tiền giấy như mực và hình chìm, qua đó giảm bớt khó khăn từ bên ngoài.
Cam kết từ lãnh đạo và bài học quá khứ
Tại Hội nghị Hệ thống Tiền tệ và Ngân hàng gần đây, Thống đốc CBI Mohammad Reza Farzin khẳng định ngân hàng sẽ quyết tâm thực hiện kế hoạch loại bỏ bốn số 0 trong năm nay. Đây được xem là bước đi quan trọng để hiện thực hóa cải cách đã kéo dài hơn một thập kỷ.
Trước đó, vào năm 2019, chính quyền của cựu Tổng thống Hassan Rouhani từng nỗ lực thực hiện kế hoạch tương tự. Tuy nhiên, ý tưởng này đã vấp phải sự phản đối mạnh mẽ từ các nghị sĩ quốc hội và nhiều cơ quan chức năng, khiến dự án bị đình trệ.