Ra mắt sách 'Nàng tiên cá cuối cùng' tại Việt Nam: Cuộc đối thoại giữa văn chương và khoa học đại dương
(CLO) Chiều 19/7, tại trụ sở Nhà xuất bản Kim Đồng, Hà Nội, một cánh cửa kỳ ảo đã mở ra – cuốn sách “Nàng tiên cá cuối cùng” của tác giả Phần Lan Iida Turpeinen chính thức ra mắt độc giả Việt.
Tác phẩm được ví như một bản hòa tấu mê hoặc giữa khoa học, văn chương và nỗi đau sinh thái học, mang tới tiếng vọng từ đại dương xa xôi, từ những xác hóa thạch của một giống loài đã tuyệt chủng.
Xuất phát từ cuộc thám hiểm năm 1741 do nhà tự nhiên học Georg Wilhelm Steller dẫn đầu, “Nàng tiên cá cuối cùng” kể lại cuộc gặp gỡ giữa con người và một loài động vật kỳ lạ: bò biển Stellar – sinh vật hiền lành nặng hàng tấn, sống ở những vùng biển băng giá ven Bắc Thái Bình Dương. Chỉ 30 năm sau khi được phát hiện, bò biển Stellar đã bị tuyệt chủng hoàn toàn. Không một ghi chép nào kịp lưu lại hơi thở của chúng, ngoại trừ hóa thạch.
Từ bộ xương hiếm hoi được phục chế tại Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Phần Lan, tác giả Iida Turpeinen đã lần theo các dấu vết để dựng nên một tác phẩm văn chương đầy rung động, nơi sự kiện khoa học và nỗi day dứt nhân loại giao thoa trong những trang viết đẹp đến rợn ngợp.
Theo PGS.TS Nguyễn Thành Nam – Phó Trưởng khoa Sinh học và Giám đốc Bảo tàng Sinh học, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên Hà Nội – cuốn sách gợi lên những suy ngẫm về bảo tồn và tuyệt chủng, hai chủ đề luôn khiến các nhà khoa học đau đáu. Đồng thời, tác phẩm cũng truyền cảm hứng về đam mê nghiên cứu và tinh thần trách nhiệm với thiên nhiên.
Buổi ra mắt sách do Nhà xuất bản Kim Đồng phối hợp cùng Đại sứ quán Phần Lan tại Việt Nam tổ chức, cũng có sự tham gia của nhà văn Di Li – người điều phối buổi trò chuyện, cùng hai dịch giả Võ Xuân Quế và Bùi Việt Hoa tham gia từ xa.
Dưới bàn tay dịch thuật đầy cảm xúc, bản tiếng Việt của “Nàng tiên cá cuối cùng” giữ được tinh thần nguyên bản của tác phẩm – một khúc bi ca về thiên nhiên, nhưng cũng là lời cảnh tỉnh với nhân loại về tốc độ diệt chủng mà chúng ta đang góp phần tạo ra.
“Tôi thật sự bất ngờ vì một cuốn sách khoa học mà lại cuốn hút đến vậy. Nhất là những đoạn viết về bò biển Stellar – loài duy nhất sống sót qua thời tiền sử mà rồi cũng biến mất vì lòng tham con người”, một độc giả trẻ chia sẻ tại sự kiện.
Không gian sự kiện như hóa thành một viện bảo tàng thu nhỏ, nơi các câu chuyện về động vật hóa thạch, di sản biển, và hành trình bảo tồn khoa học được kể bằng lời văn mềm mại. Trong phần thảo luận, nhiều ý kiến cho rằng Việt Nam xứng đáng có những bảo tàng tự nhiên tầm cỡ, nơi trẻ em không chỉ biết đến “trending” TikTok mà còn được nuôi dưỡng bằng niềm cảm hứng với sự sống.
“Liệu chúng ta có thể truyền cảm hứng về sinh học như cách giới trẻ yêu thần tượng?”, một câu hỏi để lại dư âm sau buổi tọa đàm.
Ra mắt lần đầu tại Phần Lan, “Nàng tiên cá cuối cùng” đã đoạt nhiều giải thưởng danh giá như Torch-Bearer, Helsingin Sanomat Prize, và lọt vào danh sách đề cử Finlandia Prize. Cuốn sách sau đó đã được dịch và xuất bản tại hơn 10 quốc gia, trong đó có Pháp, Anh, Tây Ban Nha, Italia và nay là Việt Nam.
Trong dòng chảy văn chương và dữ kiện sinh học, cuốn sách như gửi đi một lời thì thầm của đại dương – rằng cái chết của một loài không bao giờ là kết thúc của một câu chuyện, mà là khởi đầu của một sự tự vấn nhân loại.
Đọc xong, liệu chúng ta có cùng cảm xúc như nhà sinh vật học Steller – người sẵn sàng đánh đổi tính mạng để kể lại câu chuyện của một loài vật đã biến mất vĩnh viễn?
“Nàng tiên cá cuối cùng” hiện đã phát hành toàn quốc. Đây là một lựa chọn không chỉ cho những người yêu văn chương mà còn cho tất cả những ai trăn trở với câu hỏi: Loài nào sẽ là hóa thạch tiếp theo mà chúng ta để lại cho hậu thế?