Sự trở lại của ‘siêu cường’ bóng đá Brazil, nhìn từ FIFA Club World Cup 2025
(CLO) Nếu ai đó, vì mải mê với thành công của Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha hay Argentina mà quên mất rằng Brazil là một thế lực hàng đầu của bóng đá thế giới, thì FIFA Club World Cup 2025 sẽ nhắc nhở họ về điều ấy.
Tiếng nói Samba áp đảo trên đất Mỹ
Có thể bạn nghĩ rằng kỳ FIFA Club World Cup lần này là một sự kiện của người Mỹ. Chắc hẳn bạn đã xem danh sách các thành phố đăng cai, thấy Chủ tịch FIFA Gianni Infantino vui vẻ bắt tay với Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Phòng Bầu dục, nhận thấy sự khoa trương đặc trưng của những màn giới thiệu từng cầu thủ và nghe quốc ca Mỹ vang lên trước mỗi trận đấu. Tất cả đều rất "Mỹ". Hoàn toàn hợp lý, do đó sự nhầm lẫn của bạn là có thể hiểu được.
Nhưng không, bạn đã bị đánh lừa bởi vẻ bề ngoài. Đây thực chất là một giải đấu của Brazil. Phần còn lại của thế giới chỉ là chưa nhận ra điều đó mà thôi.
Đầu tiên, hãy nhìn vào thống kê “nhân khẩu học”. Có 508 cầu thủ ra sân trong vòng bảng đầu tiên. 70 trong số đó, chiếm 14%, đến từ Brazil. Argentina xếp sau với 57 cầu thủ, tiếp theo là Tây Ban Nha với 26 cầu thủ.
Đúng là có 4 CLB Brazil đang tranh tài ở Mỹ trong mùa hè này, và chủ nhà Mỹ là nước duy nhất có nhiều hơn hai đội tham dự. Nhưng sức ảnh hưởng của cầu thủ Brazil lan tỏa đến mọi nơi trên thế giới là điều đáng kinh ngạc.
Có những cầu thủ Brazil trong đội hình của Man City, Real Madrid và Los Angeles FC, nhưng cũng có mặt tại Esperance de Tunis, Urawa Red Diamonds, Pachuca, Al Hilal, Ulsan và Mamelodi Sundowns. Trong khi một số quốc gia xuất khẩu dầu mỏ, ngũ cốc hay bảng mạch điện tử, Brazil vẫn miệt mài xuất khẩu cầu thủ bóng đá.
Hiện tại, Brazil đang là quốc gia có nhiều cầu thủ thi đấu chuyên nghiệp tại châu Âu nhất, với 1.338 người, vượt xa nước thứ nhì trong danh sách các quốc gia đến từ bên ngoài cựu lục địa. Argentina hiện chỉ có 995 cầu thủ đang đá ở châu Âu. Đó là lý do bạn nghe thấy tiếng nói Samba ở hầu hết các đội bóng đang góp mặt tại FIFA Club World Cup lần này.
Các đội bóng Brazil tỏa sáng trên sân cỏ
Tuy nhiên, những điều trên chỉ là phần phụ của câu chuyện lớn hơn. 4 đội bóng Brazil đã chơi tổng cộng 12 trận đấu tại FIFA Club World Cup cho đến nay. Họ thắng 6, hòa 5 và chỉ thua 1 trận. Đặc biệt, tất cả các đội bóng đến từ xứ sở Samba đều đã có vé vào vòng play-off.
Thành công này không phải vì họ chỉ gặp những đối thủ yếu. Flamengo đã đánh bại Chelsea. Fluminense đã đối đầu sòng phẳng với Dortmund. Thậm chí, Botafogo còn gây chấn động khi hạ gục PSG, nhà vô địch châu Âu mới và được nhiều người coi là CLB mạnh nhất thế giới hiện tại.
"Không đội nào phòng ngự tốt hơn Botafogo khi đối mặt với chúng tôi trong mùa giải này," HLV Luis Enrique của PSG đã ngưỡng mộ thừa nhận sau trận đấu đó.
