Cải tổ toàn diện cơ chế thực thi để dòng vốn thực sự ‘chảy đến’ đúng nơi cần thiết

Sáng 23/5, tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, phát biểu tại tổ về đánh giá bổ sung kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, ngân sách Nhà nước năm 2024; tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách Nhà nước những tháng đầu năm 2025, đại biểu Quốc hội Nguyễn Như So (đoàn Bắc Ninh) - Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Tập đoàn DABACO Việt Nam đã góp ý về các chính sách để tạo chuyển biến tích cực cho khu vực kinh tế tư nhân.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Như So cho rằng, cần phải có một cuộc “đại phẫu” thể chế thật sự, bắt đầu từ việc khoán rõ ràng cho từng bộ, ngành chỉ tiêu cắt giảm thủ tục hành chính cụ thể theo từng lĩnh vực quản lý, có cam kết, có giám sát và có chế tài.

Đại biểu Nguyễn Như So phân tích, thực tế hiện nay, dù có năng lực, sản phẩm và thị trường, nhiều doanh nghiệp vẫn bị vướng vào “ma trận” thủ tục chồng chéo, mâu thuẫn giữa các cơ quan quản lý khiến chi phí gia nhập thị trường tăng cao, cơ hội bị bỏ lỡ và niềm tin nhà đầu tư bị bào mòn.

Ví dụ như trong lĩnh vực logistics, để mở một trung tâm phân phối tích hợp vận tải đa phương thức, doanh nghiệp phải xin hàng chục loại giấy phép từ các cấp, mỗi nơi một yêu cầu, một quy trình, không kết nối, không liên thông.

“Nhiều doanh nghiệp mất cả năm để hoàn tất thủ tục, trong khi đối thủ nước ngoài đã “vào cuộc”, chiếm lĩnh thị phần. Nếu cứ tiếp tục cải cách theo kiểu “gọt chân cho vừa giày”, chúng ta sẽ mãi tụt hậu trên chính sân nhà”, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Như So nêu quan điểm.

Vị đại biểu Quốc hội đoàn Bắc Ninh nhấn mạnh, việc đã từng có Khoán 10 làm nên cuộc cách mạng trong nông nghiệp nhờ dám trao quyền, cắt rào cản đúng chỗ. Giờ đây, nền kinh tế cần một “Khoán 10 mới” cho cải cách thể chế, khoán trách nhiệm cắt giảm thủ tục cho từng bộ, ngành theo lĩnh vực cụ thể.

“Cần mạnh dạn thí điểm cơ chế “giấy phép im lặng”, nếu cơ quan Nhà nước không phản hồi trong thời hạn xử lý hồ sơ đã quy định thì doanh nghiệp được mặc nhiên triển khai. Áp dụng trước cho các thủ tục có tính chất phê duyệt rõ ràng như đăng ký kinh doanh có điều kiện, cấp phép xây dựng và chứng nhận đầu tư cho dự án quy mô nhỏ… nhằm thể hiện mạnh mẽ tinh thần chuyển đổi tư duy từ “xin – cho” sang “cam kết - chịu trách nhiệm”, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Như So đề xuất.

Bàn về chủ trương không hình sự hóa các quan hệ dân sự, kinh tế, Đại biểu Nguyễn Như So cho rằng, nên nghiên cứu, bổ sung trong Bộ luật Hình sự sửa đổi lần này bằng việc quy định 1 điều về nguyên tắc xử lý đối với hành vi vi phạm quan hệ dân sự, kinh tế.

Theo đó, Đại biểu đề xuất chỉ xử lý hình sự nếu có đầy đủ các dấu hiệu cấu thành tội phạm, có lỗi cố ý rõ ràng và gây hậu quả nghiêm trọng cho xã hội, ưu tiên cơ chế trọng tài, hòa giải.

“Chỉ khi ấy, khu vực kinh tế tư nhân mới thực sự được giải phóng để trở thành trụ cột, chứ không còn phải “đi đường dài với đôi chân trần” giữa mê cung thủ tục”, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Như So đặt vấn đề.

Theo Đại biểu Nguyễn Như So, chính sách tài khóa và tiền tệ cần thật sự trở thành đòn bẩy tăng trưởng chứ không thể chỉ dừng lại ở vai trò trấn an tinh thần.

Thời gian qua, Chính phủ đã rất nỗ lực với các chính sách như Nghị định 82/2025 về gia hạn thuế, tiền thuê đất; Nghị định 31/2022 về hỗ trợ lãi suất 2%... Tuy nhiên, thực tế triển khai lại rất chật vật.

Gói hỗ trợ lãi suất 2% từng được kỳ vọng là “phao cứu sinh” cho doanh nghiệp, sau gần 2 năm mới giải ngân chưa tới 5%. Không ít doanh nghiệp vừa và nhỏ vốn là “xương sống” của nền kinh tế bị loại khỏi cuộc chơi vì không có báo cáo tài chính được kiểm toán hay tài sản thế chấp đạt chuẩn.

“Chính sách có, tiền có, nhưng doanh nghiệp không chạm được, đó là thất bại trong thực thi! Bên cạnh việc tiếp tục hoàn thiện chính sách, điều cấp thiết hơn là cải tổ toàn diện cơ chế thực thi để dòng vốn thực sự chảy đến đúng nơi cần thiết”, Đại biểu Nguyễn Như So nói.

Đại biểu cho rằng, do các thủ tục phức tạp, doanh nghiệp vẫn khó tiếp cận nguồn vốn tín dụng.

Do đó, Đại biểu đề xuất, cần cải cách tư duy đánh giá tín dụng phù hợp với từng loại hình doanh nghiệp. Không thể tiếp tục áp dụng một bộ tiêu chí giống nhau cho cả tập đoàn lớn và doanh nghiệp khởi nghiệp.

“Hệ thống tài chính ngân hàng cần chuyển từ “tư duy sổ đỏ” sang “tư duy dòng tiền”, đánh giá năng lực trả nợ dựa trên dữ liệu kinh doanh, lịch sử đóng thuế, hiệu quả vận hành thực tế thay vì chỉ nhìn vào bảng cân đối kế toán hoặc tài sản thế chấp”, Đại biểu Nguyễn Như So nhấn mạnh.

Đại biểu cũng đề xuất giao chỉ tiêu giải ngân bắt buộc cho từng tổ chức tín dụng, giống như giao kế hoạch sản xuất kinh doanh. Nhưng chỉ tiêu không chỉ là “bao nhiêu tiền đã ra khỏi quỹ”, mà là “đã đến tay ai, hiệu quả ra sao”. Bao nhiêu phần trăm vốn đến với doanh nghiệp nhỏ? Bao nhiêu đến với ngành chịu ảnh hưởng nặng nề nhất?

Đồng thời, Đại biểu cho rằng cần khẩn trương thiết lập hệ thống giám sát độc lập, công khai, với bộ chỉ tiêu đo lường minh bạch như tỉ lệ giải ngân, số hồ sơ tiếp cận thành công, tỉ lệ bị từ chối và lý do cụ thể. “Không thể để tiền nằm trong ngân hàng, doanh nghiệp nằm trên bờ vực. Mỗi ngân hàng, mỗi địa phương cần phải chịu trách nhiệm giải trình, thay vì né tránh, đùn đẩy”, Đại biểu Nguyễn Như So nêu quan điểm.

N.Hường