Sữa sẽ là “vàng trắng” của thập kỷ tới

Các sản phẩm từ sữa đóng vai trò quan trọng trong chế độ ăn uống của người tiêu dùng trên toàn thế giới. Dự kiến, sự gia tăng dân số và mức thu nhập sẽ là động lực thúc đẩy nhu cầu tiêu thụ các sản phẩm từ sữa trong suốt thập kỷ tới.

Sữa tươi bao gồm tất cả các loại sữa và sản phẩm từ sữa chưa qua chế biến sâu, chẳng hạn như sữa lỏng và sữa chua (bao gồm cả sữa chua lên men lẫn thanh trùng), không thuộc nhóm sản phẩm chế biến như bơ, phô mai, sữa bột tách béo, sữa bột nguyên kem, bột whey hay một số ít trường hợp là casein.

Sữa chế biến gồm các sản phẩm như phô mai, bơ, sữa bột nguyên kem (WMP) và sữa bột tách béo (SMP).

Mặc dù quá trình chế biến giúp kéo dài thời gian sử dụng của sữa, phần lớn người tiêu dùng vẫn ưa chuộng các sản phẩm sữa tươi.

Tại các quốc gia đang phát triển, tiêu thụ sữa tươi bình quân đầu người được dự báo sẽ tăng 18%, trong khi ở các quốc gia phát triển, con số này có thể giảm nhẹ khoảng 1%.

Đối với các sản phẩm sữa chế biến, tiêu thụ bình quân đầu người được dự đoán sẽ tăng ở cả hai nhóm quốc gia, với mức tăng lần lượt là 16% ở các nước đang phát triển và 6% ở các nước phát triển.

Xu hướng tiêu thụ sữa chế biến

Trên phạm vi toàn cầu, phô mai được kỳ vọng sẽ dẫn đầu về mức tăng trưởng tiêu thụ bình quân đầu người trong nhóm sản phẩm sữa chế biến, với mức tăng 13% ở các nước đang phát triển và 8% ở các nước phát triển trong thập kỷ tới.

Các sản phẩm như bơ, sữa bột nguyên kem và sữa bột tách béo cũng được dự báo sẽ ghi nhận mức tăng trưởng đáng kể trên bình quân đầu người.

Động lực từ nhân khẩu học và kinh tế

Dân số toàn cầu dự kiến sẽ chạm mốc 8,7 tỷ người vào năm 2033, tăng từ 8 tỷ người vào năm 2023. Ở các quốc gia thu nhập thấp, sự gia tăng dân số là yếu tố chính thúc đẩy nhu cầu về sữa, theo báo cáo từ OECD/FAO. Tại Vương quốc Anh, dù tỷ lệ sinh giảm dần, dòng người nhập cư vẫn tiếp tục đóng góp vào tăng trưởng dân số.

Ở các nước đang phát triển, mức thu nhập gia tăng có tác động mạnh mẽ hơn so với các nước phát triển trong việc thúc đẩy tiêu thụ sữa.

Tăng trưởng kinh tế toàn cầu được dự báo sẽ ổn định ở mức trung bình 3% mỗi năm trong thập kỷ tới, với các nền kinh tế đang phát triển đạt tốc độ tăng trưởng nhanh hơn.

Thu nhập cao hơn thường đi đôi với nhu cầu lớn hơn đối với thực phẩm giá trị cao và chế độ ăn kiểu phương Tây, trong đó có các sản phẩm từ sữa. Châu Á được dự đoán sẽ là khu vực có nhu cầu sữa tăng mạnh nhất, theo sau là Trung Đông và Châu Phi.

Sữa vẫn sẽ là một phần thiết yếu và ngày càng quan trọng trong chế độ ăn của người tiêu dùng. Nhu cầu được dự báo sẽ vượt xa sản lượng tại nhiều khu vực xuất khẩu.

Theo IFCN, đến năm 2035, mức tự cung tự cấp về sữa ở Châu Âu sẽ giảm từ 115% xuống còn 110%, với nhu cầu vượt cung vào năm 2030.

Thay đổi trong sở thích người tiêu dùng

Tiêu thụ sữa tươi bình quân đầu người trên thế giới dự kiến tăng 11% trong thập kỷ tới, chủ yếu nhờ sự đóng góp của Ấn Độ và Pakistan, nơi thu nhập và dân số đều đang tăng trưởng.

Ngược lại, nhu cầu sữa lỏng tại Châu Âu và Bắc Mỹ lại có xu hướng giảm.

Sữa chế biến

Các sản phẩm sữa chế biến được dự đoán sẽ tăng trưởng mạnh ở cả các nước phát triển lẫn đang phát triển. Ấn Độ và Pakistan cũng góp phần lớn vào mức tăng tiêu thụ chất rắn sữa, dù hai quốc gia này chủ yếu tự cung tự cấp về nguồn sữa.

