NSƯT Tiến Hợi – Người nghệ sĩ gắn trọn cuộc đời với hình tượng Hồ Chí Minh
(CLO) Trong nền sân khấu và điện ảnh Việt Nam, ít ai có thể khắc họa thành công hình tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh như NSƯT Tiến Hợi. Hơn 3 thập kỷ gắn bó với vai diễn đặc biệt này, ông không chỉ “đóng vai” mà như đã “sống cùng” Bác – mang đến cho khán giả những khoảnh khắc thiêng liêng, xúc động và chân thật.
Cơ hội đầu tiên đưa Tiến Hợi đến với hình tượng Bác Hồ đến vào năm 1987, khi ông còn công tác tại Đoàn Nghệ thuật Trường Sơn (Quân khu 2). Trong vở "Đêm trắng" của tác giả Lưu Quang Hà, do NSND Doãn Hoàng Giang đạo diễn, ông lần đầu vào vai Bác. Với ngoại hình hiền hậu, ánh mắt sáng và phong thái đĩnh đạc, ông lập tức gây ấn tượng mạnh với toàn bộ ê-kíp. Vở diễn sau đó được công diễn hơn 300 suất, phục vụ các chiến sĩ biên giới phía Bắc.
Không chỉ trên sân khấu, Tiến Hợi nhanh chóng khẳng định tài năng qua màn ảnh rộng. Năm 1989, ông vào vai Nguyễn Tất Thành trong bộ phim "Hẹn gặp lại Sài Gòn" của đạo diễn Long Vân. “Vóc dáng thanh mảnh, gương mặt giống Bác thời trẻ, ánh mắt và giọng nói mang âm hưởng xứ Nghệ – với tôi, Tiến Hợi là một tài năng đặc biệt, rất khó thay thế”, đạo diễn Long Vân từng xúc động chia sẻ.
Vai diễn Chủ tịch Hồ Chí Minh trong "Hà Nội mùa đông năm 46" (1997) của đạo diễn NSND Đặng Nhật Minh được xem là đỉnh cao trong sự nghiệp của ông. Một trong những cảnh quay ấn tượng là khi Bác Hồ ngồi viết lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến, không thoại, chỉ ánh sáng ngọn đèn và ánh mắt trầm tư – một khoảnh khắc khiến cả đoàn phim nghẹn ngào, xúc động.
NSƯT Tiến Hợi không chỉ thể hiện hình tượng Bác Hồ trong các tác phẩm nghệ thuật mà còn tham gia hàng trăm chương trình chính luận, lễ kỷ niệm lớn của đất nước. Năm 2013, ông được ghi danh vào sách Kỷ lục Guinness Việt Nam với danh hiệu “Nghệ sĩ thể hiện thành công vai Bác Hồ qua nhiều thể loại nhất”.
Chia sẻ về vai diễn đặc biệt này, ông từng nói: “Đó là một vai diễn mang tính đặc thù – đặc biệt. Được báo chí và giới nghệ thuật đánh giá cao, được nhân dân trong nước và quốc tế mến mộ – đó là niềm vinh dự lớn nhất cuộc đời tôi”.
Không chỉ có ngoại hình và chất giọng gần gũi với nguyên mẫu, Tiến Hợi còn khắc họa Bác Hồ bằng lối diễn tiết chế, chân thành, nhân văn. Ông không thần thánh hóa mà tái hiện một Bác Hồ giản dị, gần gũi nhưng vẫn đầy uy nghi và truyền cảm.
NSƯT Lê Chức từng nhận xét: “Tiến Hợi có ngoại hình rất gần với Bác, nhất là ở giai đoạn trước năm 1954. Giọng nói, ánh mắt, phong thái đều giống. Ông trời như sinh ra một người để thể hiện hình tượng Bác – nhưng chính Tiến Hợi mới là người biến điều đó thành nghệ thuật sống động”.
Phía sau ánh đèn sân khấu là người bạn đời – nghệ sĩ Vương Đạm Thủy – cũng là chuyên gia hóa trang đồng hành cùng ông trong hầu hết các vai diễn Bác Hồ. Chính sự thầm lặng ấy đã giúp ông gìn giữ hình ảnh vị lãnh tụ một cách trọn vẹn và đầy cảm xúc.
Ngoài vai Bác Hồ, NSƯT Tiến Hợi còn tham gia nhiều tác phẩm sân khấu và điện ảnh nổi bật như "Xin lĩnh án tử hình", "Vùng lạnh", "Người cha và những đứa con", "Người phán xử"… Ông từng giành Huy chương Vàng Hội diễn Sân khấu toàn quốc 1992 và Huy chương Bạc Liên hoan Sân khấu toàn quốc 2018.
NSƯT Tiến Hợi qua đời ngày 10/2/2022 tại Hà Nội, hưởng thọ 63 tuổi. Sự ra đi của ông để lại một khoảng trống lớn trong lòng khán giả và nền nghệ thuật nước nhà. Tuy nhiên, hình tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh qua diễn xuất của ông vẫn sống mãi trong ký ức hàng triệu người dân Việt Nam.
Với khán giả, mỗi lần NSƯT Tiến Hợi xuất hiện trên sân khấu hay màn ảnh là một lần được “gặp lại” Bác – gần gũi, thiêng liêng và sâu sắc. Đó không chỉ là diễn xuất, mà là cả một đời nghệ thuật dâng hiến cho lý tưởng cao đẹp và ký ức dân tộc.