Xuất khẩu toàn cầu có thể đổi hướng nếu Iran chặn eo biển Hormuz
(CLO) Nguy cơ Iran phong tỏa eo biển Hormuz – nơi vận chuyển 20% dầu toàn cầu đang đe dọa đảo chiều 41,7 tỷ USD thương mại Ấn Độ - Tây Á.
Thương mại toàn cầu đang đối mặt với nhiều bất ổn khi xung đột giữa Iran và Israel leo thang, đặc biệt với nguy cơ Iran phong tỏa eo biển Hormuz ngày càng hiện hữu.
Dù phần lớn các lô hàng vận chuyển đến Mỹ và châu Âu vẫn chưa chịu ảnh hưởng, hoạt động xuất khẩu sang khu vực Tây Á cùng với việc nhập khẩu dầu thô có thể gặp khó khăn, từ đó làm gia tăng nguy cơ lạm phát.
Hiện tại, các tuyến đường và cảng thay thế đang được các bên liên quan xem xét để ứng phó với tình hình.
Sự can thiệp của Mỹ vào cuộc xung đột Iran-Israel đã khiến tình hình trở nên căng thẳng hơn, kéo theo những lo ngại lớn về hoạt động thương mại hàng hóa nước ngoài của Ấn Độ.
Khả năng các tuyến đường qua eo biển Hormuz và Biển Đỏ bị gián đoạn đang đặt ra thách thức không nhỏ cho quốc gia này.
Tác động hạn chế đến xuất khẩu tổng thể
Tuy nhiên, về tổng thể, ảnh hưởng đến hoạt động xuất khẩu của Ấn Độ được dự báo là không quá nghiêm trọng. Hơn 90% lô hàng từ Ấn Độ đến hai thị trường lớn nhất là Mỹ và châu Âu hiện sử dụng tuyến đường dài hơn qua Mũi Hảo Vọng.
Theo ông Ajay Sahai, Tổng Giám đốc Liên đoàn Các Tổ chức Xuất khẩu Ấn Độ (FIEO), chỉ khoảng 5-6% thương nhân gần đây mới bắt đầu chuyển sang tuyến Biển Đỏ sau một giai đoạn tương đối yên bình.
Dù các chuyến hàng đến châu Âu, Mỹ và châu Phi vẫn diễn ra thuận lợi, xung đột hiện tại có nguy cơ gây gián đoạn xuất khẩu sang thị trường quan trọng Tây Á. Điều này sẽ xảy ra nếu Iran phong tỏa eo biển Hormuz - tuyến đường huyết mạch nối Vịnh Ba Tư với Vịnh Oman.
Phương án thay thế cho thị trường Tây Á
Ông Sahai cho biết Ấn Độ vẫn có những giải pháp thay thế để tiếp cận các thị trường Tây Á thông qua các cảng thuộc Hành lang Ấn Độ - Trung Đông - Châu Âu (IMEEC).
Chẳng hạn, cảng Fujairah tại Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) trên Vịnh Oman và cảng Salalah ở Oman có thể giúp tránh phụ thuộc vào eo biển Hormuz.
Tuy nhiên, ông nhấn mạnh rằng việc xuất khẩu sang Iraq sẽ gặp khó khăn nếu eo biển này bị đóng cửa. Ngoài ra, một thách thức khác nằm ở khả năng xử lý lưu lượng tăng thêm của các cảng thay thế.
Nguy cơ lớn từ nguồn cung dầu mỏ
Thách thức lớn nhất đối với Ấn Độ là đảm bảo nguồn cung dầu và khí đốt từ các cảng trên Vịnh Ba Tư. Ông Ajay Srivastava, người sáng lập Sáng kiến Nghiên cứu Thương mại Toàn cầu (GTRI), cho biết khoảng 60-65% lượng dầu thô nhập khẩu của Ấn Độ đi qua eo biển Hormuz.
Nếu tuyến đường này bị phong tỏa hoặc xảy ra leo thang quân sự, an ninh năng lượng của Ấn Độ sẽ bị đe dọa nghiêm trọng, giá dầu tăng vọt và áp lực lạm phát trong nước cũng sẽ gia tăng.
Tình hình có thể trở nên phức tạp hơn nếu Iran tấn công các căn cứ của Mỹ - một kịch bản từng được đề cập đến.
Ông Sahai nhận định rằng điều này sẽ đẩy logistics, bảo hiểm và nguồn cung khu vực vào giai đoạn khó khăn hơn nữa. Hiện tại, các lĩnh vực này đã phải đối mặt với không ít thử thách.
Lo ngại giá dầu toàn cầu tăng cao
Trên phạm vi toàn cầu, eo biển Hormuz là tuyến đường vận chuyển 20% lượng dầu của thế giới.
Nếu con đường này bị chặn, giá dầu thô có thể vọt lên mức 120 USD/thùng, gây ra một loạt khó khăn kinh tế mới cho Ấn Độ và nhiều quốc gia khác.
Chính phủ tích cực ứng phó
Trước tình hình bất ổn, các nguồn tin từ Bộ Thương mại Ấn Độ cho biết chính phủ nước này đang cân nhắc mọi phương án khả thi để đối phó.
Hệ thống báo cáo tàu thuyền đã được triển khai nhằm theo dõi các sự cố, trong khi chi phí vận chuyển và bảo hiểm cũng đang được giám sát chặt chẽ.
Hiện tại, tác động trực tiếp đến thương mại song phương giữa Ấn Độ với Iran và Israel vẫn ở mức hạn chế. Với Iran, kim ngạch xuất khẩu đạt 1,2 tỷ USD và nhập khẩu là 441,8 triệu USD. Trong khi đó, con số với Israel lần lượt là 2,1 tỷ USD xuất khẩu và 1,6 tỷ USD nhập khẩu.
Tuy nhiên, nếu xung đột lan rộng ra toàn khu vực, thương mại của Ấn Độ với Tây Á bao gồm các nước như Iraq, Jordan, Lebanon, Syria và Yemen có thể bị đe dọa nghiêm trọng.
Theo ông Srivastava, xuất khẩu của Ấn Độ sang khu vực này đạt 8,6 tỷ USD, trong khi nhập khẩu lên tới 33,1 tỷ USD.
Xung đột Iran-Israel và nguy cơ phong tỏa eo biển Hormuz không chỉ là bài toán của riêng Ấn Độ mà còn ảnh hưởng đến thương mại toàn cầu.
Dù đã có những phương án ứng phó, tình hình vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro, đòi hỏi sự theo dõi sát sao và điều chỉnh linh hoạt từ các bên liên quan.