Sự phát triển của cơ sở hạ tầng chế biến và logistics toàn cầu sẽ đẩy nhanh xu hướng này. Tiêu thụ tại Trung Quốc và Đông Nam Á hiện thấp hơn nhiều so với EU và Bắc Mỹ, tạo dư địa cho tăng trưởng, đặc biệt trong lĩnh vực dịch vụ thực phẩm và đồ ăn nhẹ.

Tiêu thụ phô mai gắn liền với thu nhập, hiện tập trung chủ yếu ở Châu Âu và Bắc Mỹ, và dự kiến sẽ tiếp tục tăng tại cả hai khu vực.

Nhu cầu bơ đang phục hồi tại Bắc Mỹ và Đông Nam Á, dù chủ yếu được dùng làm nguyên liệu. Tăng trưởng tiêu thụ bơ bình quân đầu người đáng kể sẽ đến từ các nước đang phát triển, nơi sản phẩm này được xem là cao cấp.

Tuy nhiên, ở EU, mức tiêu thụ bơ bình quân đầu người được dự báo sẽ không thay đổi nhiều trong thập kỷ tới, do người tiêu dùng ngày càng chuộng chế độ ăn ít chất béo. Dù vậy, xu hướng này có thể bị ảnh hưởng bởi sự quan tâm ngày càng lớn đến thực phẩm ít chế biến sâu.

Sự xuất hiện của các loại thuốc giảm cân GLP-1 tại các nước phương Tây có thể làm giảm nhu cầu đối với các sản phẩm sữa giàu chất béo, nhưng đồng thời mở ra cơ hội cho các sản phẩm giàu protein, ít chất béo như bột protein, sữa chua và sữa lỏng.

Ngành sản xuất tiếp tục dẫn đầu trong việc sử dụng sữa bột nguyên kem và sữa bột tách béo, đặc biệt phục vụ dinh dưỡng cho trẻ em và người cao tuổi, đồng thời là giải pháp thay thế cho sữa tươi.

Khi các thị trường đang phát triển trưởng thành và có sức mạnh kinh tế lớn hơn, xu hướng chuyển từ sữa bột giá rẻ chứa chất béo thực vật sang sữa bột nguyên kem và các sản phẩm từ chất béo sữa có thể làm gia tăng cạnh tranh với các thị trường truyền thống, duy trì áp lực lên giá cả.

Nhu cầu protein toàn cầu đang tăng mạnh, với xu hướng sức khỏe và thể chất thúc đẩy tiêu thụ whey và các sản phẩm từ whey.

Sản phẩm thay thế từ thực vật

Các sản phẩm thay thế sữa từ thực vật ngày càng cạnh tranh và được kỳ vọng sẽ thay thế một phần tiêu thụ sữa truyền thống, đặc biệt tại Châu Âu, nơi tiêu thụ sữa bình quân đầu người dự kiến giảm. Những sản phẩm này đã ghi nhận tăng trưởng tại Đông Á, Châu Âu, Châu Đại Dương và Bắc Mỹ.

Tuy nhiên, quan điểm về lợi ích của chúng vẫn còn trái chiều. Tại một số thị trường như Vương quốc Anh, người tiêu dùng ngày càng nghi ngờ về thực phẩm chế biến sâu, dẫn đến một số dấu hiệu suy giảm trong thị trường sản phẩm thực vật vốn đã rất đông đúc.

Khi cạnh tranh với sữa tăng cao, giá của các mặt hàng như bơ có khả năng sẽ leo thang. Độ nhạy của nhu cầu sữa với giá cả và khả năng thay thế sẽ là yếu tố cần theo dõi sát sao.

Các nhà sản xuất có thể phải cải tiến công thức của một số sản phẩm như bánh kẹo và bánh nướng để giữ mức giá cạnh tranh, từ đó ảnh hưởng đến nhu cầu về sữa thật.

Triển vọng xuất khẩu

Các dự báo tiêu thụ chịu ảnh hưởng từ nhiều rủi ro và bất ổn, chẳng hạn như những thay đổi trong bối cảnh địa chính trị, có thể tác động mạnh đến luồng thương mại và tăng trưởng kinh tế toàn cầu.

Nhu cầu nhập khẩu sữa tại Châu Á và Châu Phi dự kiến sẽ tăng, nhờ dân số và thu nhập ngày càng cao. Nga, Mexico và khu vực Cận Đông - Bắc Phi (NENA) cũng được dự báo sẽ tiếp tục tăng trưởng nhập khẩu sữa.

Dù tốc độ tăng trưởng chậm lại, Trung Quốc vẫn sẽ là quốc gia nhập khẩu phô mai, bơ và sữa bột tách béo lớn nhất thế giới. EU được dự đoán sẽ giữ vững vị trí nhà xuất khẩu phô mai hàng đầu.

Việt Hà (Theo AHDB)