Xe nổ bô là dấu hiệu gì và xử lý ra sao?
(CLO) Xe nổ bô có thể do bugi đánh lửa sai, hỗn hợp nhiên liệu lệch, gây cháy ngoài buồng đốt và giảm hiệu suất vận hành.
Kể từ khi con người chuyển từ ngựa sang ô tô, xe hơi đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống hiện đại. Tuy nhiên, khi xe gặp sự cố, không ít người cảm thấy bối rối và lo lắng. Một trong những vấn đề đáng chú ý nhất là hiện tượng nổ bô của động cơ, thường đi kèm với tiếng nổ lớn gây giật mình.
Nổ bô không chỉ tạo ra âm thanh khó chịu mà đôi khi còn kèm theo lửa phun ra từ ống xả. Với những người lần đầu gặp phải tình trạng này, dấu hiệu ấy có thể khá đáng ngại. Nếu không được xử lý kịp thời, vấn đề này có nguy cơ dẫn đến những hư hỏng nghiêm trọng và chi phí sửa chữa cao.
Hiện tượng nổ bô cho thấy động cơ cần được bảo dưỡng hoặc sửa chữa. Đây thường là dấu hiệu của quá trình đốt cháy không đồng bộ, với nguyên nhân có thể xuất phát từ nhiều bộ phận hoặc lỗi cơ học khác nhau. Vậy điều gì gây ra nổ bô và cần làm gì khi xe gặp tình trạng này?
Trong một động cơ hoạt động bình thường, toàn bộ quá trình đốt cháy diễn ra bên trong các xi-lanh. Hỗn hợp không khí và nhiên liệu được đưa vào buồng đốt, sau đó bugi đánh lửa đúng thời điểm để tạo ra một vụ nổ có kiểm soát.
Vụ nổ này sinh năng lượng đẩy piston, từ đó cung cấp sức mạnh cho động cơ. Khi quá trình đốt cháy hoàn tất, khí thải thoát ra qua hệ thống xả. Tuy nhiên, khi xe nổ bô, chu trình này bị gián đoạn.
Nổ bô xảy ra khi hỗn hợp không khí-nhiên liệu bốc cháy bên ngoài buồng đốt, thường ở ống nạp hoặc hệ thống xả. Phản ứng bất thường này có thể làm rối loạn nhịp hoạt động của động cơ và gây áp lực lớn lên các bộ phận không được thiết kế để chịu tải như vậy.
Nếu tình trạng kéo dài, khả năng vận hành của xe có thể bị ảnh hưởng, đồng thời gây hư hại cho các chi tiết như ống nạp, van nạp, van xả hoặc bộ chuyển đổi xúc tác.
Nguyên nhân phổ biến nhất gây ra nổ bô là hỗn hợp không khí-nhiên liệu không cân đối. Khi hỗn hợp quá nghèo, tức là có quá nhiều không khí so với nhiên liệu, quá trình đốt cháy diễn ra chậm hơn bình thường.
Điều này khiến nhiên liệu chưa cháy hết thoát ra ống xả và bốc cháy tại đó. Ngược lại, nếu động cơ hoạt động với hỗn hợp quá giàu, nghĩa là nhiên liệu quá nhiều, hơi nhiên liệu thừa cũng có thể thoát ra hệ thống xả và gây nổ.
Tình trạng này thường liên quan đến lỗi ở cảm biến oxy hoặc cảm biến lưu lượng khí nạp. Ngoài ra, van tuần hoàn khí xả bị hỏng cũng có thể làm mất cân bằng giữa không khí và nhiên liệu.
Bên cạnh đó, vấn đề về thời điểm đánh lửa cũng là một yếu tố quan trọng. Nếu bugi đánh lửa không đúng thời điểm, chẳng hạn quá sớm hoặc quá muộn, hỗn hợp không khí-nhiên liệu sẽ cháy sai lúc.
