Hà Nội lấy ý kiến người dân về đất bãi sông, kỳ vọng chấm dứt tình trạng 'mạnh ai nấy làm'
(CLO) Hà Nội đang lấy ý kiến người dân về dự thảo nghị quyết khai thác đất nông nghiệp tại bãi sông, bãi nổi ở tuyến sông. Kỳ vọng mở ra hướng đi bền vững, kết hợp sản xuất sinh thái, du lịch, giáo dục, đồng thời chấm dứt tình trạng lấn chiếm, nhếch nhác 'mạnh ai nấy làm'.
Tạo không gian phát triển bền vững
Được đánh giá là "lá phổi xanh" quý giá với hệ sinh thái đa dạng, các bãi bồi và bãi giữa sông Hồng thuộc địa phận Hà Nội đang đứng trước cơ hội được khai thác tiềm năng một cách bài bản theo tinh thần của Luật Thủ đô 2024.
Theo ghi nhận từ năm 2021-2022, khu vực này là nơi trú ngụ của ít nhất 232 loài chim, trong đó có tới 192 loài di cư, cho thấy giá trị đặc biệt về bảo tồn sinh học.
Số liệu điều tra phục vụ Quy hoạch Thủ đô Hà Nội giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 cho thấy, quỹ đất bãi sông thuộc hệ thống sông Hồng có quy mô rất lớn, lên tới 27.197 ha, riêng bãi hữu ngạn sông Hồng chiếm gần 50%. Hiện có khoảng 317.484 người dân sinh sống tại đây, nhiều khu dân cư nằm hoàn toàn ngoài đê.
Đáng chú ý, bãi giữa sông Hồng, khu vực phía dưới cầu Long Biên thuộc quận Hoàn Kiếm, có diện tích khoảng 23 ha nhưng lại biến động theo mùa. Tình trạng quản lý, sử dụng đất tại các bãi sông, bãi nổi, đặc biệt là các khu dân cư hiện hữu, đang gặp nhiều khó khăn do nhiều cộng đồng dân cư sinh sống lâu đời nhưng chưa được đưa vào quy hoạch khu dân cư tập trung.
Khu vực ven bãi giữa hiện nay dù là điểm vui chơi, giải trí tự phát nhưng lại tồn tại tình trạng lấn chiếm, sử dụng đất thiếu quy hoạch, gây mất mỹ quan đô thị.
Nhếch nhác, lộn xộn là thực tế đáng buồn ở đây, ông Nguyễn Văn Hùng (62 tuổi, sống tại một khu vực ven bãi giữa sông Hồng) bức xúc chia sẻ. "Người dân chúng tôi sống bao năm nay, muốn làm ăn ổn định cũng khó vì chưa rõ ràng về việc khai thác, sử dụng đất. Nhiều người tận dụng đất trống xây dựng tạm bợ, rồi thành ra lộn xộn, ô nhiễm."
Cùng chung nỗi lo, bà Trần Thị Lan (55 tuổi, có đất canh tác tại bãi nổi) bày tỏ: "Chúng tôi cũng muốn làm nông nghiệp bài bản, có quy củ, vừa tăng thu nhập vừa giữ được màu xanh của bãi. Nhưng nhiều khi thấy người ta xây dựng tự do, đổ trộm phế thải, mình cũng nản."
Tình trạng tự phát cũng khiến khu vực ven bãi giữa trở thành điểm vui chơi, giải trí tạm bợ, nhếch nhác, gây mất mỹ quan đô thị.
Hướng tới quản lý hiệu quả và bền vững, Hà Nội đang triển khai lấy ý kiến nhân dân về Dự thảo Nghị quyết quy định sử dụng, khai thác đất nông nghiệp tại bãi sông, bãi nổi trên các tuyến sông có đê. Động thái này thực hiện theo Điều 32, Khoản 3 Luật Thủ đô 2024 và dự kiến được Hội đồng nhân dân thành phố thông qua trong kỳ họp tháng 7 tới.
