Hà Nội đặt mục tiêu tăng gấp đôi tỷ lệ vận tải công cộng tại vành đai 1

Hà Nội đối mặt với bài toán hơn 8 triệu phương tiện cá nhân

Ông Dương Đức Tuấn, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội cho biết, với dân số khoảng 8,5 triệu người (chưa kể dân số vãng lai), Hà Nội hiện có trên 8 triệu phương tiện giao thông, bao gồm 1,1 triệu ô tô và khoảng 6,9 triệu xe máy.

Đặc biệt, tại khu vực vành đai 1 – trung tâm nội đô lịch sử Thủ đô, số lượng xe máy lên tới 450.000 trên tổng số khoảng 600.000 dân cư sinh sống. Vành đai 1 bao gồm các khu vực trọng yếu như phố cổ, Hồ Gươm và phụ cận, phố cũ thuộc trung tâm Hoàng thành, trung tâm chính trị Ba Đình.

Các nghiên cứu của Bộ Nông nghiệp và Môi trường cùng các chuyên gia đều chỉ ra rằng, lượng phương tiện giao thông chạy bằng xăng, dầu, đặc biệt là xe máy, là nguyên nhân tạo ra khoảng 60% lượng ô nhiễm không khí. Đáng chú ý, gần 70% xe máy đang lưu hành là phương tiện cũ, với quy chuẩn, tiêu chuẩn kiểm soát khí thải còn hạn chế. Điều này khiến việc kiểm soát xả thải ra môi trường từ các phương tiện trở nên khó khăn, cả trong và ngoài nội đô.

Theo ông Tuấn, Chỉ thị 20 đưa ra những nội dung cụ thể trong việc triển khai Điều 28 Luật Thủ đô, yêu cầu Hà Nội phải kiểm soát các "vùng phát thải thấp". Đây là những khu vực kiểm soát nghiêm ngặt các phương tiện và yếu tố có thể gây ô nhiễm môi trường. Hà Nội đã và đang ban hành các nghị quyết trên cơ sở thiết lập các đề án để quy định các vùng phát thải thấp theo nguyên tắc kiểm soát từ trung tâm đô thị lõi, xác định theo các vành đai 1, 2, 3, 4 và thậm chí cả vành đai 5 (vành đai liên vùng thủ đô).

Phó Chủ tịch Dương Đức Tuấn khẳng định, mục tiêu là mọi phương tiện, dù là cá nhân hay công cộng, đều phải hướng tới phát thải thấp, bởi "chỉ những phương tiện sạch mới tạo ra điều kiện phát thải thấp". Các phương tiện sử dụng xăng, dầu, đặc biệt là xe 2 kỳ, sẽ tạo ra những hệ lụy về môi trường, ảnh hưởng đến văn minh và trật tự đô thị.

Theo ông Tuấn, để triển khai Chỉ thị 20, Hà Nội sẽ nghiên cứu các chương trình, kế hoạch tổng thể, sẽ nghiên cứu cơ chế chính sách hỗ trợ chuyển đổi phù hợp nhất cho người dân, đặc biệt là những người sử dụng phương tiện chạy xăng dầu trong khu vực vành đai 1. Đồng thời, khuyến khích người dân ở khu vực ngoài vành đai 1 theo lộ trình đến năm 2026, 2028, 2030 cũng thụ hưởng chính sách khuyến khích chuyển đổi.

UBND TP. Hà Nội sẽ trình HĐND Thành phố các nghị quyết chuyên đề xử lý các vấn đề này, dự kiến vào tháng 9/2025.

Song song với việc hỗ trợ người dân, Hà Nội cũng sẽ có biện pháp về quản lý, kêu gọi sự phối hợp của nhà nước, nhân dân, doanh nghiệp để đưa ra chế độ ưu đãi nhất cho các doanh nghiệp cung ứng phương tiện xanh, thậm chí hỗ trợ vào giá thành và các vấn đề liên quan.

Đặc biệt, các vấn đề như lệ phí trước bạ, đăng ký và giao thông tĩnh cũng sẽ được quan tâm. Sẽ tăng cường ưu đãi cho xe sử dụng năng lượng xanh, sạch, thậm chí miễn phí gần như 100% lệ phí trước bạ, đăng ký theo Luật Thủ đô.