Những kết quả này đã được đón nhận với sự pha trộn giữa hài hước và phấn khích tại Brazil. “Các đội châu Âu đang gửi đơn kiến nghị lên FIFA”, một câu đùa điển hình lan truyền trên nền tảng nhắn tin WhatsApp của người Brazil. “Họ muốn có Vasco da Gama (đội thứ 4 trong số các CLB lớn ở Rio de Janeiro) tham gia giải đấu, để họ còn có cơ hội chiến thắng”.
Viết trên nhật báo báo Folha de Sao Paulo, cựu danh thủ Brazil Tostao - một người vốn rất điềm tĩnh khi nhận định về bóng đá - cũng đã cho phép bản thân phấn khích và mơ mộng dù chỉ trong một câu: “Bạn có thể tưởng tượng niềm tự hào và sự hưng phấn sẽ lớn đến nhường nào nếu một đội bóng Brazil cuối cùng trở thành nhà vô địch?”.
Nhìn lại một thập kỷ đầy cay đắng
Nếu nhìn lại lịch sử bóng đá, những thành công mà Brazil đang thể hiện ở FIFA Club World Cup 2025 có vẻ khá bình thường. Vào đầu những năm 1960, đội bóng Santos bách chiến bách thắng của Pele đã giành chiến thắng liên tiếp tại Cúp Liên lục địa (Intercontinental Cup), giải đấu được thành lập vào đầu thập kỷ đó để đưa nhà vô địch châu Âu đối đầu với nhà vô địch Nam Mỹ.
Và cũng ở Cúp Liên lục địa, Flamengo từng đè bẹp Liverpool vào năm 1981 trong khi Gremio và Sao Paulo (hai lần) cũng đã nếm trải vinh quang tại đây. Khắc chế những thế lực mạnh nhất châu Âu khi ấy là nhiệm vụ khá dễ dàng với các CLB Brazil.
Khi FIFA lần đầu tiên mở rộng Cúp Liên lục địa thành Club World Cup vào năm 2000, các đại diện của Brazil tiếp tục thi đấu thăng hoa. Corinthians đã giành chiến thắng trong phiên bản đầu tiên vào năm 2000, đánh bại Vasco trong một trận chung kết toàn Brazil. Hai danh hiệu tiếp theo thuộc về Sao Paulo và Internacional.
Tuy nhiên, những năm sau đó lại đầy nghiệt ngã. Năm 2010, Internacional bị đội bóng Congo TP Mazembe loại. Santos bị Barcelona đè bẹp một năm sau đó. Gremio, Flamengo, Palmeiras và Fluminense đều đã để thua các đội châu Âu trong trận chung kết. Trước khi giải đấu hiện tại bắt đầu, không có CLB Brazil nào đánh bại được một đội bóng châu Âu trong một trận đấu chính thức kể từ năm 2012, khi Corinthians hạ gục Chelsea trong trận chung kết FIFA Club World Cup.
Những kết quả tốt tại FIFA Club World Cup đến từ đâu?
Có quá nhiều yếu tố dẫn đến sự sa sút của bóng đá Brazil trong một thập kỷ qua, trong đó có việc bóng đá châu Âu, ít nhất là các giải đấu hàng đầu, đã bỏ xa bóng đá Brazil về nhiều mặt, từ thương mại hóa, đầu tư đến cơ sở hạ tầng và đổi mới chiến thuật.
Không phải ngẫu nhiên mà lần vô địch World Cup gần đây nhất của Brazil là vào năm 2002. Sự suy giảm này cũng không bị bỏ qua: những lời than phiền về khoảng cách chất lượng ngày càng tăng đã trở thành một đề tài quen thuộc trên các phương tiện truyền thông Brazil trong nhiều thập kỷ.
Vậy, những kết quả khả quan tại FIFA Club World Cup 2025 đến từ đâu?
Có ba yếu tố ngoại cảnh đang tác động đến FIFA Club World Cup lần này và đem lại lợi thế cho các CLB Brazil.
