Tổng giám đốc Thông tấn xã Việt Nam Vũ Việt Trang: Nghị quyết 57 là động lực và đòn bẩy rất lớn với chúng tôi

Vừa tận dụng và vừa làm chủ được công nghệ

+ Nghị quyết 57 xác định phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia là đột phá quan trọng hàng đầu, là động lực chính để phát triển nhanh lực lượng sản xuất hiện đại, hoàn thiện quan hệ sản xuất, đổi mới phương thức quản trị quốc gia. Với báo chí, việc ứng dụng các công nghệ mới để cải thiện phương thức quản trị, nâng cao hiệu quả hoạt động và đáp ứng tốt hơn nhu cầu của độc giả đóng vai trò như thế nào, thưa Tổng giám đốc?

- Phải khẳng định rằng, khoa học - công nghệ đóng vai trò quan trọng trong thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Thời gian qua, Đảng, Nhà nước ta đã rất quan tâm, ban hành các chủ trương, chính sách thúc đẩy khoa học - công nghệ phát triển. Nghị quyết số 57 được xem là một xung lực quan trọng thúc đẩy sự phát triển của đất nước trong kỷ nguyên mới. Đối với báo chí, tôi cho rằng đây là một cơ hội để chúng ta tăng tốc trên hành trình chuyển đổi số, cơ hội để chuyển mình sau hành trình 100 năm phát triển mạnh mẽ của Báo chí Cách mạng Việt Nam. Việc ứng dụng công nghệ hiện đại song hành cùng nỗ lực nâng cao tính chuyên nghiệp của người làm báo sẽ giúp các cơ quan báo chí tiếp tục làm tốt sứ mệnh của mình trong kỷ nguyên số.

Thời gian qua, thực hiện Nghị quyết 18 về tinh gọn bộ máy, tinh giản biên chế đáp ứng yêu cầu hiệu năng, hiệu lực và hiệu quả, các cơ quan báo chí đã thực hiện cắt giảm tổ chức bên trong và giảm số người làm việc. Thực tiễn này đòi hỏi các cơ quan báo chí tiếp tục tăng tốc cho “chuyến tàu số” hướng tới tương lai. Các công cụ số, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI) giúp các cơ quan báo chí tìm hiểu được nhu cầu của công chúng, cách thức công chúng tiếp cận thông tin, đa dạng kênh phân phối cũng như giảm bớt một số khâu của quy trình tác nghiệp như gỡ băng, đọc tự động, gợi ý chủ đề…

Việc Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 57, sau đó là Quốc hội ban hành các Luật, Nghị quyết và Chính phủ ban hành các Chương trình hành động về thúc đẩy khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số sẽ giúp các bộ, ngành, địa phương, trong đó có các cơ quan báo chí có thêm nguồn lực để đầu tư cho hạ tầng công nghệ, cập nhật ứng dụng AI và nâng cao năng lực tiếp cận công nghệ tiên tiến cho nguồn nhân lực để từ đó tạo ra thêm nhiều tác phẩm báo chí sáng tạo đáp ứng yêu cầu của công chúng, đặc biệt là công chúng yêu công nghệ. Chính điều này sẽ giúp các cơ quan báo chí làm tốt vai trò là những chiến sĩ trên mặt trận tư tưởng trong kỷ nguyên số.

“

Nghị quyết số 57 được xem là một xung lực quan trọng thúc đẩy sự phát triển của đất nước trong kỷ nguyên mới. Đối với báo chí, tôi cho rằng đây là một cơ hội để chúng ta tăng tốc trên hành trình chuyển đổi số, cơ hội để chuyển mình sau hành trình 100 năm phát triển mạnh mẽ của Báo chí Cách mạng Việt Nam.

Tổng giám đốc TTXVN Vũ Việt Trang

+ Thưa bà, là một trong 5 cơ quan báo chí chính trị chủ lực, cơ quan thông tấn quốc gia luôn trong tâm thế là nguồn tin cung cấp thông tin, hình ảnh, video trong nước và quốc tế một cách nhanh nhất, chính xác nhất..., Nghị quyết 57 với tinh thần đổi mới, sáng tạo sẽ có tác động như thế nào đến TTXVN, thưa bà?

