Cách để một tờ báo Đức phát triển mà không cần tường phí
(NB&CL) Trong bối cảnh ngành báo chí toàn cầu đang đối mặt với những thách thức chưa từng có, từ sự suy giảm doanh thu quảng cáo đến sự cạnh tranh khốc liệt từ các nền tảng kỹ thuật số, một tờ báo tại Berlin, Đức, đã tìm ra con đường phát triển bền vững mà không cần dựa vào mô hình tường phí (paywall) phổ biến.
Tờ Die Tageszeitung (viết tắt: Taz), một nhật báo có trụ sở tại Berlin, đã chứng minh rằng việc duy trì quyền truy cập miễn phí vào nội dung báo chí chất lượng cao không chỉ khả thi mà còn có thể thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ nhờ vào sự ủng hộ tự nguyện của độc giả và mô hình hợp tác xã độc đáo. Vậy, Taz đạt được thành công như thế nào, những bài học mà các tổ chức báo chí khác có thể học hỏi, và ý nghĩa của mô hình này đối với tương lai của ngành báo chí là gì?
Tin tưởng vào độc giả
Khác với nhiều tờ báo lớn như The New York Times hay Spiegel, vốn sử dụng tường phí để giới hạn quyền truy cập nội dung và yêu cầu người đọc trả phí đăng ký, Taz đã chọn một hướng đi khác biệt: không dựng tường phí, không hạn chế truy cập, mà thay vào đó khuyến khích độc giả tự nguyện đóng góp thông qua chiến dịch “Taz, tôi trả” (Taz zahl ich).
CEO của Taz, Aline Lüllmann, cho biết: “Truy cập miễn phí vào thông tin là điều cần thiết cho một xã hội dân chủ”. Trong bối cảnh khủng hoảng truyền thông, thông tin sai lệch tràn lan và các gã khổng lồ công nghệ cắt giảm hỗ trợ kiểm chứng thông tin, triết lý này càng trở nên quan trọng.
Kể từ khi triển khai mô hình đóng góp tự nguyện vào năm 2011, Taz đã thu hút được hơn 42.000 độc giả cam kết hỗ trợ tài chính, với mức đóng góp trung bình khoảng 6 euro/tháng, dù một số người đóng góp lên đến 150 euro/tháng hoặc hàng năm.
Điều này cho thấy sức mạnh của việc xây dựng mối quan hệ dựa trên niềm tin và giá trị chung giữa tờ báo và độc giả. Thay vì ép buộc người đọc trả tiền để truy cập nội dung, Taz mời gọi họ đóng góp vì lý do lớn hơn: ủng hộ báo chí độc lập, tiến bộ và giữ cho thông tin chất lượng cao luôn miễn phí cho tất cả mọi người.
Sức mạnh của mô hình hợp tác
Một yếu tố cốt lõi giúp Taz duy trì sự độc lập và phát triển mà không cần tường phí là mô hình “hợp tác xã” được thành lập vào năm 1992. Hiện tại, Taz được sở hữu bởi 24.000 thành viên “hợp tác xã”, những người đóng góp tài chính thông qua việc mua “cổ phần” với mức tối thiểu 500 euro nhưng không nhận cổ tức tài chính.
Thay vào đó, họ có quyền tham gia vào các quyết định hoạt động của tờ báo, từ việc đầu tư vào thiết bị tòa soạn đến hỗ trợ lương hưu cho nhân viên đã nghỉ hưu. Mô hình này không chỉ mang lại sự ổn định tài chính mà còn tạo ra một cộng đồng độc giả gắn bó sâu sắc với sứ mệnh của tờ báo.
Konny Gellenbeck, người đứng đầu “hợp tác xã”, nhấn mạnh: “Taz thuộc về độc giả của nó”. Việc trở thành một hợp tác xã do độc giả sở hữu giúp Taz tránh được sự phụ thuộc vào các nhà đầu tư lớn hoặc ảnh hưởng từ các tập đoàn, từ đó duy trì được tính độc lập về chính trị và tư tưởng. Điều này đặc biệt quan trọng đối với một tờ báo có quan điểm thiên tả, được thành lập từ năm 1978 như một sự thay thế cho các phương tiện truyền thông chính thống bảo thủ.
