Gen Z đang quay lưng với ô tô?

Thế hệ Gen Z vốn nổi tiếng với việc đón nhận những đổi mới công nghệ, nhưng khi nói đến ô tô, họ dường như đang nhấn phanh.

Theo khảo sát mới đây của Insurify, dù 93% người lái xe thuộc thế hệ này cho biết cảm thấy căng thẳng khi cầm lái, gần 2/3 trong số họ vẫn chưa sẵn sàng giao phó tay lái cho xe tự hành. Phần lớn vẫn muốn một con người, lý tưởng nhất là chính họ, ngồi sau vô lăng.

Con số này hé lộ một sự thay đổi lớn trong tư duy thế hệ. Ô tô từng là biểu tượng của tự do và độc lập, nhưng với Gen Z, chúng thường chỉ là phương tiện cần thiết đầy tốn kém, đi kèm áp lực tài chính, nỗi lo an toàn và sự xao lãng không ngừng từ cuộc sống thời đại số.

Dù là thế hệ thông thạo công nghệ nhất từ trước đến nay, họ vẫn không vội tin tưởng một cỗ máy có thể tự điều khiển trong dòng giao thông hay đưa ra quyết định sống còn ở tốc độ hơn 110 km/h.

Khảo sát của Insurify, thực hiện trên 1.002 người Mỹ từ 22 đến 28 tuổi, khắc họa rõ nét chân dung người lái xe Gen Z: thận trọng, nhạy cảm với chi phí và nghi ngờ trước những lời quảng bá từ ngành công nghiệp ô tô.

Họ không khép cửa với công nghệ xe điện hay xe tự hành, nhưng điều kiện tiên quyết là những giải pháp này phải hợp lý về tài chính và đáng tin cậy trên đường.

Lo lắng, xao lãng nhưng vẫn lái xe

Dù những tài xế thiếu cẩn trọng là nguyên nhân hàng đầu gây căng thẳng cho người lái xe Gen Z, điều này không ngăn nhiều người trong số họ tự mình góp phần vào sự rối loạn.

Đáng chú ý, 68% tài xế Gen Z thừa nhận có hành vi lái xe mất tập trung liên quan đến nhắn tin, dù họ ý thức rõ nguy cơ từ chính những thói quen này.

Trong đó, 40% lo sợ làm tổn thương người khác khi lái xe, và 52% những người cho biết sẽ trả lời tin nhắn khi đang lái cũng xem tài xế bất cẩn là nguồn stress chính.

Đây không đơn thuần là mâu thuẫn lời nói và việc làm. Nó phản ánh một thế hệ lớn lên với thói quen đa nhiệm, quen với trạng thái kết nối liên tục và sống trong văn hóa mà việc liếc nhìn điện thoại dường như đã thành bản năng.

Nghiên cứu từ Cambridge Mobile Telematics chỉ ra rằng tài xế từ 18 đến 29 tuổi có khả năng sử dụng FaceTime khi lái xe cao hơn 68% so với mức trung bình chung.

Công nghệ an toàn tiên tiến như hỗ trợ giữ làn đường hay phanh tự động được thiết kế để giảm thiểu tai nạn. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, chúng lại khiến tài xế thoải mái hơn với các hành vi mạo hiểm.

Viện Bảo hiểm An toàn Đường cao tốc (IIHS) phát hiện rằng khi tài xế quá phụ thuộc vào các hệ thống này, họ dễ dàng phân tâm hoặc rời mắt khỏi đường. Công nghệ, theo một cách nào đó, đang vô tình khuyến khích chính những hành vi mà nó được tạo ra để ngăn chặn.

Gen Z chưa tin vào xe tự hành

Dù căng thẳng khi lái xe và thành thạo công nghệ, Gen Z vẫn chưa bị thuyết phục bởi xe tự hành. Khảo sát cho thấy chỉ 17% sẵn sàng mua một chiếc xe như vậy.

Một số khác chỉ ra thành tích an toàn còn chưa ổn định của xe tự hành. Những vấn đề gần đây với robotaxi của Tesla tại Austin càng làm gia tăng sự nghi ngờ, dù các công ty như Waymo đang mở rộng phạm vi hoạt động đến Los Angeles, Atlanta và San Francisco.

Mức độ quan tâm cũng khác nhau theo khu vực. Người Gen Z ở New York, Georgia và Florida có xu hướng cởi mở hơn với ý tưởng mua xe tự hành.

Tuy nhiên, ngay cả ở những bang này, công nghệ vẫn chưa giành được niềm tin rộng rãi. Tại New York, xe tự hành hiện vẫn bị cấm, dù các nhà lập pháp đang xem xét thay đổi điều luật.