Dự thảo Nghị quyết định hướng việc sử dụng đất vào các mục đích nông nghiệp sinh thái, kết hợp du lịch, giáo dục, nhưng vẫn phải tuân thủ nghiêm ngặt quy hoạch phòng chống lũ, đê điều và các quy hoạch liên quan. Các công trình xây dựng phải phù hợp với đặc điểm bãi sông, bãi nổi, đảm bảo an toàn, không ảnh hưởng đến dòng chảy, thoát lũ và ổn định bờ bãi.
Các yêu cầu cụ thể về công trình bao gồm: không được đắp bờ, tôn cao bãi sông, kết cấu bán kiên cố, sử dụng vật liệu thân thiện môi trường, dễ tháo dỡ, chỉ được xây dựng 1 tầng (cao tối đa 4m) và không có tầng hầm. Công trình phải nằm ngoài phạm vi bảo vệ đê điều, thủy lợi, hành lang thoát lũ, cách bờ sông một khoảng cách an toàn và không thuộc khu vực sạt lở. Người sử dụng đất phải cam kết không san lấp, tôn cao bãi và tự chịu trách nhiệm tháo dỡ, không được bồi thường khi hết thời hạn hoặc khi Nhà nước thu hồi. Diện tích xây dựng công trình phục vụ nông nghiệp sinh thái, du lịch, giáo dục không quá 15% tổng diện tích khu đất (không tính hạ tầng kỹ thuật).
"Tôi rất ủng hộ việc thành phố lấy ý kiến người dân," anh Lê Minh Tuấn (40 tuổi, một người dân thường xuyên vui chơi tại khu vực bãi giữa) nói. "Hy vọng quy hoạch mới sẽ giúp khu vực này sạch đẹp hơn, có những không gian công cộng văn minh cho người dân."
Nâng cao giám sát, tránh "vết xe đổ" quản lý lỏng lẻo
Trao đổi với phóng viên, TS.KTS Trương Văn Quảng, Phó tổng thư ký Hội Quy hoạch và phát triển đô thị Việt Nam, đánh giá cao việc Hà Nội lắng nghe ý kiến người dân. Ông cho rằng đây là bước đi quan trọng để thăm dò, thống kê và tổng hợp nguyện vọng, hướng tới hiện thực hóa quy hoạch phân khu sông Hồng một cách hiệu quả.
Chuyên gia nhấn mạnh, việc này không chỉ phục vụ công tác quản lý và điều chỉnh quy hoạch chính xác hơn mà còn tạo dựng niềm tin trong nhân dân về sự chỉ đạo bài bản của Thành phố đối với quỹ đất nông nghiệp tiềm năng, chấm dứt tình trạng phát triển tự phát. Quy trình này cũng đảm bảo tuân thủ các bước phê duyệt quy hoạch đã được Thủ tướng Chính phủ thông qua.
Về quy hoạch phân khu sông Hồng, TS.KTS Trương Văn Quảng cho biết chức năng ưu tiên hàng đầu vẫn là thoát lũ, sau đó mới đến các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội. Theo quy hoạch, sông Hồng sẽ trở thành trục văn hóa, cây xanh, không gian công cộng, văn hóa, sinh thái và lịch sử chủ đạo, góp phần tạo nên diện mạo đô thị hiện đại. Việc khai thác đất bãi sông hiện nay đều phải bám sát các quy định của quy hoạch và Luật Thủ đô.
Liên quan đến việc cho phép xây dựng công trình tạm quy mô nhỏ, chuyên gia lưu ý mọi hoạt động phải tuân thủ nghiêm ngặt pháp luật. Trình tự lập, thẩm định, phê duyệt, quản lý và thực hiện theo quy hoạch đã được quy định rõ ràng trong quy hoạch phân khu sông Hồng và quy chế quản lý kiến trúc theo Luật Kiến trúc.
TS.KTS Trương Văn Quảng khẳng định, nếu tuân thủ đúng quy định, sẽ không có tác động tiêu cực. Nguy cơ chỉ phát sinh nếu công tác quản lý, thanh tra, kiểm tra bị buông lỏng, dẫn đến cơ chế "xin cho" hoặc các hành vi vượt quá quy định. Do đó, Hà Nội cần đặc biệt chú trọng nâng cao công tác này trong quá trình triển khai quy hoạch.