Khi chuyển đổi phương tiện, đặc biệt là trong vành đai 1 với mốc 01/7/2026, Hà Nội nhận thấy sự cần thiết của hệ thống hạ tầng kỹ thuật, đặc biệt là trạm sạc cho xe điện. Thành phố sẽ chuẩn hóa lại quy hoạch và triển khai mạng lưới trạm sạc, thậm chí thực hiện đầu tư công để kiện toàn hệ thống này, đồng thời bảo đảm an toàn phòng cháy chữa cháy.

Hệ thống trạm sạc sẽ được kiểm soát và thiết lập đồng bộ với hệ thống giao thông tĩnh, ưu tiên triển khai tại các khu vực bên ngoài gắn với hạ tầng kỹ thuật giao thông (cả động và tĩnh) và các khu vực công cộng, nhằm tạo mạng lưới thuận tiện và hiện đại, hòa nhập trong một đô thị thông minh. Các khu đô thị mới cũng sẽ được kiểm soát hạ tầng kỹ thuật đồng bộ, liên quan đến sử dụng năng lượng sạch cho nhiều hãng xe khác nhau, thậm chí nghiên cứu các mô hình trạm đổi pin xe tại chỗ đa hãng.

Tăng cường giao thông công cộng là chìa khóa

Phó Chủ tịch Dương Đức Tuấn nhấn mạnh, việc tác động vào phương tiện cá nhân với tỷ lệ lớn như hiện nay đòi hỏi một vấn đề quan trọng là tăng tỷ lệ vận tải hành khách công cộng.

Trong vành đai 1 và 2, Hà Nội sẽ tổ chức mạng lưới hệ thống giao thông công cộng đa phương thức thích hợp, hiện đại và thông minh nhất. Đây cũng là nội dung của Chỉ thị 20.

Hiện tại, khu vực vành đai 1 có 45 tuyến xe buýt với 535 xe, trong đó có 11 tuyến xe buýt điện với 126 xe. Hà Nội sẽ cấu trúc lại mạng lưới này và chuyển đổi các hệ thống xe buýt sang năng lượng xanh, sạch, cơ bản là xe điện. Lộ trình đến năm 2030, Thành phố sẽ chuyển đổi toàn bộ hệ thống xe buýt sang xe buýt điện. Đồng thời, sẽ tăng cường mạng lưới xe buýt quy mô trung bình (8-12-16 chỗ) để phủ rộng hơn trong khu vực vành đai 1.

Bên cạnh đó, các loại hình taxi xe điện bổ trợ và trung chuyển xe điện quy mô nhỏ (4 chỗ) cũng sẽ được thiết lập để tạo mạng lưới khép kín trong vành đai 1, phát triển lan tỏa sang vành đai 2 trong tương lai.

Hệ thống xe buýt sẽ được kết hợp với hệ thống đường sắt đô thị. Hiện có tuyến Cát Linh – Hà Đông đã đi vào trung tâm vành đai 1, tuyến Nhổn – Ga Hà Nội dự kiến hoàn thành trong năm 2025. Đến năm 2030, Hà Nội sẽ phải hình thành hoàn chỉnh 3 tuyến đường sắt đô thị (tuyến số 2, số 3, số 5) và tuyến đường sắt đô thị nhánh số 2A, với mục tiêu hoàn thành 98 km đường sắt đô thị theo Nghị quyết 188 ngày 9/2/2025 của Quốc hội (hiện mới đạt 25 km). Đây là các phương tiện vận tải khối lượng lớn, tốc độ cao.

Phó Chủ tịch Dương Đức Tuấn cho biết, hiện tỷ lệ vận tải hành khách công cộng trên toàn Thành phố còn hạn chế, chỉ khoảng 20%. Thời gian tới, đến năm 2030, tỷ lệ này sẽ phải cố gắng nâng lên 35%, thậm chí 40%. Riêng đối với vành đai 1, mục tiêu là nâng tỷ lệ vận tải hành khách công cộng lên gấp đôi so với tỷ lệ chung của Thành phố, đạt 40%. Điều này sẽ giúp kiểm soát phương tiện cá nhân và tạo ra một mạng lưới giao thông bổ trợ hiệu quả.

Minh Chí