Khi bugi kích hoạt trước khi piston đạt đỉnh hành trình nén, áp suất dư thừa có thể thoát qua van nạp đang mở thay vì đẩy piston đi xuống. Tương tự, nếu bugi đánh lửa khi piston đã bắt đầu hành trình đi xuống, nhiên liệu chưa cháy bị đẩy ra qua van xả, dẫn đến nổ bô.
Các lỗi cơ học cũng góp phần gây ra hiện tượng này. Van hỏng, dây bugi lỏng lẻo hoặc bugi hoạt động kém hiệu quả đều có thể là nguyên nhân.
Việc không thay bộ lọc không khí định kỳ dẫn đến tắc nghẽn cũng làm hạn chế luồng khí vào động cơ, từ đó làm xáo trộn tỷ lệ không khí-nhiên liệu và gây nổ bô.
Đèn "check engine" có thể báo hiệu nổ bô
Các dòng xe hiện đại được trang bị hệ thống chẩn đoán onboard, có khả năng kích hoạt đèn "check engine" khi xảy ra nổ bô. Tuy nhiên, tín hiệu này không đặc thù vì đèn có thể sáng do nhiều vấn đề khác nhau.
Chẳng hạn, đèn "check engine" có thể báo hiệu bugi đánh lửa sai, lỗi dây điện hoặc cảm biến oxy hoạt động bất thường. Khi đèn sáng, người dùng nên đưa xe đến cửa hàng phụ tùng hoặc gara để quét mã lỗi từ hệ thống chẩn đoán onboard.
Dù có liên quan đến nổ bô hay không, những sự cố này đều có thể làm giảm hiệu suất tiêu thụ nhiên liệu. Nếu xe đột nhiên tiêu tốn nhiên liệu nhiều hơn mà không thay đổi thói quen lái xe, đó là dấu hiệu cần kiểm tra kỹ hơn.
Xe bị nổ bô thường đi kèm với các vấn đề về hiệu suất. Người lái có thể nhận thấy tốc độ giảm, công suất yếu đi hoặc động cơ rung lắc khi dừng xe. Những biểu hiện này xuất hiện do động cơ không hoạt động hiệu quả, dẫn đến lãng phí năng lượng và nhiên liệu.
Khi xe gặp hiện tượng nổ bô, có một số bộ phận người dùng có thể tự kiểm tra. Trước tiên, cần xem xét tình trạng bugi, bộ phận được lắp ở đầu mỗi xi-lanh để đánh lửa hỗn hợp không khí-nhiên liệu.
Nếu bugi bị mòn hoặc bẩn, khả năng tạo tia lửa mạnh có thể suy giảm, gây ra nổ bô. Việc thay thế bugi hỏng hoặc làm sạch chúng thường giúp khôi phục hiệu suất đánh lửa và loại bỏ vấn đề.
Tiếp theo, cần kiểm tra bộ lọc không khí. Như đã đề cập, bộ lọc bị tắc làm hạn chế luồng khí vào động cơ, ảnh hưởng đến tỷ lệ không khí-nhiên liệu và gây nổ bô.
Thay bộ lọc mới là một giải pháp đơn giản mà người dùng có thể tự thực hiện. Nếu thay bộ lọc không giải quyết được vấn đề, nguyên nhân có thể nằm ở các cảm biến điều chỉnh hỗn hợp không khí-nhiên liệu, chẳng hạn như cảm biến oxy hoặc cảm biến lưu lượng khí nạp.
Hệ thống nhiên liệu cũng cần được chú ý. Người dùng nên đảm bảo bộ lọc nhiên liệu sạch và bơm nhiên liệu hoạt động bình thường. Sử dụng dung dịch làm sạch kim phun nhiên liệu hoặc thay bộ lọc nhiên liệu mới có thể cải thiện dòng chảy nhiên liệu và khắc phục nổ bô.
Nếu các biện pháp trên không hiệu quả, khả năng cao xe cần thay dây đai định thời hoặc xích định thời để đảm bảo hoạt động đồng bộ của động cơ.