Đầu tiên là khí hậu. Các CLB Brazil quen thi đấu dưới ánh nắng gay gắt như điều kiện thi đấu tại FIFA Club World Cup 2025 “Chúng tôi đã quen với kiểu nắng này”, hậu vệ phải Vitinho của Botafogo nói. "Điều đó có lợi cho chúng tôi".
Kế đến là thời điểm của mùa giải: Các đội bóng Brazil đang ở giữa mùa giải của họ, kéo dài từ tháng 1 đến tháng 12 và giải VĐQG Brazil chỉ mới khởi tranh vào cuối tháng 3. So với các đội châu Âu, những người trông có vẻ kiệt sức vào cuối một mùa bóng dài ở giải quốc nội và châu lục, các đội Brazil có một sự tươi mới hơn.
Cuối cùng là động lực: Có rất ít bằng chứng cho thấy các đội châu Âu đang “buông xuôi”, nhưng liệu họ có cống hiến hết giọt năng lượng cuối cùng cho giải đấu này không? Câu trả lời sẽ tùy vào quan điểm mỗi người nhưng dù đúng hay sai, có thể khẳng định FIFA Club World Cup hiện tại không được coi là có cùng đẳng cấp với Champions League hay thậm chí là các giải đấu trong nước của những CLB châu Âu.
Ngược lại, đối với các CLB Brazil, cũng như nhiều đội khác ngoài châu Âu, đây là một giải đấu ưu tiên. “Ngay cả khi họ chỉ có động lực hơn nửa phần trăm, nó cũng có thể tạo ra sự khác biệt lớn”, HLV Filipe Luis của Flamengo nói. “Bạn có thể thấy các đội Brazil bước vào mỗi trận như một trận chung kết. Điều đó tạo ra sự khác biệt rất lớn”.
Thành công này không phải nhất thời
Cũng có những xu hướng lớn hơn đang diễn ra. Bóng đá Brazil đã phát triển rất nhiều trong 10 năm qua, đặc biệt là ở hậu trường. Một số CLB lớn của quốc gia này, đặc biệt là Flamengo và Palmeiras, đã nỗ lực rất nhiều để trở nên chuyên nghiệp và ổn định hơn.
Cơ sở vật chất tập luyện của họ cũng tốt ngang với những đội bóng hàng đầu châu Âu. Các bộ phận marketing cuối cùng đã tìm ra cách tận dụng lượng người hâm mộ khổng lồ tồn tại ở một quốc gia rộng lớn như Brazil. Năm 2021, chính phủ Brazil đã thông qua một đạo luật giới thiệu mô hình sở hữu mới cho các CLB bóng đá, hứa hẹn sẽ làm cho những CLB này trở nên “doanh nghiệp” hơn, bền vững hơn và thậm chí là có lợi nhuận.
Điều này đã thu hút đầu tư nước ngoài: Tỷ phú John Textor, đồng sở hữu của Crystal Palace, đã mua lại Botafogo; Tập đoàn nước uống khổng lồ Red Bull đã đầu tư nguồn lực đáng kể vào Bragantino; City Football Group, công ty mẹ của Man City, đã thêm Bahia vào danh sách các CLB của mình…
Chất lượng cầu thủ đang được nâng cao
Cách đây 15 năm, đội hình của hầu hết các câu lạc bộ Brazil đều đầy rẫy những cầu thủ ở hai đầu sự nghiệp: những cầu thủ trẻ được định sẵn sẽ chuyển đến châu Âu và những cựu binh ở những năm cuối sự nghiệp, trong nhiều trường hợp trở về từ chính những giải đấu mà các cầu thủ trẻ sắp đến.
Những cầu thủ trẻ xuất sắc nhất vẫn rời đi , nhưng các CLB hiện tại có đủ khả năng để ký hợp đồng và trả lương cho những cầu thủ đang ở độ chín của sự nghiệp. Tiền vệ Gerson, người được Flamengo mua từ Marseille (Pháp) với giá 15 triệu euro vào tháng 12/2022 khi 25 tuổi, là ví dụ rõ ràng nhất cho xu hướng này, nhưng không phải là duy nhất.