Phải khẳng định rằng, Nghị quyết 57 tạo nên thời cơ, là động lực và đòn bẩy rất lớn với chúng tôi. TTXVN là một trong những cơ quan báo chí có các trang thông tin điện tử sớm nhất cả nước - ngay từ năm 1998 khi Việt Nam mới kết nối mạng internet toàn cầu. Đến nay, TTXVN có đầy đủ các loại hình báo chí, cung cấp thông tin nguồn đa phương tiện đến các cơ quan báo chí trong, ngoài nước. Từ trước tới nay, chúng tôi đều quan tâm, đầu tư cho đội ngũ nhân lực, hạ tầng kỹ thuật để thích nghi với phương thức làm báo hiện đại. Việc kiên trì số hóa thông tin tư liệu cũng đã giúp TTXVN hình thành cơ sở dữ liệu số phong phú, đa loại hình - nền tảng để TTXVN phát triển các sản phẩm báo chí đa phương tiện, khai thác giá trị gia tăng của báo chí dữ liệu. Việc xác định rõ sứ mệnh của mình, cũng xác định rõ kỹ thuật, công nghệ là trụ đỡ vững chắc ngay từ rất sớm trong hành trình phát triển đã giúp TTXVN xây dựng cho mình một con đường đi bền bỉ, hiệu quả: con đường song hành, hội tụ giữa công nghệ và nội dung với kho dữ liệu phong phú bằng các loại hình.

Như tôi đã đề cập ở phần trên, Nghị quyết 57 đã và đang tạo nền tảng vững chắc, mở ra nguồn lực và cơ chế chính sách thuận lợi hơn cho việc triển khai hoạt động chuyển đổi số báo chí toàn diện. TTXVN, trong nhiều năm qua, luôn dành nguồn đầu tư ưu tiên cho hạ tầng và cập nhật ứng dụng công nghệ để có thể mang đến các sản phẩm báo chí hiện đại như longform, báo chí dữ liệu, truyền thông đa phương tiện… TTXVN đang tiếp tục hoàn thiện và đi vào chiều sâu của mô hình truyền thông hội tụ, mô hình sản xuất đa phương tiện tập trung.

Đồng thời với đó là việc tích hợp những ứng dụng công nghệ mới, nhất là công nghệ AI, nhằm xây dựng một “hệ sinh thái số” của TTXVN, từ đó phát triển thêm nhiều loại hình thông tin mới, nhiều kênh tiếp cận mới, nhiều gói thông tin mới đáp ứng nhu cầu đa dạng của công chúng; giúp chúng tôi tiếp tục giữ được vị thế trong xu hướng chuyển đổi số mạnh mẽ hiện nay.

“

Việc xác định rõ sứ mệnh của mình, cũng xác định rõ kỹ thuật, công nghệ là trụ đỡ vững chắc ngay từ rất sớm trong hành trình phát triển đã giúp TTXVN xây dựng cho mình một con đường đi bền bỉ, hiệu quả: con đường song hành, hội tụ giữa công nghệ và nội dung với kho dữ liệu phong phú bằng các loại hình.

Tổng giám đốc TTXVN Vũ Việt Trang

+ Từ Nghị quyết 57, giới bao chí đang kỳ vọng về những cơ hội mới cho các toà soạn như thử nghiệm AI và công nghệ truyền thông mới; xây dựng hệ sinh thái báo chí đổi mới sáng tạo… Nhưng để biến cơ hội thành hiện thực hẳn sẽ đòi hỏi những nỗ lực vô cùng lớn. Với một đơn vị hội tụ lực lượng lớn, đa dạng loại hình như TTXVN, việc hoá giải những thách thức sẽ như thế nào, thưa Tổng Giám đốc?

- Không có con đường nào là dễ dàng cả. Tìm cho mình một con đường đi, tạo được một nền tảng tốt nhưng vận hành thì đòi hỏi sự quyết liệt, khoa học, nhịp nhàng và linh hoạt.

Để hiện thực các hóa mục tiêu đề ra, trong những năm qua, những từ khóa như “thống nhất”, “phối hợp” và “đổi mới” luôn được đề cao trong hoạt động chuyên môn. Trong môi trường tác nghiệp mà công nghệ số là xu thế chủ đạo hiện nay, sự thống nhất từ khâu chỉ đạo đến sản xuất và phân phối đã tạo ra mạch liên kết thông suốt, cùng với việc tăng cường phối hợp giữa các đơn vị, phát huy năng lực sáng tạo, tương tác với công chúng đã giúp đảm bảo thông tin thông tấn tuân thủ tôn chỉ mục đích, đồng thời đáp ứng được nhu cầu đa dạng của công chúng.

