Khi nào bạn thật sự cần dùng phanh tay?
(CLO) Dù xe hiện đại đến đâu, phanh tay vẫn là “lá chắn thầm lặng” bảo vệ bạn mỗi khi đậu xe, đặc biệt trên dốc hoặc khi hệ thống phanh chính gặp sự cố.
Phanh tay, hay còn được gọi là phanh khẩn cấp, là một bộ phận quan trọng nhưng thường bị lãng quên hoặc không được sử dụng đúng cách.
Qua 50 năm kinh nghiệm làm kỹ thuật viên bậc thầy ASE và General Motors, đồng thời là giảng viên công nghệ ô tô, tác giả nhận thấy rằng nhiều người không biết cách hoặc thậm chí quên sử dụng phanh tay.
Điều này có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng, đặc biệt khi công nghệ ô tô đã phát triển qua nhiều thập kỷ.
Vào những năm 1980, khi phanh đĩa bốn bánh lần đầu tiên được phổ biến trên ô tô, cơ cấu phanh tay cơ khí được tích hợp vào caliper phanh thủy lực như một hệ thống tự điều chỉnh.
Nếu người lái không sử dụng phanh tay, cơ cấu này có thể bị kẹt, và theo thời gian, bàn đạp phanh sẽ hạ thấp do má phanh di chuyển xa hơn khỏi rotor khi chúng mòn.
Đáng tiếc là không có cách nào để điều chỉnh thủ công cơ cấu phanh tay, dẫn đến chi phí sửa chữa đắt đỏ và thiết kế này dần bị loại bỏ.
Dù trong năm 2025, việc không sử dụng phanh tay không còn dẫn đến tình trạng kẹt cơ cấu như trước, điều đó không có nghĩa là người lái có thể bỏ qua việc sử dụng nó.
Với sự tư vấn từ một kỹ thuật viên bậc thầy ASE, bài viết này sẽ giải thích lý do tại sao việc sử dụng phanh tay mỗi khi đậu xe vẫn rất quan trọng.
Phanh tay được thiết kế để giữ cho xe không bị trôi khi đậu, đồng thời đóng vai trò là hệ thống phanh khẩn cấp nếu hệ thống phanh thủy lực chính gặp sự cố.
Theo nguyên tắc chung, hệ thống phanh tay điều khiển bằng tay (thường là cần gạt giữa hai ghế trước) hoặc bằng chân phải có khả năng giữ xe trên dốc sau "sáu lần nhấp". Người lái nên tham khảo sách hướng dẫn sử dụng xe để biết cách vận hành phanh tay đúng cách.
Phanh tay là một hệ thống phanh cơ khí độc lập, thường được tích hợp với hệ thống phanh thủy lực "chính" của xe. Hệ thống phanh thủy lực được sử dụng để dừng xe khi đạp phanh trong điều kiện lái xe bình thường.
Ngoài ra, phanh tay phải hoạt động độc lập với phanh chính, đảm bảo rằng nếu phanh tay hỏng, nó sẽ không ảnh hưởng đến chức năng của phanh chính.
Khi nào nên sử dụng phanh tay?
Việc sử dụng phanh tay là cần thiết trong nhiều tình huống để đảm bảo an toàn. Trước hết, khi đậu xe trên bất kỳ đoạn đường dốc, đồi hoặc có độ nghiêng, phanh tay sẽ giữ xe không bị trôi.
Tiếp theo, trong trường hợp thay lốp xe, phanh tay giúp xe ổn định và tránh nguy cơ xe di chuyển.
Ngoài ra, khi làm việc trên xe với bánh xe không chạm đất, việc kéo phanh tay cũng đảm bảo an toàn tối đa cho người thực hiện.
Có nên sử dụng phanh tay mỗi khi đậu xe không?
Theo kỹ thuật viên bậc thầy ASE Tom Diamond, câu trả lời là có. Ông nhấn mạnh rằng vì lý do an toàn, ngay cả khi đậu xe trên mặt phẳng, người lái vẫn nên luôn kéo phanh tay khi chuyển sang chế độ đậu (P) và tắt máy.
Ông Diamond giải thích rằng một chi tiết nhỏ bằng kim loại hoặc nhựa, được gọi là "khóa đậu xe" (parking pawl), sẽ khóa các bánh răng trong hộp số, ngăn xe di chuyển sau khi chuyển sang chế độ đậu.
Đó là lý do tại sao xe thường di chuyển nhẹ sau khi đậu rồi mới dừng hẳn, bởi khóa đậu xe cần thời gian để khóa hoàn toàn với các bánh răng bên trong hộp số.
Theo AAA, mặc dù khóa đậu xe được thiết kế để giữ xe đứng yên, các nhà sản xuất khuyến nghị luôn sử dụng phanh tay để ngăn ngừa hao mòn cho các bộ phận phức tạp của xe.
Như ông Diamond nhận định, phanh tay rất hữu ích vì không ai muốn hoàn toàn tin tưởng vào một khóa đậu xe bằng nhựa để giữ xe, đặc biệt là trên dốc.
Ngoài ra, việc sử dụng phanh tay thường xuyên còn giúp ngăn ngừa tình trạng rỉ sét hoặc kẹt phanh tay, đảm bảo nó hoạt động tốt khi thực sự cần thiết.
Điều gì xảy ra nếu bạn lái xe với phanh tay vẫn kéo?
Lái xe trong tình trạng phanh tay vẫn kéo sẽ gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng. Trước hết, má phanh và dầu phanh có thể quá nhiệt, dẫn đến nguy cơ hỏng phanh.
Tiếp theo, lốp xe sẽ bị hao mòn quá mức, đồng thời rotor, má phanh và caliper cũng có thể bị hỏng. Ngoài ra, tình trạng này còn khiến xe tiêu hao nhiên liệu nhiều hơn, giảm công suất động cơ và thậm chí làm đèn check engine bật sáng.
Sau đây là một số câu hỏi thường gặp về phan tay:
Phanh tay có phải chỉ là một tính năng truyền thống không?
Không hẳn vậy. Phanh tay vẫn là một bộ phận thiết yếu cho an toàn và độ tin cậy của xe.
Nó không chỉ giữ xe đứng yên khi đậu mà còn đóng vai trò phanh khẩn cấp nếu hệ thống phanh chính hỏng, giảm áp lực lên hộp số và đảm bảo an toàn khi bảo dưỡng xe.
Xe điện không có hộp số thì sao?
Xe điện không có hộp số truyền thống, nhưng tùy theo hãng và mẫu xe, chúng có thể sử dụng bộ bánh răng trong động cơ điện để khóa, tương tự như xe động cơ đốt trong thông thường.
Trên nhiều mẫu xe điện và hybrid, phanh tay điện tử được lập trình để tự động kích hoạt. Chuyên gia ô tô Alex Black, Giám đốc Marketing của EpicVIN, cho biết nếu các nhà sản xuất vẫn cho rằng việc tự động kéo phanh tay là cần thiết, điều đó chứng tỏ tầm quan trọng của nó.
Có những trường hợp nào không nên sử dụng phanh tay?
Theo lời khuyên của ông Black, sau khi lái xe qua bùn tuyết hoặc băng và khi nhiệt độ dự kiến xuống dưới mức đóng băng, người lái không nên kéo phanh tay.
Cáp hoặc cơ cấu phanh tay có thể bị đóng băng và không thể nhả ra, gây ra tình trạng tương tự như lái xe với phanh tay vẫn kéo.