Xe điện hấp dẫn, nhưng Gen Z không muốn chi thêm

Nếu sự dè dặt với xe tự hành bắt nguồn từ lo ngại an toàn, thì thái độ của Gen Z với xe điện lại xoay quanh vấn đề tài chính. Đây là thế hệ ý thức rõ về môi trường hơn bất kỳ ai trước đó, nhưng họ không sẵn sàng trả giá cao hơn cho tính bền vững.

Theo Insurify, 44% tài xế Gen Z cho biết việc chính phủ Mỹ loại bỏ tín dụng thuế xe điện gần đây sẽ ảnh hưởng đến quyết định mua xe của họ. Trong đó, 18% cân nhắc lại việc chọn xe điện nếu không có ưu đãi, còn 11% khẳng định sẽ không mua nếu thiếu hỗ trợ tài chính.

Chi phí sở hữu và bảo hiểm xe điện cao hơn đáng kể là nguyên nhân dễ hiểu. Trung bình, tài xế Gen Z phải chi 5.328 USD mỗi năm để bảo hiểm xe điện, cao hơn gần 2.000 USD so với xe chạy xăng.

Dù giá xe điện đã giảm, chúng vẫn đắt hơn các mẫu xe xăng tương đương. Đến tháng 5/2025, Tesla Model Y, một trong những mẫu xe điện phổ biến nhất, có giá cao hơn khoảng 5.000 USD so với mức trung bình của một chiếc xe mới trên thị trường.

Sự khác biệt theo vùng miền cũng đáng chú ý. Người Gen Z ở Đông Bắc và miền Tây Mỹ dễ bị ảnh hưởng bởi chính sách thuế hơn so với những người ở Trung Tây và miền Nam.

Điều này có thể phản ánh xu hướng ứng dụng xe điện mạnh mẽ hơn tại các bang như California, Oregon hay New York, nơi hạ tầng trạm sạc công cộng phát triển và ưu đãi hấp dẫn hơn.

Gen Z đang chọn xe gì?

Dù am hiểu công nghệ và quan tâm đến môi trường, phần lớn tài xế Gen Z không sở hữu Tesla hay các mẫu xe điện mới nổi.

Dữ liệu từ Insurify cho thấy ba mẫu xe được ưa chuộng nhất của họ là Honda Civic, Honda Accord và Toyota Camry. Đây đều là những chiếc sedan gọn nhẹ, tiết kiệm nhiên liệu, có tùy chọn hybrid và chi phí bảo hiểm phải chăng.

Những mẫu xe này không phải lựa chọn của các ảnh hưởng viên mạng xã hội hay những buổi ra mắt công nghệ hoành tráng. Chúng giá rẻ, đáng tin cậy và thực dụng, phù hợp để di chuyển mà không gây áp lực tài chính.

Trong bối cảnh nhiều người trẻ đang chật vật với nợ học phí và chi phí thuê nhà cao, không ngạc nhiên khi những chiếc xe giản dị này chiếm lĩnh gara của Gen Z.

Sự lựa chọn ấy nói lên nhiều điều về giá trị mà Gen Z đặt vào ô tô: chi phí thấp, hiệu quả cao và độ bền bỉ. Xe điện hay xe tự hành có thể là tương lai, nhưng hiện tại, phần lớn tài xế Gen Z chỉ tập trung vào việc vượt qua thực tế.

Nói rằng Gen Z đã hoàn toàn quay lưng với ô tô là chưa chính xác, bởi đa số vẫn sở hữu hoặc thuê xe. Tuy nhiên, sự gắn bó tình cảm với việc lái xe đã phai nhạt. Với họ, lái xe không còn là biểu tượng của tự do hay địa vị, mà là nguồn gốc của căng thẳng, trách nhiệm và rủi ro.

Dù chưa sẵn sàng buông tay lái, họ cũng không vội chạy theo những công nghệ mới chỉ vì sự hào nhoáng. Niềm tin là yếu tố quan trọng, và khả năng chi trả còn quan trọng hơn.

Đó là lý do Gen Z chậm chấp nhận xe tự hành, do dự với xe điện khi thiếu ưu đãi tài chính, đồng thời trung thành với những mẫu xe nhỏ gọn, tiết kiệm nhiên liệu đã chứng minh được giá trị.

Một mối quan hệ thực tế và thận trọng hơn với ô tô đang hình thành, ưu tiên giá trị hơn vẻ ngoài, và sự kiểm soát hơn tiện nghi.

Khi các hãng xe tiếp tục theo đuổi những ý tưởng tương lai, họ nên chú ý đến điều mà thế hệ này thực sự mong muốn: an toàn, giá cả hợp lý và giảm bớt căng thẳng trên mỗi chuyến đi.

Hải Hà (Theo Autoblog)