Quảng Bình: Chuyển mình mạnh mẽ từ Chương trình xây dựng Nông thôn mới
(CLO) Sau gần 5 năm triển khai Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM) giai đoạn 2021–2025, bộ mặt nông thôn Quảng Bình đã có những chuyển biến sâu sắc, toàn diện và rõ nét. Không chỉ là sự khởi sắc về hạ tầng, thu nhập, hay tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh, mà còn là sự thay đổi từ tư duy, cách làm đến mô hình tổ chức, thể hiện quyết tâm phát triển bền vững từ mỗi làng quê.
Ngay sau khi Quốc hội ban hành Nghị quyết 25/2021/QH15, tỉnh Quảng Bình đã khẩn trương cụ thể hóa chủ trương vào thực tiễn thông qua hệ thống văn bản chỉ đạo đồng bộ, sát thực tiễn. Đặc biệt, các cơ chế đặc thù như hỗ trợ từ 10 triệu đến 1 tỷ đồng cho các mô hình vườn mẫu, khu dân cư kiểu mẫu, xã NTM kiểu mẫu đã phát huy hiệu quả rõ nét. Việc lồng ghép linh hoạt các nguồn vốn – trung ương, địa phương và xã hội hóa – cùng với Nghị quyết 40/2022/NQ-HĐND và Quyết định 54/2022/QĐ-UBND đã tạo nền tảng vững chắc cho công tác quản lý, sử dụng và huy động nguồn lực.
Ông Nguyễn Quốc Tuấn, Phó Chánh Văn phòng Điều phối Nông thôn mới tỉnh Quảng Bình cho biết: “Chương trình xây dựng nông thôn mới tại Quảng Bình không chỉ là cuộc vận động lớn về phát triển kinh tế – xã hội, mà còn là quá trình chuyển đổi toàn diện từ nhận thức đến hành động của cả hệ thống chính trị và người dân. Những kết quả đạt được hôm nay là sự kết tinh của quyết tâm chính trị, sự sáng tạo trong tổ chức thực hiện và đặc biệt là tinh thần đồng lòng, chủ động vươn lên của người dân nông thôn”.
Tính đến giữa năm 2025, Quảng Bình đã có 97/122 xã đạt chuẩn NTM (chiếm 79,5%), 17 xã đạt chuẩn NTM nâng cao và 6 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu. Mức bình quân mỗi xã đạt 17,9 tiêu chí – cao hơn trung bình khu vực Bắc Trung Bộ và cả nước. Đồng thời, hai đơn vị cấp huyện là TP. Đồng Hới và TX. Ba Đồn đã hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM.
Thu nhập bình quân người dân nông thôn đạt 46,6 triệu đồng/năm – tăng gấp 4,6 lần so với giai đoạn đầu triển khai. Tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh giảm còn 3,75%. Hạ tầng thiết yếu được đầu tư đồng bộ: 92,6% xã đạt tiêu chí giao thông, gần 98,4% đạt tiêu chí thủy lợi và phòng chống thiên tai, và gần 97% xã đạt tiêu chí về điện.
Các thiết chế văn hóa, thể thao, trường học, chợ nông thôn… được quan tâm đầu tư, góp phần cải thiện đời sống tinh thần và điều kiện sinh hoạt của người dân. Đáng chú ý, 96,7% xã đạt tiêu chí Giáo dục & Đào tạo, 94,3% đạt tiêu chí Y tế. Trạm y tế xã được chuẩn hóa, đảm bảo dịch vụ khám chữa bệnh bảo hiểm y tế. Phong trào xây dựng đời sống văn hóa mới lan tỏa rộng rãi với 116 xã đạt tiêu chí Văn hóa, góp phần gìn giữ và phát huy giá trị truyền thống qua các lễ hội đặc sắc như Hò khoan Lệ Thủy, đua thuyền Kiến Giang hay lễ cầu ngư vùng biển Đồng Hới.
Công tác bảo vệ môi trường có nhiều chuyển biến tích cực. Tỷ lệ thu gom rác thải tăng mạnh, nhiều điểm ô nhiễm được xử lý triệt để. Các mô hình "sáng – xanh – sạch – đẹp" được nhân rộng, đi kèm với quy ước cộng đồng, tạo nên hành lang pháp lý và nhận thức mới về môi trường trong cộng đồng dân cư.
Quảng Bình hiện có 365 hợp tác xã nông – lâm – ngư nghiệp, trong đó 55 HTX ứng dụng công nghệ cao, cùng 342 trang trại sản xuất hiệu quả. Chương trình OCOP ghi nhận 221 sản phẩm còn hiệu lực, khẳng định hiệu quả trong phát triển sản phẩm đặc trưng và hỗ trợ khởi nghiệp nông thôn.
Chuyển đổi số bước đầu đạt được những kết quả rõ nét với việc triển khai mô hình nông thôn mới thông minh tại các xã; nhiều địa phương đã phủ sóng Wifi công cộng và lắp đặt hệ thống camera giám sát an ninh. Các chương trình truyền thông, dân vận khéo, pháp luật được đẩy mạnh, góp phần nâng cao nhận thức người dân, thúc đẩy vai trò chủ thể của cộng đồng trong xây dựng NTM.
Toàn tỉnh có 120/122 xã đạt tiêu chí Quốc phòng và An ninh (98,4%), khẳng định vai trò vững chắc của lực lượng công an, biên phòng, dân quân tự vệ trong giữ gìn an ninh trật tự nông thôn. Hệ thống chính trị cơ sở được kiện toàn, hoạt động hiệu quả với 97,5% xã đạt chuẩn tiêu chí Hệ thống chính trị và tiếp cận pháp luật.
Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng NTM, đô thị văn minh” được triển khai sâu rộng, huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, đặc biệt là các đoàn thể như Mặt trận Tổ quốc, Hội Phụ nữ, Hội Nông dân, Đoàn Thanh niên… cùng hàng trăm mô hình hay, cách làm sáng tạo, góp phần khơi dậy ý thức trách nhiệm và niềm tự hào trong nhân dân.
Dù đạt nhiều kết quả tích cực, Quảng Bình vẫn đối mặt với một số thách thức như chênh lệch phát triển giữa các vùng miền, khó khăn trong huy động nguồn lực xã hội hóa. Tuy vậy, nền tảng vững chắc trong giai đoạn 2021–2025 là tiền đề quan trọng để tỉnh tự tin bước vào giai đoạn mới.
Giai đoạn 2026–2030, tỉnh đặt mục tiêu 80% số xã đạt chuẩn NTM, tập trung vào các xã vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa. Trong bối cảnh tiêu chí NTM ngày càng cao, Quảng Bình xác định phương châm “phát triển đồng bộ, chất lượng và bền vững” là định hướng xuyên suốt. Các nhiệm vụ trọng tâm bao gồm: đẩy mạnh chuyển đổi số nông thôn, phát triển kinh tế nông nghiệp theo hướng hiện đại, phát huy văn hóa và du lịch cộng đồng, và nâng cao năng lực quản trị cơ sở.
Từ những con số ấn tượng, những mô hình hiệu quả, đến sự đồng thuận trong nhân dân, chương trình xây dựng nông thôn mới tại Quảng Bình đã tạo ra bước chuyển mình sâu sắc, đặt nền móng vững chắc cho hành trình phát triển nông thôn toàn diện, hiện đại, đáng sống trong tương lai. Với tầm nhìn xa và cách làm bài bản, tỉnh đang vững vàng tiến bước trên con đường chinh phục những giá trị mới – hiện đại hơn, bền vững hơn và nhân văn hơn.