Đề thi THPT 2025 'chia lại cuộc chơi': Điểm chuẩn đại học sẽ giảm sâu, top đầu cũng không ngoại lệ?
(CLO) Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025 đã cho thấy một bức tranh phổ điểm đầy bất ngờ, phản ánh tính phân hóa cao nhất trong nhiều năm qua. Điều này đang kéo theo một xu hướng rõ rệt: hàng loạt trường đại học dự kiến giảm điểm sàn, thậm chí điểm chuẩn trúng tuyển.
GS.TSKH Nguyễn Đình Đức, nguyên Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Công nghệ (ĐHQGHN) đã "giải mã" hiện tượng này, chỉ ra nguyên nhân cốt lõi từ một kỳ thi tốt nghiệp THPT có tính phân hóa cao nhất trong nhiều năm trở lại đây, và đưa ra những khuyến nghị chiến lược cho tương lai giáo dục Việt Nam.
Theo GS.TSKH Nguyễn Đình Đức, việc giảm điểm sàn và dự kiến giảm điểm chuẩn năm nay không nằm ngoài dự đoán của nhiều chuyên gia. Nguyên nhân then chốt nằm ở phổ điểm thi tốt nghiệp THPT 2025 vừa được Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) công bố chiều 15/7.
Dù số lượng thí sinh dự thi đạt mức kỷ lục (hơn 1,12 triệu cho cả môn Văn và Toán), nhưng kết quả lại cho thấy một sự thay đổi đột phá trong độ khó và tính phân hóa của đề thi, khác biệt rõ rệt so với những năm trước.
GS. Đức với kinh nghiệm đồng hành cùng Ban chỉ đạo các kỳ thi THPT của Bộ GD&ĐT từ năm 2012 đã chỉ ra những điểm nổi bật:
Môn Toán: Dù có 513 thí sinh đạt điểm 10 (trong khi năm 2024 không có), cho thấy đề thi không quá đánh đố và bám sát chương trình phổ thông, nhưng chỉ 3,58% số bài thi đạt từ 8 điểm trở lên.
Con số này thấp hơn đáng kể so với mức 18,97% của năm 2024 hay 21,8% của năm 2022. "Đây là tỷ lệ phân hóa rất cao, như kỳ thi đại học 3 chung trước đây. Không còn 'mưa điểm giỏi' môn Toán nữa," GS. Đức nhận định, khẳng định đề Toán năm nay có sự phân hóa tốt nhất kể từ khi Luật Giáo dục đại học sửa đổi cuối năm 2018 có hiệu lực.
Môn Tiếng Anh: Là môn tự chọn nhưng đề thi khó hơn những năm trước do chuẩn đầu ra B1 theo chương trình THPT mới, dẫn đến 38,2% số bài thi dưới trung bình.
Các môn khác: Tỷ lệ điểm giỏi cũng có sự giảm. Đặc biệt, số thí sinh chọn thi môn Hóa giảm 30%, môn Sinh giảm tới 80% so với năm trước. Năm nay cũng là năm đầu tiên tổ chức thi môn Tin học và Công nghệ - Nông nghiệp.
"Những yếu tố này là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến điểm chuẩn năm nay nhiều trường giảm, đặc biệt là các tổ hợp có môn Toán và Tiếng Anh," GS. Đức phân tích.
Từ những phân tích về phổ điểm, GS. Đức khẳng định: tổng thể điểm sàn và điểm chuẩn trúng tuyển năm nay đều sẽ giảm so với năm ngoái.
Một yếu tố khác không thể bỏ qua là quy đổi điểm từ các phương thức xét tuyển khác như SAT, HSA, hay chứng chỉ Tiếng Anh, cũng như các tổ hợp khác nhau theo bách phân vị.
"Với công thức quy đổi của một số trường đại học từ các phương thức, các tổ hợp cho thấy nếu đăng ký xét tuyển với các kết quả SAT, HSA hay Tiếng Anh sẽ không còn quy đổi cực cao như mấy năm trước so với điểm thi THPT," ông Đức chia sẻ.
