Lựa chọn nguyện vọng ở ngành vận hành theo logic 'thị trường trước – con người sau'

Trong làn sóng chọn ngành, chọn trường mùa tuyển sinh 2025, Du lịch tiếp tục là điểm đến hấp dẫn của nhiều thí sinh. Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo: đừng để đam mê “chệch hướng” thành phong trào nhất thời, vì Du lịch là ngành nghề đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng, khả năng thích nghi và tính chuyên nghiệp cao.

Không khó để nhận thấy sức hút của ngành Du lịch trong mùa tuyển sinh những năm gần đây. Điểm chuẩn các ngành như Quản trị Dịch vụ Du lịch và Lữ hành hay Quản trị Khách sạn luôn nằm trong nhóm cao. Năm 2024, tổ hợp C00 của ngành Du lịch tại Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội) chạm mốc 28.58 điểm.

Dữ liệu 3 năm gần đây cho thấy, điểm chuẩn ngành Quản trị Dịch vụ Du lịch và Lữ hành luôn duy trì ở mức cao, đặc biệt tổ hợp C00 chạm ngưỡng 28.58 điểm năm 2024.

Ngành Quản trị Khách sạn cũng có mức điểm trúng tuyển tăng , ổn định ở mức 25.71 - 28.26 điểm (tùy tổ hợp xét tuyển).

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, việc chọn ngành không nên dựa thuần túy vào “điểm chuẩn cao thì chắc là ngành hot”.

TS. Nguyễn Ngọc Dung, Trưởng Khoa Du lịch học, Trường ĐHKHXH&NV (ĐHQGHN) nhấn mạnh: “Trong những năm gần đây, Đảng và Nhà nước rất quan tâm tới phát triển du lịch. Theo số liệu của Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch, hiện nay số lượng sinh viên tốt nghiệp ra trường được đào tạo về ngành du lịch chỉ có thể đáp ứng được 50% nhu cầu nguồn nhân lực của ngành, trong đó đã tính bộ phận các bạn tốt nghiệp trung cấp. Có thể nói rằng, du lịch đang có nhu cầu lớn về nguồn nhân lực và có cơ hội việc làm tốt".

Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết: Người học cần lựa chọn môi trường đào tạo chú trọng thực hành, gắn kết chặt chẽ với doanh nghiệp và thực tiễn nghề nghiệp.

Ngành Du lịch hiện đại không còn bó hẹp trong hình dung “làm hướng dẫn viên, đi khắp nơi”. Đây là ngành kinh tế tổng hợp, đòi hỏi kiến thức liên ngành, tư duy công nghệ, kỹ năng quản trị, marketing số, quản lý điểm đến, tổ chức sự kiện và năng lực ngoại ngữ, giao tiếp trong môi trường đa văn hóa.

Thực tế cho thấy, những cơ sở đào tạo như Trường ĐHKHXH&NV (ĐHQGHN) hay Đại học Mở Hà Nội đang tiên phong trong việc đổi mới chương trình học, thúc đẩy mô hình “học cùng doanh nghiệp”.

TS. Nguyễn Thị Thu Mai, Trưởng Khoa Du lịch, Trường Đại học Mở Hà Nội chia sẻ: "Vấn đề không còn nằm ở số lượng người học, mà là chất lượng và khả năng hội nhập. Nhiều sinh viên có bằng cấp nhưng thiếu kỹ năng nghề, ngoại ngữ yếu, khả năng ứng dụng công nghệ thấp".

Để khắc phục tình trạng đó, mô hình “đồng kiến tạo” đã được áp dụng: doanh nghiệp tham gia thiết kế chương trình giảng dạy, sinh viên được đi thực tập tại khách sạn, doanh nghiệp lữ hành ngay từ năm nhất.

Du lịch là ngành “ngược sóng”, nơi thị trường quyết định trước, con người phải bơi theo sau. Ở đó, không chỉ cần chuyên môn vững, mà còn đòi hỏi người làm nghề phải có bản lĩnh thép: tâm lý vững vàng, chịu được áp lực giờ giấc bất định, luôn sẵn sàng xử lý những tình huống “lật kèo” trong tích tắc.

Theo các chuyên gia, trong lĩnh vực dịch vụ, một lời nói thiếu khéo, một ánh mắt không đúng lúc hay chỉ một phản hồi chậm vài giây đều có thể trở thành tâm điểm của khủng hoảng truyền thông. Vì thế, kỹ năng mềm không còn là “điểm cộng”, mà là điều kiện bắt buộc: từ giao tiếp, lắng nghe đến đàm phán, thuyết phục tất cả phải đạt đến mức độ chuyên nghiệp, tinh tế và linh hoạt.

Tính đến cuối năm 2024, Việt Nam đã có hơn 4.170 doanh nghiệp lữ hành quốc tế, gần 41.000 hướng dẫn viên và hàng trăm khách sạn, resort đạt chuẩn 4-5 sao. Những con số ấn tượng này là minh chứng cho sức sống mạnh mẽ của ngành, nhưng cũng đồng nghĩa với áp lực cạnh tranh khốc liệt hơn bao giờ hết.

Bởi vậy, Du lịch không cần “người làm đông”, mà cần “người làm đúng – làm giỏi”. Những lựa chọn theo phong trào, chọn vì bạn bè chọn, hay vì thấy ngành “đang hot” sẽ dễ khiến người học lạc lối, hụt hơi khi bước vào thực tế.

Trong chiến lược phát triển Du lịch Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến 2045, nguồn nhân lực chất lượng cao được xác định là một trong ba “trụ cột” then chốt. Điều đó có nghĩa, những ai dấn thân vào ngành này hôm nay không chỉ đơn thuần là chọn một ngành học, mà đang chọn một sứ mệnh: trở thành cầu nối đưa Việt Nam ra thế giới và đưa thế giới đến gần hơn với Việt Nam.

Chọn ngành Du lịch, không phải để theo sóng, mà để làm người cầm lái. Và người cầm lái phải vững tay, vững trí mới đưa được con tàu vượt sóng vươn khơi.

Hồng Phúc