Đa dạng hóa nguồn thu nhập
Mặc dù mô hình đóng góp tự nguyện và hợp tác là nền tảng, Taz không chỉ dựa vào một nguồn thu nhập duy nhất. Tờ báo kết hợp nhiều nguồn doanh thu để đảm bảo sự bền vững tài chính. Ngoài các khoản đóng góp tự nguyện, Taz cung cấp dịch vụ đăng ký kỹ thuật số cho phép độc giả truy cập phiên bản PDF của ấn bản in, phục vụ những người muốn trải nghiệm báo in theo cách hiện đại. Tuy nhiên, khác với các tờ báo sử dụng tường phí, những người không trả phí vẫn có thể đọc toàn bộ nội dung trực tuyến mà không bị hạn chế.
Ngoài ra, Taz còn tận dụng các nguồn thu khác như quảng cáo (mặc dù giữ ở mức tối thiểu để tránh phụ thuộc) và các dự án hợp tác với các tổ chức như Sourcefabric để phát triển các công cụ mã nguồn mở, chẳng hạn như cổng thanh toán kỹ thuật số được tài trợ bởi Google Digital News Initiative vào năm 2016. Công cụ này không chỉ giúp quản lý các khoản đóng góp mà còn được chia sẻ miễn phí với các tổ chức báo chí độc lập khác, thể hiện tinh thần đoàn kết của Taz trong ngành truyền thông.
Thách thức thu hút thế hệ trẻ
Mặc dù đạt được nhiều thành công, Taz cũng đối mặt với thách thức không nhỏ, đặc biệt là việc thu hút độc giả trẻ, thuộc thế hệ Gen Z và Millennials. Theo Barbara Junge, Tổng Biên tập của Taz, độc giả in trung bình của tờ báo đã gần 65 tuổi, và các thành viên hợp tác xã cũng có độ tuổi tương tự.
Trong khi đó, những người đóng góp tự nguyện trẻ hơn khoảng 10 tuổi nhưng vẫn chưa đủ để đại diện cho các thế hệ trẻ hơn. Điều này đặt ra câu hỏi về việc làm thế nào để báo chí chất lượng cao tiếp cận được những người trẻ, vốn quen với việc tiêu thụ nội dung miễn phí trên các nền tảng như TikTok hay YouTube.
Để giải quyết vấn đề này, Taz đã đầu tư vào việc cải thiện trải nghiệm kỹ thuật số, bao gồm ra mắt một trang web mới vào năm 2024, đồng thời tối ưu hóa các tiêu đề bài viết để tăng thời gian đọc trung bình của độc giả. Ngoài ra, tờ báo cũng đang chuyển đổi từ mô hình in hàng ngày sang kỹ thuật số, với kế hoạch ngừng phát hành báo in vào các ngày trong tuần từ mùa thu năm 2025.
Quyết định này được thông qua với 77% sự ủng hộ từ các thành viên hợp tác xã, cho thấy sự đồng thuận trong việc thích nghi với thời đại kỹ thuật số.
Bài học cho ngành báo chí
Mô hình của Taz mang lại nhiều bài học quý giá cho các tổ chức báo chí trên toàn thế giới, đặc biệt trong bối cảnh nhiều tờ báo đang vật lộn để cân bằng giữa doanh thu và sứ mệnh cung cấp thông tin miễn phí.
Thành công của Taz đến từ việc nuôi dưỡng một cộng đồng độc giả gắn bó với lý tưởng báo chí độc lập và tiến bộ. Việc tạo ra cảm giác thuộc về và trách nhiệm chung như thông qua mô hình hợp tác xã, có thể khuyến khích độc giả đóng góp tài chính mà không cần ép buộc.
Thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào quảng cáo hoặc tường phí, Taz kết hợp nhiều nguồn doanh thu, từ đóng góp tự nguyện, đăng ký kỹ thuật số đến các dự án hợp tác. Điều này giúp giảm thiểu rủi ro tài chính và tăng cường tính bền vững.
Trong khi nhiều tờ báo chọn cách dựng tường phí để tăng doanh thu, Taz cho thấy rằng việc giữ nội dung miễn phí có thể là một chiến lược khả thi nếu đi kèm với sự kêu gọi đóng góp dựa trên tinh thần đoàn kết và giá trị xã hội.