Trung Quốc âm thầm mở rộng hệ thống thanh toán tại châu Phi và châu Á
(CLO) Sáu tổ chức tài chính từ ba châu lục vừa gia nhập CIPS, đánh dấu bước tiến của Trung Quốc trong cuộc đua thanh toán toàn cầu trị giá 24,4 nghìn tỷ USD.
Hệ thống thanh toán xuyên biên giới bằng đồng nhân dân tệ của Trung Quốc đã thu hút thêm nhiều tổ chức tài chính từ châu Phi, Trung Á và Trung Đông.
Động thái này nằm trong nỗ lực của Bắc Kinh nhằm thúc đẩy việc sử dụng đồng nhân dân tệ trên toàn cầu, đặc biệt khi quan hệ với Hoa Kỳ đang đối mặt với nhiều căng thẳng.
Sáu tổ chức tài chính đã chính thức trở thành thành viên trực tiếp của Hệ thống Thanh toán Liên ngân hàng Xuyên biên giới (CIPS) dựa trên đồng nhân dân tệ trong một buổi lễ được tổ chức tại Thượng Hải vào thứ Tư vừa qua.
Đây là những thực thể mới nhất gia nhập hệ thống thay thế của Trung Quốc cho Hiệp hội Viễn thông Tài chính Liên ngân hàng Toàn cầu (Swift).
Danh sách các thành viên mới bao gồm Ngân hàng Xuất nhập khẩu châu Phi, Ngân hàng First Abu Dhabi, Ngân hàng Standard của Nam Phi, Ngân hàng United Overseas của Singapore, Ngân hàng Eldik tại Kyrgyzstan và Sàn Giao dịch Tài sản Tài chính Chongwa (Ma Cao), một nền tảng giao dịch tài sản thuộc sở hữu nhà nước của đặc khu hành chính Ma Cao, theo thông tin từ đài truyền hình nhà nước CCTV.
Hệ thống CIPS được Trung Quốc ra mắt lần đầu tiên vào năm 2015 với mục tiêu mở rộng vai trò của đồng nhân dân tệ trong thương mại toàn cầu, đồng thời giảm thiểu rủi ro từ các biện pháp trừng phạt tài chính mà Hoa Kỳ có thể áp đặt lên các tổ chức Trung Quốc.
Tính đến cuối tháng 5, hệ thống này đã có 174 thành viên trực tiếp, chủ yếu là các chi nhánh trong và ngoài nước của các ngân hàng Trung Quốc, cùng với các chi nhánh tại Trung Quốc của những tập đoàn tài chính hàng đầu thế giới như HSBC, JP Morgan và Citibank.
Thành viên trực tiếp là những tổ chức sở hữu tài khoản CIPS và có khả năng thực hiện giao dịch trực tiếp, trong khi thành viên gián tiếp cần dựa vào bên thứ ba để hoàn tất các giao dịch của mình.
Trong năm qua, tổng giá trị giao dịch qua CIPS đạt 175 nghìn tỷ nhân dân tệ, tương đương 24,4 nghìn tỷ USD, tăng 43% so với cùng kỳ năm trước.
Bắc Kinh gần đây đã đẩy mạnh việc quảng bá hệ thống này khi căng thẳng với Hoa Kỳ leo thang liên quan đến các vấn đề thương mại và công nghệ. Nhiều quan chức Trung Quốc đã lên tiếng cảnh báo về nguy cơ các công cụ tài chính bị biến thành vũ khí trong bối cảnh địa chính trị phức tạp.
Phát biểu tại Diễn đàn Lujiazui vào thứ Tư, Thống đốc Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc Bành Công Thắng nhận định: "Khi căng thẳng địa chính trị gia tăng, cơ sở hạ tầng thanh toán xuyên biên giới truyền thống dễ bị chính trị hóa và sử dụng như công cụ trừng phạt đơn phương, làm suy yếu trật tự tài chính quốc tế" .
Dù không chỉ đích danh quốc gia nào, lời phát biểu của ông được cho là hướng đến Hoa Kỳ, nước đã loại bỏ các ngân hàng lớn của Nga khỏi hệ thống Swift sau khi Matxcơva phát động chiến dịch quân sự tại Ukraine vào năm 2022.
Các học giả Trung Quốc từ lâu đã bày tỏ lo ngại về khả năng Hoa Kỳ áp dụng các biện pháp trừng phạt tài chính nhắm vào Trung Quốc, lấy ví dụ từ trường hợp của Nga.
Lo lắng này càng gia tăng tại Bắc Kinh sau khi cựu Tổng thống Donald Trump quyết định nâng mức thuế lên hàng hóa Trung Quốc vào tháng 4 vừa qua, đưa mức thuế lên ngưỡng chưa từng có.
Dù hai bên đã đạt được thỏa thuận đình chiến thương mại với cam kết giảm thuế trong 90 ngày, căng thẳng vẫn chưa hạ nhiệt và một giải pháp lâu dài để xoa dịu cuộc chiến thương mại vẫn chưa được thống nhất.
Đồng đô la Mỹ hiện vẫn giữ vị thế áp đảo trong các giao dịch thanh toán quốc tế, dự trữ ngoại hối và giao dịch ngoại hối. Theo thống kê từ hệ thống Swift, trong tháng 5, khoảng 48,5% giao dịch được thực hiện bằng đồng đô la, trong khi đồng nhân dân tệ chỉ chiếm 2,9%.
Tính đến cuối năm 2024, đồng nhân dân tệ chiếm 2,18% dự trữ ngoại hối toàn cầu, còn đồng đô la Mỹ chiếm đến 57,8%, theo số liệu từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF).
Ông Bành Công Thắng kêu gọi xây dựng một hệ thống thanh toán toàn cầu hiệu quả, an toàn, bao trùm và đa dạng hơn. Ông nhấn mạnh rằng ngày càng nhiều quốc gia đang chuyển sang sử dụng đồng tiền nội địa cho các giao dịch của mình.
"Tình trạng một đồng tiền thống trị các giao dịch xuyên biên giới đang dần thay đổi. Qua hơn một thập kỷ phát triển, Trung Quốc đã bước đầu xây dựng được mạng lưới thanh toán xuyên biên giới bằng đồng nhân dân tệ với nhiều kênh kết nối và phạm vi bao phủ rộng lớn", ông nói.
Hồi tháng 4, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc cùng chính quyền thành phố Thượng Hải đã công bố kế hoạch phát triển lĩnh vực tài chính xuyên biên giới của thành phố.
Kế hoạch này bao gồm các biện pháp nhằm mở rộng phạm vi toàn cầu của CIPS và xem xét tích hợp công nghệ blockchain vào hệ thống để tăng cường hiệu quả.