Cuộc điện đàm đầu tiên sau ba năm: Nga và Pháp tìm điểm chung trong khủng hoảng quốc tế
(CLO) Sau 3 năm gián đoạn, Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã có cuộc điện đàm đầu tiên kể từ tháng 9 năm 2022. Cuộc trao đổi kéo dài hơn hai giờ, tập trung vào hai chủ đề lớn: tình hình căng thẳng tại Trung Đông và cuộc chiến ở Ukraine - hai hồ sơ nổi bật trong chính sách đối ngoại hiện nay.
Chung quan điểm về Trung Đông, đặc biệt là vấn đề hạt nhân Iran
Cuộc điện đàm diễn ra trong bối cảnh Iran và Israel vừa tuyên bố kết thúc 12 ngày đối đầu quân sự vào ngày 24/6, sau các cuộc không kích của Mỹ nhằm vào ba cơ sở hạt nhân của Iran. Hai nhà lãnh đạo nhấn mạnh vai trò đặc biệt của Nga và Pháp trong việc gìn giữ hòa bình ở Trung Đông và bảo vệ hệ thống không phổ biến vũ khí hạt nhân toàn cầu.
Cả hai bên đều nhất trí rằng chương trình hạt nhân của Iran cần được giải quyết thông qua các kênh chính trị và ngoại giao, đồng thời tôn trọng quyền phát triển năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình của Tehran. Sự đồng thuận này phản ánh quan điểm tương đối gần gũi của Paris và Moscow trong một số vấn đề Trung Đông, bất chấp sự chia rẽ sâu sắc ở các hồ sơ khác.
Vấn đề Ukraine: Căng thẳng tiếp diễn, lập trường đối nghịch
Khác với sự hợp tác tại Trung Đông, cuộc trao đổi về Ukraine cho thấy sự đối lập rõ rệt trong quan điểm giữa hai nhà lãnh đạo. Tổng thống Putin tiếp tục khẳng định cuộc xung đột là hậu quả của chính sách phương Tây, cáo buộc các nước NATO đã phớt lờ lợi ích an ninh của Nga và hậu thuẫn cho Kiev đàn áp cộng đồng nói tiếng Nga. Ông cho rằng không thể giải quyết khủng hoảng nếu không “loại bỏ nguyên nhân gốc rễ” và công nhận “thực tế lãnh thổ mới” - ám chỉ các vùng lãnh thổ Ukraine hiện do Nga kiểm soát.
Ngược lại, Tổng thống Macron kêu gọi ngừng bắn và khởi động đàm phán trực tiếp giữa Nga và Ukraine, đồng thời tái khẳng định lập trường kiên định của Pháp trong việc bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ Ukraine.
Tín hiệu ngoại giao hay bước chuyển thực sự?
Theo giới phân tích, cuộc điện đàm này có thể đánh dấu sự mở đầu của một giai đoạn ngoại giao mới giữa Nga và Pháp - nhưng mức độ thực chất của nó vẫn cần thời gian để kiểm chứng.
Ông Pavel Timofeev, chuyên gia tại Viện Kinh tế Thế giới và Quan hệ Quốc tế/Viện Hàn lâm Khoa học Nga, nhận định: cuộc trao đổi là một tín hiệu tích cực trong bối cảnh quan hệ song phương gần như bị đóng băng từ sau năm 2022. Tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh rằng “còn quá sớm để nói về một bước ngoặt”, và cho rằng điểm chung về vấn đề Iran có thể là động lực thúc đẩy điện đàm lần này.
Ở góc nhìn tích cực hơn, Arnaud Dubien - Giám đốc Trung tâm phân tích Pháp-Nga Observo - cho rằng cuộc gọi là một phần trong “bức tranh ngoại giao mới” hậu thượng đỉnh NATO tại The Hague, trong đó phương Tây đang xem xét điều chỉnh cách tiếp cận với cuộc khủng hoảng Ukraine. Theo ông, đối thoại Nga-Pháp tuy chưa tạo ra đột phá, nhưng là bước khởi đầu không thể thiếu nếu muốn giảm căng thẳng lâu dài.
Tuy nhiên, các ý kiến thận trọng vẫn chiếm ưu thế. Ông Alexey Chikhachev, giảng viên tại Đại học Tổng hợp St. Petersburg, cảnh báo không nên kỳ vọng nhiều vào hiệu quả của các cuộc trao đổi cấp cao trong bối cảnh Pháp vẫn giữ vai trò chủ chốt trong liên minh phương Tây ủng hộ Ukraine. Ông cho rằng các cuộc thảo luận về Trung Đông là chuyện thường thấy và tầm ảnh hưởng thực tế của Pháp trong khu vực này còn hạn chế.
Cuộc điện đàm giữa hai nguyên thủ quốc gia là một bước đi mang tính biểu tượng trong bối cảnh đối thoại Nga-Pháp gần như gián đoạn hoàn toàn sau khi chiến sự bùng phát ở Ukraine. Việc hai bên vẫn duy trì kênh liên lạc cấp cao cho thấy dư địa ngoại giao chưa khép lại, nhất là trong các vấn đề đa phương như an ninh Trung Đông.
Tuy vậy, sự bất đồng sâu sắc trong hồ sơ Ukraine - vốn là trung tâm của căng thẳng địa chính trị hiện nay - khiến triển vọng cải thiện quan hệ song phương trong ngắn hạn vẫn còn rất mờ nhạt. Cuộc gọi lần này là một bước thử quan trọng, nhưng để chuyển hóa thành kết quả cụ thể, cần nhiều hơn là lời nói - đó phải là thay đổi trong lập trường và chiến lược của cả hai bên.