Là một trong những cơ quan sớm đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, đến nay TTXVN đã có một hạ tầng số đáp ứng được nhu cầu chuyển đổi số toàn diện trên các mặt công tác của Ngành từ công tác chỉ đạo, điều hành cho đến quy trình triển khai liên thông giữa các cấp trong ngành cũng như liên ngành. Công cuộc chuyển đổi số đang mang lại những thay đổi tích cực, tiết kiệm được nguồn lực đồng thời tạo ra được những giá trị gia tăng cho sản phẩm. Các ứng dụng công nghệ số đã giúp giảm thời gian và tiết kiệm nhân lực đáng kể trong quy trình sản xuất thông tin. Nhờ đó mà phóng viên, biên tập viên có thể đầu tư nhiều hơn cho những sản phẩm thông tin đòi hỏi có sự nghiên cứu, tìm tòi, phân tích, đánh giá…

Bên cạnh đó, TTXVN cũng đã thí điểm việc ứng dụng công nghệ AI, ứng dụng hệ thống nhận dạng hình ảnh, tiếng nói; tự động đọc máy đa ngữ; đưa tin âm thanh lên nền tảng loa thông minh; xuất bản ấn phẩm sách điện tử... Thời gian qua, chữ ký số và Hệ thống quản lý văn bản của TTXVN được triển khai rộng rãi và kết nối với Trục liên thông văn bản quốc gia; Hệ thống hội nghị trực tuyến cũng đã được mở rộng trên 3 miền, triển khai đến tất cả các cơ quan thường trú trong và ngoài nước. Những cuộc họp trực tuyến đột xuất với các phóng viên thường trú tại các điểm nóng trên thế giới hay tại tâm điểm của thiên tai, bão lũ...giờ đây đã được triển khai thuận lợi, tạo điều kiện cho công tác thông tin được nhanh nhạy, kịp thời.

Nhắc đến quá trình này để thấy chúng tôi đã chuẩn bị hành trang để bước vào kỷ nguyên mới từ rất sớm và những cơ hội từ Nghị quyết 57 có lẽ không còn là chuyện có hay không mà là tận dụng cơ chế chính sách đó sao cho linh hoạt với những lợi thế đã có và mục tiêu phát triển của toàn ngành.

Nguồn lực, ngân sách và…

+ Con đường mà TTXVN lựa chọn từ lâu đã phù hợp với xu thế phát triển cũng một phần nào đó là bởi sự nhanh nhạy bắt nhịp từ rất sớm nên việc hiện thực hoá những cơ hội từ Nghị quyết 57 thì chắc hẳn TTXVN sẽ có nhiều lợi thế hơn, thưa bà?

“

Việc đầu tư phát triển đồng thời cả về nội dung và công nghệ sẽ tiếp tục là định hướng chủ đạo trong chiến lược phát triển của TTXVN thời gian tới. Tất nhiên, trên thực tế, TTXVN cũng đang đứng trước những thách thức rất lớn.

Tổng giám đốc TTXVN Vũ Việt Trang

- Tôi cho rằng, không riêng gì Hãng thông tấn quốc gia mà với các cơ quan báo chí lớn, nhỏ, dù chuyển đổi số đi đầu hay đang bắt đầu thì đây đều là một cơ hội rất tốt. Để thích ứng và bắt nhịp với tinh thần của Nghị quyết 57, theo tôi, các cơ quan báo chí phải tiếp tục chuyển đổi tư duy; quyết tâm, quyết liệt ứng dụng công nghệ trong toàn bộ quy trình sản xuất. Dĩ nhiên, mỗi cơ quan báo chí có một đặc thù riêng, do đó cần một chiến lược phù hợp, hiệu quả, và sự đầu tư hạ tầng tương xứng để vừa cập nhật xu thế, vừa giữ chân được lượng độc giả trung thành, phát triển thêm công chúng trẻ, lan tỏa thông tin, khẳng định vị trí của báo chí chính thống…

Đối với TTXVN, quan điểm của chúng tôi trong việc ứng dụng công nghệ là sử dụng các sản phẩm có bản quyền, thứ hai là phải an toàn, thứ ba là dụng trí tuệ nhân tạo có kiểm soát. Người làm báo có thể ứng dụng AI để tiết kiệm nhân lực, sản xuất tin bài nhanh hơn, nhưng tất cả vẫn phải có “bàn tay và khối óc” của các biên tập viên, kỹ thuật viên để có một sản phẩm hoàn thiện. Hệ thống báo chí Việt Nam đang trong quá trình tái cơ cấu, sắp xếp lại tổ chức bộ máy, tinh giản nhân sự... Việc đầu tư phát triển đồng thời cả về nội dung và công nghệ sẽ tiếp tục là định hướng chủ đạo trong chiến lược phát triển của TTXVN thời gian tới. Tất nhiên, trên thực tế, TTXVN cũng đang đứng trước những thách thức rất lớn.

“

Nhắc đến quá trình này để thấy chúng tôi đã chuẩn bị hành trang để bước vào kỷ nguyên mới từ rất sớm và những cơ hội từ Nghị quyết 57 có lẽ không còn là chuyện có hay không mà là tận dụng cơ chế chính sách đó sao cho linh hoạt với những lợi thế đã có và mục tiêu phát triển của toàn ngành.

