Quốc hội xem xét cơ chế đặc biệt xử lý vướng mắc do quy định pháp luật
(CLO) Chiều 18/6, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã họp cho ý kiến về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế xử lý các khó khăn, vướng mắc phát sinh từ chính quy định của pháp luật. Phiên họp diễn ra tại Nhà Quốc hội dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn.
Trình bày tờ trình của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh nhấn mạnh, việc ban hành Nghị quyết nhằm tạo cơ sở pháp lý kịp thời xử lý những bất cập trong quy định của pháp luật ở các lĩnh vực quan trọng, cấp thiết. Mục tiêu là tháo gỡ điểm nghẽn, khơi thông nguồn lực, thúc đẩy phát triển kinh tế và biến pháp luật thành lợi thế cạnh tranh.
Dự thảo Nghị quyết gồm 7 điều, quy định rõ tiêu chí xác định, nguyên tắc, phương án, quy trình và trách nhiệm trong việc xử lý vướng mắc pháp lý. Theo dự thảo, vướng mắc do quy định của pháp luật được xác định khi có một trong ba dấu hiệu: mâu thuẫn, chồng chéo giữa các văn bản; quy định không rõ ràng, không hợp lý, khó áp dụng; hoặc tạo gánh nặng chi phí tuân thủ, cản trở đổi mới sáng tạo, phát triển mô hình kinh doanh mới, hội nhập quốc tế.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết, Ủy ban tán thành với sự cần thiết ban hành Nghị quyết cũng như phạm vi điều chỉnh, nguyên tắc và quy trình xử lý do Chính phủ đề xuất. Một số ý kiến đề nghị bổ sung nguyên tắc “bảo đảm tính hợp hiến, thống nhất của hệ thống pháp luật” để tránh tạo ra thêm xung đột hoặc mâu thuẫn mới trong quá trình xử lý vướng mắc.
Các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao nỗ lực chủ động, khẩn trương của Chính phủ và Bộ Tư pháp trong thể chế hóa kịp thời các chủ trương lớn của Đảng, nhất là Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật. Việc đề xuất cơ chế nhận diện và xử lý tổng thể, đồng bộ các điểm nghẽn do quy định pháp luật được xem là bước đi cần thiết nhằm chuẩn bị trình Quốc hội thông qua Nghị quyết này.
Thống nhất với nội dung dự thảo, các đại biểu cho rằng Nghị quyết cần làm rõ giới hạn áp dụng. Đặc biệt, đối với các quy định thuộc lĩnh vực tổ chức bộ máy nhà nước, tội phạm và hình phạt, tố tụng tư pháp, quyền con người và quyền công dân thì sẽ không áp dụng cơ chế xử lý theo Nghị quyết này. Thay vào đó, cần ưu tiên sửa đổi luật hoặc nghị quyết để tháo gỡ, nhất là với các nội dung đã đưa vào Chương trình xây dựng pháp luật năm 2025–2026.
Về phương án xử lý, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành với đề xuất phân công, phân cấp rõ ràng. Trường hợp cần điều chỉnh nội dung trong các luật, nghị quyết do Chính phủ trình mà chưa kịp sửa đổi thì Chính phủ được quyền ban hành Nghị quyết để xử lý. Với các văn bản do cơ quan khác trình, việc điều chỉnh sẽ do Ủy ban Thường vụ Quốc hội đảm nhiệm. Nếu liên quan đến các nội dung chỉ có thể điều chỉnh bằng luật theo quy định của Hiến pháp, Chính phủ phải xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội trước khi ban hành văn bản điều chỉnh.
Dự thảo Nghị quyết đề xuất có hiệu lực ngay khi được Quốc hội thông qua, thi hành đến ngày 28/2/2027 và xác định mục tiêu cơ bản hoàn thành việc tháo gỡ các vướng mắc pháp lý trong năm 2025.
Phát biểu kết luận, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn yêu cầu Bộ Tư pháp với vai trò là "cơ quan gác cổng" cần kiểm tra chặt chẽ nội dung được giao Chính phủ quy định. Các cơ quan của Quốc hội như Ủy ban Pháp luật, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban chuyên môn phải thẩm tra kỹ lưỡng trước khi trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh: “Xác định kỹ vướng mắc chỗ nào, ở đâu, do ai thì chúng ta mới có thể tháo gỡ được”. Ông đề nghị Nghị quyết phải làm rõ phạm vi, tiêu chí nhận diện khó khăn; các giải pháp tháo gỡ cần lấy ý kiến rộng rãi từ người dân, doanh nghiệp, bảo đảm minh bạch, đồng bộ với hệ thống pháp luật hiện hành. Dự thảo cũng cần bổ sung nguyên tắc không trái với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên, đồng thời có sự sắp xếp thứ tự ưu tiên phù hợp vì thời gian thực hiện chỉ kéo dài trong hai năm. Vấn đề phân cấp, phân quyền và giám sát trong quá trình xử lý cũng cần được làm rõ.