ChatGPT đang hủy hoại môi trường và tư duy con người?
(CLO) ChatGPT đang thay đổi cách con người suy nghĩ và làm việc, nhưng cái giá phải trả có thể là trí tuệ, sự chủ động và cả môi trường sống.
Một chiều thứ Bảy yên ả ở trung tâm London, khi việc chọn quán ăn trưa đáng lẽ nên là một quyết định tự nhiên dựa trên kinh nghiệm cá nhân, thì nó lại trở thành màn trình diễn của trí tuệ nhân tạo. Thay vì nhớ lại các quán quen hay tra nhanh trên Google, một người bạn chọn hỏi ChatGPT.
Chỉ vài giây sau, màn hình điện thoại hiện ra bảng phân tích ưu - nhược điểm của tất cả các quán sandwich kiểu Ý trong bán kính 100 mét. Đối với cô ấy, đó là sự tiện lợi. Nhưng với người xung quanh, đó là dấu hiệu của một vấn đề nghiêm trọng hơn: con người đang dần ngừng tư duy.
Việc phụ thuộc ngày càng sâu vào ChatGPT – công cụ AI tạo sinh phổ biến của OpenAI với khoảng 500 triệu người dùng mỗi tuần – đang gây ra những lo ngại vượt xa chuyện chọn quán ăn. Từ việc làm suy giảm kỹ năng nhận thức, góp phần vào lối sống thụ động, cho đến việc tiêu tốn năng lượng khổng lồ, AI đang tác động đến cả con người lẫn hành tinh này theo những cách khó ngờ nhất.
Cơ chế vận hành của ChatGPT – tạo nội dung dựa trên hàng tỷ dữ liệu công khai trên internet – giúp người dùng dễ dàng nhận được những câu trả lời chi tiết và hấp dẫn. Nhưng đánh đổi lại, đó là một lượng khí thải carbon không hề nhỏ.
Theo Climate Action Against Disinformation, lượng điện cần để duy trì các trung tâm dữ liệu phục vụ AI có thể khiến lượng khí thải nhà kính tăng 80% dù đã áp dụng các biện pháp tiết kiệm năng lượng. Một truy vấn ChatGPT tiêu tốn năng lượng gấp 10 lần so với tìm kiếm Google. 15 truy vấn tương đương một giờ xem video. Trong bối cảnh mỗi ngày có hàng tỷ lượt truy vấn, cái giá với môi trường là không thể xem nhẹ.
Laura, một nhà báo 27 tuổi, không giấu nổi sự khó chịu trước làn sóng tôn sùng ChatGPT. Với cô, AI không chỉ khiến con người trở nên lười biếng, mà còn thờ ơ với chính trí tuệ của bản thân.
“Khi nghe ai đó dùng ChatGPT để lên danh sách đi chợ hay lập hành trình du lịch, tôi chỉ muốn hét lên: Làm ơn, hãy dùng não đi”, cô nói. Với những người cô hẹn hò, việc sử dụng AI không hẳn là “cờ đỏ”, nhưng đủ để cô đặt ra ranh giới rõ ràng: đừng dùng nó trước mặt cô, và tuyệt đối đừng gửi những thứ được AI tạo ra.
Nhưng có một điều mâu thuẫn là ngay cả những người phản đối AI như Laura cũng thừa nhận rằng họ đang ở thế yếu trong một xã hội dường như chấp nhận AI như điều tất yếu. Những xu hướng mạng xã hội gần đây – từ việc dùng ChatGPT để tạo hình ảnh bản thân như búp bê hành động cho đến dùng giọng AI lồng tiếng đoạn giới thiệu phim cuộc đời – được đông đảo người dùng hưởng ứng, bất chấp làn sóng phản đối từ các nghệ sĩ và giới sáng tạo.
Về mặt khoa học, mối liên hệ giữa AI và tác động môi trường đang ngày càng rõ nét. Phó giáo sư Lucy Atkinson (Đại học Texas, Austin) cho biết trung tâm dữ liệu – cỗ máy vận hành của trí tuệ nhân tạo – tiêu thụ lượng điện và nước khổng lồ.
Chúng không chỉ làm nóng môi trường mà còn thay đổi cấu trúc đô thị xung quanh: ô nhiễm tiếng ồn, lưu lượng giao thông gia tăng, thay đổi mục đích sử dụng đất. Theo bản đồ hiện tại, riêng Vương quốc Anh đã có 428 trung tâm dữ liệu, và con số này chỉ có tăng thêm khi AI phát triển.
Điều đáng ngại là phần lớn người dân sống gần các trung tâm dữ liệu không hề nhận thức được điều đó. 2/3 người tham gia khảo sát ở Texas không biết rằng họ đang sống cạnh một trong những “con quái vật tiêu tốn năng lượng nhất hành tinh”.
Và trong khi ChatGPT vẫn tiếp tục trả lời những câu hỏi đơn giản như “trưa nay ăn gì?”, những câu hỏi lớn hơn – về sự đánh đổi, đạo đức và trách nhiệm với hành tinh – lại ngày càng ít được con người tự mình tìm lời giải.
Câu hỏi cuối cùng không còn là "ChatGPT thông minh đến đâu?" mà là: Tại sao lại dễ dàng tin tưởng một công cụ đang khiến chúng ta kém thông minh, lười biếng và góp phần hủy hoại Trái đất?