“Hãy nhìn vào đội hình Palmeiras, họ có hai hoặc thậm chí ba cầu thủ đẳng cấp cao ở mỗi vị trí”, HLV Javier Mascherano của Inter Miami phát biểu. “Điều tương tự cũng xảy ra với Flamengo, Fluminense, Botafogo. Họ đã đầu tư rất nhiều tiền”.
Cởi mở với những ý tưởng mới
Cùng với việc tăng cường chi tiêu, bóng đá Brazil đã có sự cởi mở hơn đối với những ý tưởng mới, khi một làn sóng HLV nước ngoài đã làm mới bối cảnh huấn luyện trong nước và thách thức những quan niệm cũ.
4 trong 6 chức vô địch Brazil gần đây đã được giành bởi các đội bóng có HLV người Bồ Đào Nha. Do đó, chẳng có gì ngạc nhiên khi dư luận về khả năng một nhà cầm quân đến từ Italia được bổ nhiệm làm HLV trưởng đội tuyển quốc gia Brazil đã rất nhẹ nhàng, thậm chí còn tích cực trong khoảng thời gian LĐBĐ nước này xúc tiến với HLV Carlo Ancelotti. Sau khi được bổ nhiệm, Carlo Ancelotti cũng được đón chào nhiệt tình, với những kỳ vọng lớn và điều kiện làm việc rất tốt.
Một thế lực đang trở lại
Kết quả của tất cả những đổi thay kể trên là gì? Brazil đã bắt đầu thống trị Copa Libertadores. Sáu mùa gần đây nhất đều chứng kiến các CLB từ giải VĐQG Brazil lên ngôi. Thậm chí, 4 trong số các trận chung kết đó là các cuộc đối đầu toàn Brazil. Điều này có thể không tốt cho sự phát triển chung của bóng đá Nam Mỹ, nhưng đối với Brazil, đó là một tín hiệu cho thấy họ đang làm điều gì đó đúng đắn.
Một dấu hiệu khác là việc các đội bóng Brazil ngày càng dễ dàng tuyển chọn và ký hợp đồng với các cầu thủ trẻ từ các quốc gia khác ở Nam Mỹ. “Rõ ràng họ có một sức mạnh kinh tế mà các quốc gia khác không có”, HLV người Argentina của Inter Miami, Javier Mascherano cho biết.
Tất nhiên, để một thế lực thống trị như Brazil thực sự trở lại, những người làm bóng đá nơi đây vẫn còn nhiều việc phải làm. Tiềm năng của bóng đá Brazil là khổng lồ. Họ chỉ cần được khai thác bằng cách quản lý tốt và kiếm được một bản quyền truyền hình toàn cầu phù hợp. “Bóng đá Brazil trông giống như Premier League tiếp theo”, một tiêu đề trên tờ The Economist hồi tháng 12 đã nhận định một cách ví von như thế.
Tuy nhiên, những rào cản vẫn còn. Lịch thi đấu của bóng đá Brazil, như một đặc sản, luôn quá dày đặc. Các đội thành công nhất thường phải chơi 70 hoặc 80 trận mỗi mùa, nhiều trong số đó là ở các giải vô địch bang lỗi thời và kém hấp dẫn. Điều này ảnh hưởng đến chất lượng của các trận đấu, cũng như khiến sân bãi xuống cấp. Điều kiện làm việc cho các HLV đã được cải thiện nhưng nhiều CLB Brazil vẫn tồn tại là một văn hóa ngắn hạn và sở thích “thay tướng” liên tục.
Dù vậy, màn trình diễn tại FIFA Club World Cup 2025 đang mang lại hy vọng rằng khoảng cách giữa Brazil và những nền bóng đá tinh hoa châu Âu có thể được thu hẹp. Và với góc nhìn ấy thì sẽ chẳng có cú hích nào tuyệt vời hơn việc một đội bóng Brazil bước lên bục vinh quang ở giải đấu này.
Hãy cùng chờ xem…