Đây cũng là một nguyên nhân quan trọng khiến điểm sàn và điểm chuẩn năm nay thấp hơn.
Mặc dù vậy, GS. Đức dự báo các trường top đầu như ĐH Công nghệ, ĐH Bách khoa, Y Dược, Ngoại thương, ĐH Kinh tế Quốc dân, Trường Luật, Trường ĐH Kinh tế (ĐHQGHN)...những nơi có nhiều ngành "hot", chất lượng đào tạo uy tín thì điểm chuẩn có thể giảm nhưng sẽ không quá sâu, dự kiến chỉ khoảng 1-2 điểm so với năm ngoái. Đáng chú ý, riêng Đại học Công nghệ (ĐHQGHN) thậm chí còn có điểm sàn đăng ký xét tuyển cao hơn năm trước.
Với đại đa số các trường còn lại, hoặc những ngành có điểm trúng tuyển năm ngoái ở mức 24-26 điểm, GS. Đức nhận định nhiều ngành sẽ giảm mạnh, từ 2-4 điểm.
GS. Đức đánh giá việc điều chỉnh đề thi tốt nghiệp THPT môn Toán có tính phân loại cao như năm nay là một sự điều chỉnh tích cực.
"Nó vừa đáp ứng mục tiêu tốt nghiệp THPT (tỷ lệ tốt nghiệp năm nay 99,19%, tương đương năm ngoái 99,24%), đồng thời có sự phân hóa để lựa chọn được học sinh giỏi," ông giải thích.
Ông hy vọng rằng, từ môn Toán khởi đầu, năm sau sẽ tiếp tục có sự điều chỉnh tương tự với các môn học khác, từ đó hướng tới việc đánh giá thực chất, học tập thực tài, và từng bước củng cố niềm tin xã hội vào ngành giáo dục.
"Các trường đại học cũng sẽ yên tâm khi sử dụng kết quả thi THPT để xét tuyển, giảm tốn kém cho cả trường và thí sinh," GS. Đức nhận định.
Với 4 khâu quan trọng của kỳ thi THPT (đề thi, công tác coi thi, chấm thi, và phục vụ xét tuyển), GS. Đức khẳng định kỳ thi năm nay đã thành công và thực chất. Mặc dù điểm sàn và điểm chuẩn trúng tuyển có thấp hơn, nhưng chất lượng thí sinh không hề thấp hơn so với những năm gần đây.
"Cùng với chất lượng đội ngũ, chất lượng đầu vào là yếu tố cực kỳ quan trọng để các trường đại học thực hiện sứ mệnh đào tạo nhân tài và sáng tạo trí thức, thực hiện đổi mới sáng tạo," GS. Đức nhấn mạnh.
Trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp 4.0, chuyển đổi số và AI phát triển vũ bão, nguồn nhân lực chất lượng cao đóng vai trò then chốt. Do đó, giáo dục đại học Việt Nam cũng cần phải đổi mới và "cất cánh" để đạt mục tiêu có những cơ sở giáo dục lọt top 100 thế giới.
Để thực hiện điều đó, GS. Đức cho rằng cần tiếp tục đổi mới tuyển sinh đại học theo hướng tiếp cận chuẩn mực và hội nhập quốc tế. Ông đề xuất, nếu muốn sử dụng điểm thi THPT để xét tuyển nhằm giảm gánh nặng cho thí sinh và trường học, thì cần sửa Luật Giáo dục đại học, đồng thời đề thi THPT phải tiếp tục được phân hóa và phải tổ chức thật tốt, an toàn, chất lượng ở cả 4 khâu.
Về lâu dài, GS. Đức khuyến nghị không thể chậm trễ đẩy mạnh giáo dục STEM, xem xét hạn chế các tổ hợp xét tuyển rườm rà. Ông kết luận, trừ các ngành quá đặc thù, thì Toán, Ngữ văn, Tin học và Ngoại ngữ là những môn học không thể thiếu trong việc đánh giá xét tuyển vào đại học với tất cả các ngành và lĩnh vực.