Huy động nguồn lực tư nhân để mở rộng cao tốc Bắc - Nam theo PPP
(CLO) Việc mở rộng cao tốc Bắc - Nam phía Đông được xác định là nhiệm vụ cấp bách để phát huy tối đa hiệu quả đầu tư cũng như phát triển hạ tầng giao thông theo quy hoạch.
Vừa qua, Bộ Xây dựng đã có văn bản số 5266/BXD/KHCT gửi Chính phủ về kết quả nghiên cứu đầu tư mở rộng các đoạn tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông theo phương thức đối tác công - tư (PPP).
Trong đó đề xuất thời điểm triển khai mở rộng nên được cân nhắc sau khi hoàn thành công tác bảo hành của các nhà thầu theo các dự án đầu tư công trước đây để tránh phát sinh tranh chấp pháp lý liên quan, hạn chế dư luận hiểu chưa đúng về việc thi công lại các hạng mục vừa hoàn thành.
Nhiều nhà đầu tư tên tuổi trước đó đã có các văn bản đề xuất được đầu tư mở rộng ngay cao tốc cao tốc Bắc - Nam phía Đông theo phương thức đối tác công - tư (PPP).
Phóng viên Báo Nhà báo và Công luận đã có cuộc trao đổi với GS. TS. Lê Hồng Hạnh - Chủ tịch Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) xoay quanh vấn đề này.
Trước yêu cầu cấp bách trong việc kết nối các vùng kinh tế trọng điểm, mở ra không gian phát triển mới mà hệ thống cao tốc Bắc - Nam phía Đông được xem là “xương sống” đã đạt được nhiều kết quả, ông đánh giá thế nào?
+ GS. TS Lê Hồng Hạnh: Hiện cả nước đã đưa vào khai thác toàn bộ 11 dự án đường cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020 với chiều dài 653km, giúp nối thông và rút ngắn thời gian đi từ Hà Nội đến Vinh và từ TP Hồ Chí Minh đến Nha Trang.
Các dự án thành phần cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021 - 2025 cũng đang được gấp rút hoàn thiện, phấn đấu đến năm 2025 nước ta có 3.000km đường bộ cao tốc.
Cao tốc Bắc - Nam phía Đông được xem là “xương sống” giúp giảm tải cho Quốc lộ 1A; đặc biệt là ở các khu vực đô thị lớn, giảm thiểu tình trạng ùn tắc và tai nạn giao thông. Từ đó giúp phân bố dân cư hợp lý hơn, giảm áp lực tập trung dân số quá lớn ở các đô thị lớn và tạo điều kiện phát triển các khu vực khác.
Việc hoàn thành và đưa vào khai thác tuyến cao tốc Bắc - Nam được kỳ vọng sẽ đóng góp đáng kể vào tăng trưởng GDP chung của cả nước, ước tính có thể tăng khoảng 0,97 điểm %.
Bên cạnh những tác động tích cực thì việc phân kỳ cao tốc Bắc - Nam phía Đông, nhiều đoạn chưa được đầu tư hoàn chỉnh nên tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông có phải là “điểm nghẽn” thưa ông?
+ GS. TS Lê Hồng Hạnh: Các dự án thành phần cao tốc Bắc - Nam phía Đông đưa vào khai thác thực tế đã cho thấy hiệu quả khi rút ngắn khoảng cách giữa các địa phương, các vùng kinh tế, tạo điều kiện thuận lợi cho giao thương, vận chuyển hàng hóa, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của các khu vực này.
Nhưng việc chỉ có hai làn xe, không có dải phân cách giữa và không có làn dừng khẩn cấp trên các đoạn cao tốc này gây ức chế cho người lái, dẫn đến các tình huống nguy hiểm và tai nạn.
Thực tế đã xảy ra nhiều vụ tai nạn giao thông khi đường cao tốc không có làn dừng khẩn cấp gây ùn tắc. Thậm chí chỉ cần một xe tải trọng lớn gặp sự cố cũng có thể dẫn tới tắc dài cả tuyến đường. Từ đó giảm năng lực lưu thông.
Do vậy muốn đạt được mục tiêu, hiệu quả cao nhất mà cao tốc Bắc - Nam phía Đông đem lại thì rất cần được mở rộng theo quy hoạch, khai thác động bộ, đạt “tiêu chuẩn cao tốc”.
Nhu cầu vốn đầu tư xây dựng hạ tầng giao thông là rất lớn, trong khi ngân sách còn hạn hẹp, xin ông cho biết việc huy động các nguồn lực khác có vai trò quan trọng như thế nào?
+ GS. TS Lê Hồng Hạnh: Trước thời điểm Luật đầu tư theo phương thức đối tác công - tư (PPP) ban hành, cả nước đã huy động gần 319.000 tỷ đồng đầu tư 140 dự án giao thông theo phương thức PPP, hình thức hợp đồng BOT.
Các dự án đã hoàn thành và đưa vào khai thác hiệu quả, tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, giảm ùn tắc và tai nạn giao thông, nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế. Đầu tư tư nhân làm nhanh và hiệu quả.
Điển hình như mới đây dự án bến số 5, số 6 khu bến cảng Lạch Huyện (Hải Phòng) do Tập đoàn Hateco đầu tư đã hoàn thành đi vào khai thác, vượt tiến độ 2 tháng.
Đây là dự án phát triển hạ tầng cảng biển nước sâu đầu tiên tại Việt Nam từ nguồn vốn của khu vực kinh tế tư nhân. Dự án có ý nghĩa quan trọng trong việc thúc đẩy giao thương quốc tế, tạo động lực phát triển kinh tế cho khu vực miền Bắc và cả nước.
Mở rộng cao tốc Bắc - Nam phía Đông rất cần thiết nhưng dự toán sơ bộ kinh phí đầu tư hơn 152.000 tỷ đồng là một thách thức không nhỏ. Huy động được nguồn lực từ tư nhân sẽ góp phần giải quyết khó khăn về nguồn vốn.
Trong văn bản mới đây gửi Chính phủ về kết quả nghiên cứu đầu tư mở rộng các đoạn tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông theo phương thức đối tác công - tư (PPP), Bộ Xây dựng đề xuất thời điểm triển khai mở rộng nên được cân nhắc, ông có đánh giá ra sao?
+ GS. TS Lê Hồng Hạnh: Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị ban hành nhấn mạnh :“Huy động tối đa các nguồn lực, tạo điều kiện cho kinh tế tư nhân tham gia phát triển kinh tế - xã hội”.
Vấn đề tài chính của các nhà đầu tư hoàn toàn có thể giải quyết được và họ chủ động đề xuất tham gia đầu tư mở rộng ngay thời điểm này thì tại sao chúng ta lại không ủng hộ mà phải “cân nhắc”?
Ngoài ra có thể kiểm định được chất lượng các công trình đã hoàn thành, xác định được trách nhiệm thuộc về các bên. Cơ sở khoa học và thực tiễn, vấn đề pháp lý hoàn toàn có thể giải quyết thông qua đàm phán và quy trình minh bạch.
Nếu dự án được thực hiện với mục tiêu trước nhất là vì lợi ích quốc gia và dân tộc, thông qua các quy trình công khai, minh bạch từ nghiên cứu đầu tư đến đấu thầu, triển khai và nghiệm thu, quản lý vận hành thì có lý do gì phải lo lắng về hiểu nhầm hay nghi ngại.
Xin chân thành cảm ơn ông!