Châu Âu tuyên bố sẽ không còn cần khí đốt Nga trong tương lai
(CLO) EU đề xuất cấm khí đốt Nga từ 2027, giảm 2/3 nhập khẩu đường ống sau ba năm, quyết liệt hướng tới tự chủ năng lượng.
Kể từ khi căng thẳng quân sự giữa Nga Ukraine nổ ra vào tháng 2/2022, Liên minh Châu Âu (EU) đã không ngừng nỗ lực để giảm sự phụ thuộc vào nguồn năng lượng từ Nga.
Đáp lại hành động này, EU đã áp đặt hàng loạt biện pháp trừng phạt lên các sản phẩm năng lượng của Nga, bao gồm dầu mỏ và khí đốt. Trong suốt ba năm qua, các biện pháp này được tăng cường dần, giúp khu vực từng bước cắt giảm sự lệ thuộc vào năng lượng Nga.
Đến nay, EU cùng nhiều chuyên gia năng lượng nhận định rằng Châu Âu hoàn toàn có thể không cần quay lại sử dụng khí đốt Nga trong tương lai, nhờ vào việc củng cố và đa dạng hóa chuỗi cung ứng năng lượng một cách hiệu quả.
Đề xuất lệnh cấm nhập khẩu khí đốt Nga vào năm 2027
Vào tháng 6 vừa qua, Ủy ban Châu Âu (EC) đã đưa ra một đề xuất mang tính bước ngoặt: áp dụng lệnh cấm có ràng buộc pháp lý đối với việc nhập khẩu khí đốt và khí đốt hóa lỏng (LNG) từ Nga vào EU, với thời hạn chót là cuối năm 2027.
Nếu được thông qua, kế hoạch này sẽ đặt dấu chấm hết cho mối quan hệ thương mại năng lượng kéo dài hàng thập kỷ giữa hai bên.
Để đảm bảo tính khả thi, EC đã lồng ghép các biện pháp pháp lý nhằm ngăn chặn sự phản đối từ những quốc gia thành viên vẫn còn phụ thuộc vào Nga, chẳng hạn như Hungary và Slovakia.
Dù vậy, mục tiêu lớn hơn của EU là giành được sự đồng thuận từ tất cả các nước thành viên, thậm chí có thể thông qua việc hỗ trợ tài chính để khuyến khích họ chuyển đổi sang các nguồn năng lượng thay thế.
Ủy viên Năng lượng EU, ông Dan Jørgensen, nhấn mạnh rằng động lực đằng sau lệnh cấm này không chỉ đơn thuần xuất phát từ cuộc xung đột tại Ukraine.
“Chúng tôi đưa ra lệnh cấm vì Nga đã biến năng lượng thành một thứ vũ khí chống lại EU, dùng nó để gây áp lực lên các quốc gia thành viên. Nga không còn là một đối tác thương mại mà chúng tôi có thể tin cậy”, ông Jørgensen khẳng định.
Ông cũng cho biết thêm rằng lệnh cấm sẽ được duy trì lâu dài, bất kể tình hình chiến sự có diễn biến ra sao, thể hiện quyết tâm mạnh mẽ của EU trong việc bảo vệ an ninh năng lượng.
Lộ trình cụ thể và tác động của lệnh cấm
Đề xuất của EC vạch ra một lộ trình rõ ràng để từng bước loại bỏ khí đốt Nga. Cụ thể, từ ngày 1/1/2026, EU sẽ cấm nhập khẩu khí đốt từ các đường ống và các hợp đồng LNG ký trong năm 2025.
Đối với các hợp đồng ngắn hạn ký trước ngày 17/6/2025 với thời hạn dưới một năm, lệnh cấm sẽ có hiệu lực từ ngày 17/6 năm sau. Riêng các hợp đồng dài hạn hiện có sẽ bị chấm dứt hoàn toàn từ ngày 1/1/2028.
Đặc biệt, Hungary và Slovakia được gia hạn đến ngày 1/1/2028 để đa dạng hóa nguồn cung khí đốt, trước khi lệnh cấm chính thức áp dụng.
Nếu kế hoạch này được thực thi, nhiều hợp đồng LNG lớn giữa Nga và các tập đoàn dầu khí hàng đầu như TotalEnergies (Pháp) hay Naturgy (Tây Ban Nha) sẽ bị hủy bỏ.
Ngoài ra, các trạm LNG tại EU cũng sẽ không được phép cung cấp dịch vụ cho khách hàng Nga. Đồng thời, các công ty nhập khẩu khí đốt Nga sẽ phải công khai thông tin hợp đồng cho EU và cơ quan chức năng quốc gia, nhằm đảm bảo tính minh bạch.
Ý kiến từ Nghị viện Châu Âu và các bên liên quan
Đầu tháng 7, ông Ville Niinistö, nhà đàm phán trưởng của Nghị viện Châu Âu, đã đề xuất đẩy nhanh tiến độ cấm nhập khẩu khí đốt Nga sớm hơn một năm, vào năm 2026.
“Chúng tôi muốn xem xét khả năng rút ngắn thời hạn xuống năm 2026”, ông Niinistö chia sẻ. Ông nhấn mạnh vai trò của Nghị viện là rà soát kỹ lưỡng đề xuất, đảm bảo tính chặt chẽ và khả năng thực thi.
Ông cũng kêu gọi mở rộng lệnh cấm sang cả dầu mỏ Nga, với thời hạn loại bỏ muộn nhất là năm 2027, đồng thời cam kết đánh giá kỹ lưỡng để tránh những rủi ro pháp lý không đáng có cho các doanh nghiệp Châu Âu.
Trong khi đó, một số ý kiến trong EU cho rằng cần nới lỏng các biện pháp trừng phạt năng lượng Nga, do giá tiêu dùng tăng cao khi Moscow cung cấp dầu thô và khí đốt với mức giá cạnh tranh hơn so với các nhà cung cấp khác.
Tuy nhiên, ông Patrick Pouyanné, Giám đốc điều hành TotalEnergies, lại lạc quan về khả năng tự chủ năng lượng của Châu Âu. Ông nhận định rằng nhờ các dự án công suất mới tại Mỹ và Qatar, EU hoàn toàn có thể đảm bảo nguồn cung mà không cần đến LNG từ Nga vào năm 2028.
Hành trình giảm phụ thuộc và hướng tới tương lai
Kể từ năm 2022, EU đã cắt giảm khoảng 2/3 lượng khí đốt nhập khẩu từ các đường ống của Nga, đồng thời cấm nhập khẩu than và dầu vận chuyển bằng đường biển. Dù vậy, khu vực này vẫn phụ thuộc đáng kể vào LNG từ Nga.
Việc đa dạng hóa nguồn cung năng lượng không chỉ giúp EU tăng cường an ninh năng lượng, mà còn thúc đẩy nhiều quốc gia đẩy nhanh phát triển các dự án năng lượng tái tạo.
Hiện tại, vẫn chưa rõ liệu EU có thể chính thức thông qua lệnh cấm mang tính ràng buộc pháp lý đối với khí đốt và LNG từ Nga hay không.
Tuy nhiên, đề xuất này đã cho thấy một thực tế rõ ràng: Châu Âu đang tiến gần hơn đến mục tiêu tự chủ năng lượng, giảm dần sự lệ thuộc vào Nga và sẵn sàng cho một tương lai không còn cần đến khí đốt từ quốc gia này.