Tổng giám đốc TTXVN Vũ Việt Trang

+ Định hướng đã có, nhưng cần xác định rõ đường đi. Muốn đi được xa, không chỉ cần một bản đồ tốt, mà phải có những “người dẫn đường” đủ năng lực và quyết tâm tháo gỡ từng nút thắt cụ thể. Với một cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện như TTXVN, cần có thêm cơ chế hoặc chính sách hỗ trợ cụ thể nào để có thể tận dụng tối đa các lợi thế mà Nghị quyết 57 mang lại, thưa bà?

- Tôi cho rằng, sự kết hợp giữa báo chí sáng tạo và công nghệ số không chỉ mang lại những trải nghiệm đột phá cho công chúng, mà còn giúp các cơ quan báo chí chúng ta khẳng định lại vị thế dẫn dắt trong cuộc chiến thông tin, định hướng dư luận xã hội. Trên hành trình hiện thực hóa các mục tiêu đề ra, TTXVN mong muốn có thêm cơ chế thuận lợi để phát triển nguồn nhân lực áp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ. Chúng tôi cũng kỳ vọng việc sửa đổi Luật Báo chí sẽ tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho hoạt động đặc thù của các cơ quan báo chí.

TTXVN bước sang năm thứ 80 với những trọng trách mới của một thời kỳ mới. Nhiệm vụ trọng tâm của TTXVN hiện nay và những năm tiếp theo là không ngừng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực có bản lĩnh chính trị vững vàng và đáp ứng yêu cầu của báo chí hiện đại, từng bước phát triển hệ thống hạ tầng kỹ thuật đồng bộ, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ tiên tiến và tiếp tục đổi mới quy trình tác nghiệp và cơ chế tài chính nội bộ nhằm phát huy tinh thần trách nhiệm và thúc đẩy đổi mới sáng tạo của tập thể những người làm báo TTXVN.

“

Trên hành trình hiện thực hóa các mục tiêu đề ra, TTXVN mong muốn có thêm cơ chế thuận lợi để phát triển nguồn nhân lực áp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ. Chúng tôi cũng kỳ vọng việc sửa đổi Luật Báo chí sẽ tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho hoạt động đặc thù của các cơ quan báo chí.

Tổng giám đốc TTXVN Vũ Việt Trang

Tuy nhiên, trên hành trình có, TTXVN cũng phải đối mặt với rất nhiều khó khăn và thách thức. Trong đó, thách thức về nguồn lực là lớn nhất. Nguồn ngân sách tự chủ của TTXVN thời gian qua có sự giảm sút đáng kể, nguồn thu từ quảng cáo giảm sút nặng nề. Bên cạnh đó, nguồn lực hiện nay không cho phép TTXVN có thể tuyển dụng được nhiều nhân sự trẻ đáp ứng yêu cầu của báo chí hiện đại. Cùng đó, TTXVN vẫn phải dành nguồn đầu tư công khá hạn hẹp cho phát triển hệ thống hạ tầng kỹ thuật và công nghệ…

Bởi thế trong bối cảnh hiện nay, tinh thần thúc đẩy của Nghị quyết 57 là rất rõ nét nhưng cần những tháo gỡ một số vấn đề trong cơ chế chính sách. Trước hết, với TTXVN và một số cơ quan báo chí chủ lực rất mong muốn có cơ chế cởi mở hơn trong các quy định tuyển dụng bổ sung nhân lực trẻ có khả năng về công nghệ để tạo năng lượng mới cho hoạt động nghiệp vụ bắt kịp với những đổi mới sáng tạo.

Về cơ chế tài chính, các cơ quan báo chí hiện nay tuân thủ thực hiện theo đúng các quy định của Nghị định số 60/2021/NĐ-CP. Tuy nhiên, do đây là Nghị định quy định cơ chế tự chủ tài chính chung cho các đơn vị thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau. Trong khi đó hoạt động báo chí, xuất bản có tính đặc thù. Vì vậy, các cơ quan báo chí chủ lực cần được cho phép xây dựng cơ chế tài chính riêng để bổ sung nguồn thu nhập cho phóng viên, biên tập viên và người lao động trong bối cảnh nguồn thu từ hoạt động báo chí, truyền thông đang sụt giảm nghiêm trọng.

Thực tế cho thấy cải cách bộ máy và chuyển đổi số là hai cơn sóng lớn đang định hình lại “dòng chảy” của báo chí hiện đại. Và trên hành trình đó, TTXVN không đứng ngoài cuộc, mà đang lựa chọn đối diện, thích ứng để chủ động bứt phá.

+ Trân trọng cảm ơn Tổng giám đốc!

Hà Vân (thực hiện)