'Thuế trả thù' trong dự luật mới của Mỹ là gì?

Nằm trong Mục 899 của dự luật cải cách thuế và chi tiêu, điều khoản này cho phép Mỹ đánh thuế bổ sung vào các doanh nghiệp và cá nhân đến từ những quốc gia bị cho là đang áp đặt chính sách thuế “phân biệt đối xử” đối với công ty Mỹ.

Một ví dụ điển hình là các khoản thu từ dịch vụ kỹ thuật số, như quảng cáo trực tuyến hay khai thác dữ liệu người dùng, sẽ nằm trong tầm ngắm.

Bên cạnh đó, đề xuất còn nâng mức thuế tối thiểu đối với lợi nhuận của thực thể nước ngoài, ngay cả khi số tiền đó được tạo ra ngoài lãnh thổ Mỹ. Điều này đồng nghĩa với việc dòng thu nhập thụ động – như cổ tức, lãi suất – từ các “quốc gia bị gắn cờ” có thể chịu thuế cao hơn.

Nếu được thông qua, đây sẽ là một đòn mạnh giáng vào các nhà đầu tư quốc tế, khiến họ e dè hơn khi đổ tiền vào nền kinh tế Mỹ.

Những ai sẽ bị ảnh hưởng?

Theo dự luật, các tổ chức nước ngoài có thu nhập tại Mỹ – từ tiền lãi, cổ tức, bản quyền cho đến bất động sản – có thể phải chịu thêm 20% thuế. Mức thuế này sẽ được tăng dần mỗi năm, khởi điểm từ 5%.

Mục tiêu là nhằm vào những “quốc gia phân biệt đối xử” do Bộ Tài chính Mỹ liệt kê, trong khi các nước không bị nêu tên sẽ không chịu ảnh hưởng. Luật cũng có những ngoại lệ, đặc biệt với quỹ hưu trí và tổ chức từ thiện.

Chủ tịch Ủy ban Tài chính và Phương tiện của Hạ viện, Jason Smith (Cộng hòa, Missouri), thừa nhận điều khoản này “có thể hữu ích như một công cụ răn đe”, nhưng nói thêm: “Hy vọng là nó sẽ không bao giờ được kích hoạt”.

Ủy ban chung phi đảng phái về Thuế ước tính biện pháp có thể giúp Mỹ thu về 116,3 tỷ USD trong vòng 10 năm tới. Tuy nhiên, về dài hạn, nó có thể làm thất thu gần 13 tỷ USD chỉ riêng trong năm 2033 và 2034.

“Kho vũ khí thương mại” của ông Trump

Điều khoản “thuế trả thù” chỉ là phần mới nhất trong chuỗi công cụ mà chính quyền ông Trump sử dụng để gây sức ép lên các đối tác toàn cầu.

Dù vậy, một số động thái gần đây đã bị tòa án liên bang chặn lại, bao gồm cả lệnh áp thuế toàn cầu theo Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế năm 1977.

Ông Trump mới đay còn dựa theo Đạo luật Mở rộng Thương mại năm 1962 để chính thức công bố kế hoạch tăng thuế nhập khẩu lên đến 50% đối với hầu hết mặt hàng, từ thép, nhôm cho đến ô tô.

Niềm tin nhà đầu tư lung lay

Chiến lược thương mại “đánh nhanh, thuế gọn” của chính quyền ông Trump đã khiến nhiều doanh nghiệp phải tạm dừng kế hoạch đầu tư. Các hãng lớn như Mattel hay Stellantis đều hoãn công bố hướng dẫn tài chính vì sự bất ổn kéo dài.

Ngày 2/4, ông Trump tuyên bố “Ngày giải phóng” và tung ra loạt thuế quan "đối ứng" lên các đối tác thương mại. Hệ quả là niềm tin tiêu dùng rơi xuống mức thấp nhất trong 13 năm. Chỉ sau khi Nhà Trắng tạm hoãn áp thuế, thị trường mới dần hồi phục.

Các chuyên gia kinh tế cảnh báo rằng nếu mức thuế khấu trừ mới bắt đầu ở 5% và leo thang lên 20% sau 4 năm, các nhà đầu tư sẽ phải “nghĩ lại”.

“Không ai muốn bỏ tiền vào một thị trường mà ngày mai có thể bị xem là ‘kẻ thù’. Về chiến lược đầu tư, Mỹ sẽ bị gạt ra khỏi danh sách ưu tiên”, Chris Turner, giám đốc nghiên cứu tại ING, nhận định.

Thực tế cho thấy các nước đang dần “chia tay” Mỹ. Canada đang tăng cường thương mại với châu Âu và châu Á. Nhiều chính phủ đã rút vốn khỏi trái phiếu kho bạc Mỹ, trong khi châu Âu tiếp tục đẩy mạnh vai trò của đồng euro như một đối thủ cạnh tranh với đồng đô la.

Ngọc Ánh (theo Economist, AJ)